فیلترینگ؛ راهکار دائمی یا تاکتیک مقطعی-راهبرد معاصر
تغییرات کابینه در سال ۱۴۰۲/ چه کسانی از دولت جدا شدند؟ اسماعیل هنیه با قالیباف دیدار کرد تاریخ جدید واریز یارانه نقدی فروردین با افزایش 15 درصدی | واریزی ۱ میلیون و ۳۸۰ هزارتومانی برای این خانوارها انفجار مهیب در حیفا آخرین اخبار از نقل و انتقالات استقلال سازمان ملل: ۲۴ بیمارستان غزه غیرفعال هستند آمپول‌های نوروبیون و ب کمپلکس بزنیم یا نه؟ بازنشر پیام مهم «محمد الضیف» برای آزادی فلسطین تشکیل کارگروه مشترک دولت و انبوه‌سازان برای رفع مشکل مسکن قیمت بیت‌کوین سقوط کرد بارش باران و برف در برخی استان های کشور پاسخ فرزند آیت‌الله علم‌الهدی به شایعه سهامداری در یک هلدینگ گردشگری ٨ کیلو کاهش وزن با خوردن روزانه این نوع سرکه درخواست آمریکا برای مشارکت ژنرال‌هایش در طراحی حمله به رفح فروش بلیت قطارهای مسافری برای نیمه دوم فروردین ردیابی گوشی سرقتی با چند ترفند ساده قیمت خودرو‌های ایران خودرو و سایپا امروز ۹ فروردین ۱۴۰۳+ جدول قیمت دلار و یورو و نرخ ارز امروز ۹ فروردین ۱۴۰۳+ جدول قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳+ جدول عسل را برای افطار انتخاب کنیم یا شکر؟ ماجرای عجیب بازیکنی که مجبور شد در استقلال بماند! این مادران می‌توانند یک روز در میان روزه بگیرند واکنش معاون حقوقی استقلال به بسته شدن پنجره نقل‌وانتقالاتی: جای نگرانی نیست تحریم‌های جدید انگلیس و آمریکا علیه دو فرد مرتبط با شبکه‌های رسانه‌ای حامی حماس نتانیاهو: هدفم از لغو سفر هیئتی به واشنگتن ارسال پیام به حماس بود گالانت: نتایج جنگ غزه آینده اسرائیل را مشخص خواهد کرد ماجرای رشوه به داور معروف‌ ایران؛ پیشنهاد پرادو و سکه داشتم! ۲ سال و ۶ ماه زندان به خاطر شادی جنجالی! بلومبرگ: ماکرون آمریکا را خشمگین کرد امیرعبداللهیان در راه عشق‌آباد روسیه: فرانسه مبارزه با تروریسم را از اوکراین شروع کند رایزنی باقری با نماینده ویژه صدراعظم اتریش در امور سیاست خارجی وال‌استریت‌ژورنال: آمریکا در پشت‌پرده با عملیات اسرائیل در رفح موافق است ترکیه: باروت و مواد منفجره صادراتی به اسرائیل کاربرد نظامی ندارد تمدید قرارداد صادرات گاز ایران به عراق ستاره خارجی جدید لیگ برتر ایران هپاتیت دارد دستیار نکونام استقلال را تهدید کرد! درمان اصلی کبد چرب چیست؟ چهار ماده غذایی ارزان و سالم مخصوص سفر ادعای فیلیپین: ایران ۱۸ خدمه نفتکش سنت‌نیکلاس را آزاد کرد رژیم غذایی فستینگ ریسک این بیماری خطرناک را افزایش می‌دهد استعفای مقام آمریکایی در اعتراض به حمایت واشنگتن از تل‌آویو اعلام محدودیت‌های ترافیکی جاده‌ها در نیمه دوم تعطیلات نوروزی استخدام رسمی در پنج سال آینده ممنوع؟ امیرمنصور آریا در تور مالیات افتاد توضیح وزیر ارتباطات درباره شرایط افزایش سرعت اینترنت تأکید آیت الله رئیسی بر فراهم کردن بستر افزایش نشاط اجتماعی وزرایی که در سال ۱۴۰۲ از مجلس کارت زرد گرفتند احتمال تغییر دستمزد ۱۴۰۳ کارگران جدی شد دوندگی‌های وزارت علوم در تأمین خوابگاه متأهلی به کجا رسید آیا حمام کردن و یا شنا در استخر، روزه را باطل می‌کند؟ آیت الله رئیسی: شکست‌های طوفان‌الاقصی برای رژیم صهیونیستی غیرقابل جبران است اعلام زمان افزایش حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی در 1403 قالیباف: محفل قرآنی امام حسنی‌ها عشق مردم به شعائر دینی را نشان داد معضل بارنامه‌های جعلی/ قاچاق گازوئیل با ۱۰۰ برابر قیمت رشد ۱۲ هزار واحدی شاخص بورس در آخرین روز معاملاتی هفته وزیر کشور: همه کارت‌های ملی که از تعهدهای قبل بوده صادر شده است بهادری: مبالغ جرایم راهنمایی و رانندگی بروزرسانی شد تبعات تعطیلی شبکه منو‌تو به اینترنشنال هم رسید بیانیه بسیج اساتید در محکومیت جنایات اخیر در عزه رهبر انقلاب: جمهوری اسلامی ایران در حمایت از فلسطین و غزه تردید نخواهد کرد مطهری: جبران جنایات غیر انسانی اسرائیل، نابودی آن است واکنش وزیر آموزش و پرورش به لو رفتن سوالات امتحانات نهایی تعداد کشته‌های تصادفات نوروزی به ۵۱۰ نفر رسید حکم قطعی پرونده فوت ۶ کارگر معدن طزره دامغان صادر شد اسنپ گزینه "عجله دارم" را حذف کرد! وزیر آموزش و پرورش: دشمن بداند راهبرد شهید سلیمانی شکست ناپذیر است نحوه فعالیت هتل‌ها و رستوران‌ها در ماه رمضان عباس ایروانی عظام‌خودرو به ۶۵ سال حبس محکوم شد اژ‌ه‌ای: کشور‌های اسلامی مراودات و دادوستد‌های خود با صهیونیست‌ها را کاملاً قطع کنند آلودگی هوا دست از سر تهرانی‌ها برنمی دارد هشدار پلیس تهران در خصوص چهارشنبه پایانی سال علت قطعی آتش‌سوزی در بیمارستان گاندی اعلام شد اعلام زمان نتایج آزمون دکتری «Ph.D» سال ۱۴۰۳ آتش سوزی عمدی در لواسانات؛ شرور عربده‌کش دستگیر شد آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته ۱۴۰۳ آغاز شد آغاز پخش ویژه برنامه‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ از تلویزیون سومین سالگرد آیت‌الله مصباح یزدی با حضور رئیس‌جمهور اولویت فیش عمره و حج چگونه استعلام شود؟ لوح| شکست خوردگان در باتلاق نسل کشی اطلاع نگاشت| کودکان غزه زیر آوار جنگ کاریکاتور| آمریکا؛ شریک جرم قطعی پیکر آتیلا پسیانی بعد از چند روز به ایران رسید + عکس مرتضی پورصمدی درگذشت سروده‌هایی در رثای عباس‌بن علی(ع)/ از مشک پاره اشک فرات است می‌چکد؛ غیر از لب تو نیست مگر آرزوی آب برای درخواست گذرنامه زیارتی به این 2 هیأت مراجعه کنید اینفوگرافیک|کریدور شمال به جنوب، رقیب جدی برای کانال سوئز عباسعلی براتی‌پور درگذشت امشب مهمانی برویم، فطریه‌مان با چه کسی است؟ نظر 10 مرجع تقلید درباره میزان زکات فطره که فردا باید پرداخت کنیم دعای روز اول ماه رمضان مجری برنامه سوره درگذشت عبدالله انوار درگذشت نامزدهای سیمرغ و داوران چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر اینفوگرافیک| الزامات و لوازم تحقیق رشد اقتصادی اینفوگرافیک|هدیه ۱۱ میلیارد دلاری ایرانی‌ها به اقتصاد ترکیه اینفوگرافیک| هراس پدرخوانده‌های داعش از سپاه پاسداران اینفوگرافیک|ایران؛ یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های گاز دنیا اینفوگرافیک| اما و اگر‌های مالیات بر عایدی سرمایه اینفوگرافیک| شهید حاج قاسم سلیمانی از نگاه رهبر معظم انقلاب طرح | رهبرانقلاب: با ایران قوی مخالفند اینفوگرافیک| بزرگترین تولید کنندگان اورانیوم جهان اینفوگرافیک/ نقشه کامل مسیرهای پیاده‌روی اربعین + هزینه‌ها اینفوگرافیک | ایران چهاردهمین اقتصاد جهان، در سال ۲۰۲۲ ویدیو | از کرملین تا پاستور؛ قطار ایران و روسیه روی ریل همکاری‌های دوجانبه ماجرای لغو مجوز صوت و تصویر «روبیکا»+ علت جزئیات تکمیلی نتایج شمارش آرای ریاست جمهوری 1400+ آمار دقیق نتیجه نهایی انتخابات مجلس خبرگان رهبری تهران 1400 نتایج انتخابات شورا‌ی شهر استان تهران ۱۴۰۰+ اسامی آرای آیت الله رئیسی در تهران چقدر بود؟ نتایج انتخابات شورای شهر اراک 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قزوین 1400 نتایج انتخابات شورای شهر کرمانشاه 1400 آمار دقیق انتخابات ریاست جمهوری 1400 به تفکیک استان‌ها+ جدول نتایج انتخابات شورای شهر ایلام 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قم 1400 نتایج انتخابات شورای شهر ساری 1400 نتایج انتخابات شورای شهر تبریز ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر سنندج ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر همدان 1400 نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری 1400/ آیت الله رییسی برنده انتخابات سیزدهم جدی‌ترین تهدید سایبری فعلی علیه ایران چیست؟ حکمرانی داده‌ها در دنیای دیجیتال مصادیق مجرمانه محیط زیستی جدید در فضای مجازی اعلام شد جریمه سنگین اپل از سوی سازمان ضد انحصار روسیه آپدیت جدید «تلگرام» به جنگ با «کلاب هاوس» رفت کلاب هاوس هک شد/ افشای اطلاعات شخصی ۱.۳ میلیون کاربر سارا بهرامی مهمان این هفته برنامه همرفیق+عکس تأیید هک اطلاعات ۱۵ هزار کاربر آمریکایی ۱۴.۵ میلیون آمریکایی به اینترنت ثابت دسترسی ندارند درخواست ترامپ از ایالت‌های آمریکا درباره غول‌های فناوری افزایش ظرفیت لایو اینستاگرام وقتی عربستان ثروتمند و نفت‌خیز هم از اینفلوئنسرها مالیات می‌گیرد همسریابی در فضای مجازی و کلاهبرداری از مردم اقوام ایرانی «اقلیت» نیستند تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیشه کریستال تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت آرد و گندم تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دامپروری و دام گوشتی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دانه های روغنی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیرینی و شکلات تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت فرش تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت نساجی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت چوب و مبلمان شکست استثناگرایی آمریکایی در عصر ترامپ به سمت دنیای پس از دلار پیش می رویم؟ خروج ترامپ از برجام؛ فشار حداکثری و نتایج حداقلی آیا عراق می تواند از نیروهای امریکایی خالی شود؟ مرگ ابوبکر البغدادی؛ کشته شدن سرکرده داعش چه پیامدی دارد؟ بازوهای نیابتی ایران در منطقه قدرتمندتر از همیشه درس‌های جنگ یمن برای اسرائیل وحدت میان جریان های سیاسی ایران در سایه سیاست فشار حداکثری آمریکا دولت پنهان در لبنان شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران/درهای مذاکره با ایران باز است طرح صهیونیست ها برای اشغال دره اردن رویای چین در هفتاد سالگی؛ خیلی دور، خیلی نزدیک سبک مبارزه تشکیلات خودگردان و اتحادیه اروپا برای حفظ کرانه باختری طرحی برای ایجاد یک سازه امنیتی در خاورمیانه تاریخ سری فشار اسرائیل برای حمله به ایران بررسی صنعت انیمیشن در منهای نفت/ ژاپن چگونه صنعت انیمیشن جهان را قبضه کرد؟ + فیلم منهای نفت: درآمد 16 هزار بشکه نفت تنها در یک سوله پرورش ماهی بررسی صنعت پرورش ماهی در مستند منهای نفت + تیزر بررسی صنعت لبنیات در مستند منهای نفت/ اشتغال یک میلیون نفری شیر و لبنیات منهای نفت: درآمد یک میلیارد دلاری پسته ایران/ هیچ کشوری توان تولید پسته مرغوب ایران را ندارد همه ابعاد تحریم؛ فرصت‌ها و تهدیدها تحریم‌ها به مبادلات ما با شرکت‌های کوچک اروپایی آسیبی نمی‌زند/ نرخ کنونی دلار بالاتر از نرخ واقعی آن است

فیلترینگ؛ راهکار دائمی یا تاکتیک مقطعی

مردم ایران با وجود اینکه مخالف ترویج فساد و ولنگاری در محتواهای فضای مجازی هستند، ولی تنها با نگاه حقوقی و سلبی نمی توان در مقابل هجمه رسانه ای و فناوریهای جدید ایستاد و باید از ظرفیت مردم در مقابله با این جریان استفاده کرد.
محمدمهدی حکیمی
تاریخ انتشار: ۱۴:۱۵ - ۱۴ بهمن ۱۳۹۷ - 2019 February 03
کد خبر: ۴۰۲۷

به گزارش راهبرد معاصر؛  ایرانیان از گذشته­های دور در برقراری ارتباط با یکدیگر، از ابزارهای ارتباطی متنوعی استفاده کرده اند. با وجود آنکه ارتباطات شفاهی بخش عمده ای از ابزارهای ارتباطی ایرانیان را تشکیل می داده است، ولی در شیوه های ابتکاری نیز تلاش فراوانی داشته اند؛ که دکتر مهدی محسنیان راد، در کتاب «ایران در چهار کهکشان ارتباطی»، با شواهد تاریخی مختلف، به نمونه های عینی از آنها یاد کرده است.

 

متاسفانه در چند قرن اخیر، شیوه های ارتباطی ما با دنباله روی از ابزارهای ارتباطی غربی و با فاصله های زمانی مختلف و بدون فرهنگ استفاده، بوده است. برای مثال استفاده از صنعت چاپ و روزنامه بعد از حدود 150 سال وارد ایران شد و به دلیل بی سوادی طیف وسیعی از مردم جامعه و غلبه ذائقه ارتباط شفاهی، فرهنگ ارتباطات مکتوب در ایران نهادینه نشد، و با فاصله کمتری ارتباطات صوتی و تصویری در قالب رادیو و تلویزیون، مردم ایران را در یک مسیر ارتباطی جدیدی وارد کرد که با فرهنگ درونی و شیوه های ارتباطی مستقیم ما همخوانی نداشت. این مسأله در شیوه های نوین ارتباطی همچون ماهواره و اینترنت جلوه مهم تری به خود گرفت و سنخیت صحیحی میان شیوه های ارتباطی و هویت ملی و فرهنگی ایرانیان برقرار نشد.

 

به اعتقاد صاحب نظران، فضای مجازی در کنار فرصتهای مهم، تهدیدهای امنیتی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و به ویژه تهدیدات فکری و فرهنگی به همراه دارد. ولی سیاست اصلی جمهوری اسلامی ایران بر رویکرد سلبی و منفعلانه مانند فیلترینگ بوده است که به عنوان اصلیترین راه اعمال محدودیت دسترسی کاربران نسبت به سایتهای انحرافی و مخالف با موازین اسلامی بشمار می­آید.

 

مفهوم فیلترینگ

یکی از اقدامات سیاستی سلبی، در سطح حاکمیت‌های ملی در جهت سالم‌سازی فضای مجازی، «پالایش فضای مجازی» است. در کشور ما نیز، این اقدام در دستور کار جدی است و هر از گاهی شاهد خبر‌ساز شدن آن و به راه افتادن گفتمان‌های موافق و مخالف آن در جامعه هستیم.(1)

 

رشد و گسترش شبکه جهاني وب، دسترس پذيري به همه اشکال مختلف اطلاعاتي اعم از متن وفايلهاي صوتي و تصويري و گرافيکي متنوع  را براي همه کاربران به راحتي ميسر کرده است. در اين ميان انتشار برخي اطلاعات با محتواي هرزه نگاري، ترويج خشونت وترور، افشاي اطلاعات خصوصي افراد حقيقي و حقوقي، تجارت مواد مخدر، و موارد مشابه که دسترسي به آنها در شبکه اينترنت به آساني صورت مي گيرد، دولتها ومقامات مسئول را بر آن داشته است تا کنترل و نظارت بيشتري تا حد مسدود کردن دسترسي به پايگاههاي مخرب و برخورد قضايي و قانوني با گردانندگان آنها اعمال نمايند که در اصطلاح رايانه اي به آن «فيلترينگ» گفته مي شود.(2)

 

لذا در ادبیات علمی از عبارت «پالایش فضای مجازی» استفاده می­شود که به معنای تصفیه‌کردن، پالودن و سالم‌سازی فضای مجازی است که هدف از آن، ایجاد محدودیت یا ممانعت از دسترسی به یک گفتار و نمایش، یا مقوله‌ای از گفتار و نمایش در فضای مجازی است.

 

در فضای رسانه ای جهانیان، متأسفانه ایران به عنوان دشمن اینترنت یاد می شود، برای نمونه، در مارس ۲۰۱۳، گزارشگران بدون مرز در روز جهانی مبارزه با سانسور اینترنتی، گزارشی منتشر کرده که در آن ایران به همراه چین، روسیه، بحرین و ویتنام، پنج کشور دشمن اینترنت نام گرفته‌اند.(3) اینکه ما با کشورهای کمینیستی یا بدون فرهنگ و تمدن والا، مقایسه شود چندان مطلوب نیست و نیز کشرهای دیگر مانند چین و کره شمالی، با سیاست هایی مانند اینترانت داخلی و روش های ابداعی و اقناعی افکار عمومی، مسیر جایگزین بهتری را اتخاذ کرده اند.

 

تاریخچه فیلترینگ در جهان

یکی از راه‌های مطالعه و دستیابی به راهکارهای اصلاح شیوه فعلی مواجهه ایران با پدیده فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی، آگاهی از تجربه دیگر کشورهای مشابه است. لذا مطالعات تطبیقی اسناد حوزه سیاست‌گذاری بخشی از جهان معاصر می‌تواند در خوانش تحولات سیاستی رسانه‌ای ما راه گشا باشد. البته تجربیات سلبی ما در مواجهه با ویدئو در اوایل انقلاب و ماهواره در دهه هفتاد و هشتاد نیز می تواند این مسأله را دقیق تر تبیین نماید.

 

ابتدای آخرین دهه قرن بیستم و با گسترش روزافزون تعداد کاربران اینترنت، حکومت‌ها و دولت‌ها نیز متناظر با این رشد سریع برای برقراری امنیت و حفظ نظم در این فضا، اقداماتی را آغاز کردند. در این رابطه نوع نگاهی که دولت‌ها به مسئله‌ ایجاد محدودیت و فیلترینگ در فضای مجازی داشتند سبب بروز انتقاداتی شد. برخی اصل فیلترینگ را در تقابل با آزادی بیان می‌دانستد و برخی دیگر به مضر بودن آزادی نامحدود در فضای بدون کنترل اینترنت اشاره داشتند. البته به طور همزمان، گروهی دیگر نیز ضمن پذیرش اصل فیلترینگ حداقلی، به گسترده شدن بیش از حد دامنه فیلترینگ انتقاد داشتند. امروزه مسئله‌ای که در برخی از کشورهای در حال توسعه بیشتر خودنمایی می‌کند، گسترده شدن دامنه فیلترینگ بر اساس جهت‌گیری‌های خاص سیاسی، سلایق شخصی و منافع گروهی است.(4) لذا در نگاه کلان سیاستگذاری کشور باید نگاه علمی و فرهنگی در کنار نگاه امنیتی و فنی اضافه شود و به دنبال روش های کاربردی، بومی و ابداعی براساس تجربه سایر کشورها در مواجهه صحیح با مقوله فیلترینگ صورت پذیرد.

 

متوّلیان فیلترینگ در ایران

این سوال که از میان نقش‌آفرینان فضای مجازی، نقش دولت‌ها و سیاست‌های پیش‌گرفته از سوی آنان از اهمیت برخوردار است؛ محدوده وگستره‌ این تکاپو برای پالایش، با نگرش به دولت‌ها کجاست؟ و متولی امر فیلترینگ نهایتا کدام نهاد و نهادها هستند و تقسیم وظایف ایشان چیست؟ ابتدا باید در میان اندیشمندان حوزه ارتباطات و فقه مورد بحث قرار گیرد و توسط مجموعه های فرهنگی و سیاستگذار، چهارچوب گذاری و سیاستگذاری شود و نهایتا توسط نهادهای دولتی، نظارتی و نیروهای فنی و مهندسی اعمال گردد. چیزی که متاسفانه تا کنون به صورت شفاف و دقیق در دو دهه اخیر صورت نگرفته است.

 

از منظر اخلاقی، مهم‌ترین هدف پالایش محتوا یا فیلترینگ پیشگیری از نقض اخلاق در فضای مجازی است؛ ولی تحقق چنین هدفی مستلزم آن است که همۀ مرتبطان با فیلترینگ با تکالیف خود آشنا باشند و برای عمل به آن‌ها تلاش کنند. تا این وظایف و دشواری‌های آن‌ها شناسایی نشود، نمی‌توان انتظار داشت فیلترینگ هم در خدمت اخلاق باشد و هم اخلاقی اِعمال شود.(6)

 

از نظر قانونی فیلترینگ فضای مجازی و شبکه های اجتماعی از سه راه صورت می‌گیرد که دو مورد آنها (مرجع قضایی و کارگروه آنلاین) عملا قدرت فشردن دکمه فیلترینگ را در اختیار دارند(7)

فیلترینگ؛ راهکار دائمی یا تاکتیک مقطعی

مصادیق محتوای فیلتر شده

کارشناسان اينترنت در ايران همواره از عملکرد ناهمانگ و سليقه اي در امر فيلترينگ اينترنت انتقاد کرده اند. آنها همچنين بارها از فيلتر خودسرانه و پيشگيرانه سايت هاي اينترنتي انتقاد کرده اند. و معتقدند رویکرد مشخصی در مواجهه فیلتر محتواهای فضای مجازی مشخص نیست. با وجود اینکه نمی توان در تمامی موارد این مسأله را پذیرفت ولی از نگاه علمی و رویکرد کلان فرهنگی و هویتی می توان به همین جمع بندی رسید.

 

نکته مهم در این بین این است که بخشی از فیلترینگ معطوف به حذف امکان ارتباطی توسط گروه های معاند مانند گروه های تروریستی است و برخی نیز معطوف به حذف محتواهای منتشر شده در این بسترهای ارتباطی است. لذا در یک دسته بندی کلی می توان پنج حیطه اصلی در محتواها و مصادیق سایت ها و شبکه های اجتماعی برشمرد:

 

فیلترینگ؛ راهکار دائمی یا تاکتیک مقطعی

 

برخی از مردم معتقدند که سیاست اصلی مسئولین در فرایند فیلترینگ معطوف بر حذف محتوای مستهجن و ضد اخلاقی است. و برخی حذف محتوای سیاسی و ضد حکومتی را در رأس محتواهای فضای مجازی می دانند. فعالیت های تروریستی و ضد امنیتی مانند استفاده گروه های داعشی از تلگرام نیز، بخشی دیگر از مصادیق فیلتر شبکه های اجتماعی بیان شده است. در نگاه برخی نیز مقابله با فعالیت های تجاری و اقتصادی غیرمجاز از عوامل مهم فیلترینگ مطرح شده است. ولی در یک فرایند کلان، اصلی ترین آسیب های کلان در شکاف ارتباطی میان خانواده ها و مردم ایران و حذف تعاملات شفاهی و به تبع آن شکاف فکری و فرهنگی مردم در نظر گرفت که در طولانی مدت موجب استحاله درونی و تغییر هویت ملی، دینی و انقلابی مردم خواهد شد که مطمئنا سیاست فیلترینگ تنها می تواند به عنوان یک مسکّن مقطعی عمل کرده و نمی تواند جایگزین مناسبی در مواجهه با محتواهای ضد فرهنگی و ضد هویتی منتشر شده در شبکه های اجتماعی باشد.

 

لذا در این بین در کنار سیاست کوتاه مدت فیلترینگ، باید حضور حداکثری نیروهای معتقد و فرهیخته و تولید پیام های ارزشی و انسجام بخش و هویت بخش در بسترفضای مجازی توسط هنرمندان و فعالان فرهنگی به عنوان رویکرد میان مدت صورت گیرد. ولی در نگاه کلان و بلند مدت باید با تأسی از گذشتگان خویش، به دنبال طراحی و ایجاد بسترهای ارتباطی و تعاملی متناسب با فرهنگ و هویت خانوادگی، ملّی و دینی خویش باشیم که نیازمند مشارکت تمام نهادهای پژوهشی، فنی، مدیریتی و ... خواهد بود.

 

رویکردهای توجه به مقوله فیلترینگ

بعد از آنکه در اوایل، موضوع فیلترینگ، در قالب رویکردهای فنی و مهندسی و نیز سیاسی و امنیتی مطرح شده است، در سال های اخیر ذیل عنوان، حقوق رسانه و ارتباطات ارائه می­شود که به عنوان یک مقوله میان رشته­ای، پلی بین فقه و رسانه و نیز رشته حقوق و ارتباطات برقرار کرده است. که می تواند نگاه محدود و گزینشگر امنیتی را به یک نگاه نسبتا علمی و در عین حال اخلاقی و دینی تبدیل نماید.

 

امروزه تردیدی وجود ندارد که توسعه و گسترش اینترنت و همچنین بهره‌مندی از این ابزار نوین ارتباطی، نیازمند یک نظام حقوقی مدون و منسجم است. نظام حقوقی مورد نظر باید بتواند ضمن تامین آزادی این رسانه نوین، مانع سوءاستفاده احتمالی از آزادی بیان‌شده و به مردم اطمینان دهد که دسترسی و استفاده آن‌ها از رسانه‌های اینترنتی ارزان، امن و پایدار خواهد بود. در بین شبکه­های اجتماعی و رسانه‌های اینترنتی، شاید بیش از سایر این رسانه‌ها نیاز به نظام حقوقی مدون و منسجم دارند. لذا در یکی از مقالات علمی، اصول هفتگانه آزادی اینترنت، مداخله حداقلی دولت‌ها، قانونمندی، شفافیت، امکان دادخواهی، هوشمندی و آموزش بر مبنای اسناد حقوق بشری، مصوبات یونسکو و توصیه‌نامه‌های شورای اروپا و همچنین تجربیات کشورهای پیشرو در زمینه حقوق ارتباطات شناسایی را مورد نقد و بررسی قرار داده است و جوانب مختلف آن را بررسی نموده است.(5)

 

ولی فراتر از نگاه حقوقی، باید اذعان نمود که، مردم ایران با وجود اینکه مخالف ترویج فساد و ولنگاری در محتواهای فضای مجازی هستند، ولی تنها با نگاه حقوقی و سلبی نمی توان در مقابل هجمه رسانه ای و فناوریهای جدید ایستاد و باید از ظرفیت مردم در مقابله با این جریان استفاده کرد. و به مرور باید نگاه خوشبینانه فناورانه و مهندسی را در کنار نگاه بدبینانه امنیتی و سیاسی که هر دو نیز باید در نظر گرفته شود، به سمت رویکرد علمی در قالب نگاه های حقوقی و فقهی سوق داد و در در نهایت باید نگاه فکری، فرهنگی، تمدنی به عنوان رویکرد قالب اتخاذ شود.

 

منابع و مآخذ:

  1. اسماعیلی، محسن؛ نصراللهی، محمد صادق؛ پالایش فضای مجازی؛ حکم و مسائل آن از دیدگاه فقهی، مجله دین و ارتباطات، بهار و تابستان 1395 - شماره 49 ، ص 53.
  2. ولايتي، خالد؛ فیلترینگ: مفاهیم و کاربردها، مجله الکترونيکي نما.
  3. “Special report on Internet surveillance, focusing on 5 governments and 5 companies "Enemies of the Internet"”. Reporters Without Borders, 15 March 2013. Retrieved 23 مارس 2013.
  4. سعدی، علی؛ درآمدی بر سیاست‌های فیلترینگ سایت‌های اینترنتی، مجله مطالعات رسانه های نوین، تابستان 1394، سال اول - شماره 2، ص 95.
  5. اسدی، عباس؛ بابازاده مقدم، حامد؛ اصول پالایش (فیلترینگ) پایگاه های اطلاع رسانی اینترنتی، مجله مطالعات رسانه های نوین، بهار 1396، شماره 9 ، علمی- پژوهشی(وزارت علوم)، ص 163.
  6. رحمتی، حسینعلی؛ شهریاری، حمید؛ بایسته‌های اخلاقی فیلترینگ و پالایش محتوا در فضای مجازی، مجله اخلاق وحیانی، بهار و تابستان 1396 - شماره 12، علمی-پژوهشی (حوزه علمیه)، ص145.
  7. خسرو پور، اشکان؛ تیغ فیلترینگ، روزنامه همشهری، سه شنبه نهم بهمن ماه 1397، ص 20، شماره خبر 7591.

 

 

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
تحلیل های برگزیده