نتیجه حمله آمریکا به حشدالشعبی چه خواهد بود؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ تحولات ماه‌های اخیر در عراق، با حمله روز یکشنبه جنگنده‌های امریکایی به پایگاه‌های حشدالشعبی در عراق وارد مرحله تازه‌ای شده است. ادامه تظاهرات و ناآرامی ها در مناطق جنوبی و مرکزی عراق و خلاء سیاسی به وجود آمده از تعیین نشدن نخست وزیر و نبود حاکمیت واحد، وضعیت را در این کشور ملتهب‌تر کرده و باعث شد آمریکایی ها باز هم از فرصت به دست آمده استفاده کنند. چند مقر گردان‌های حزب‌الله در سازمان الحشد الشعبی عراق در مرز سوریه را بمباران کرد و پنتاگون نیز با صدور بیانیه‌ای این حمله را تأیید کرد. منابع الحشدالشعبی اعلام کردند که در این حمله هوایی، دست‌کم ۲۵نفر از نیروهای الحشدالشعبی از جمله یکی از فرماندهان آن و دو معاون وی و معاون منابع فرمانده تیپ ۴۵ شهید و ۵۱ نفر دیگر مجروح شدند. این حمله آمریکا، دو روز پس از حمله راکتی به پایگاهk.1  در استان کرکوک انجام شد که آمریکا اعلام کرد یک پیمانکار آمریکایی کشته و پنج نفر مجروح شدند.

نقش و تاثیر «کتائب حزب‌الله» در امنیت عراق

23 اکتبر 2003، برای اولین بار گروهی با نام کتائب ابوالفضل العباس ویدئویی از بمب‌گذاری در مسیر کاروان نظامیان امریکایی پخش کرد؛ در آخرین شب سال 2019، گستردگی کار این گروه (که حالا نامش کتائب حزب الله شده بود) در عراق چنان بالا رفت که ایالات متحده، 5 پایگاه آن را در مناطق مرزی با سوریه شدیدا هدف قرار داد.

حشدالشعبی امروز، همان کتائب حزب اللهی است که سال 2003، کار خود را با نام "کتائب ابوالفضل العباس" آغاز کرد. این گروه تمرکز خود را از ابتدا روی مبارزه با امریکا قرار داده بود. اولین عملیات آن هم ضد نیروهای امریکایی بوده است. این گروه که در ابتدای امر برآوردهای غربی، شمار اعضایش را 400 نفر می دانستند، تا سال 2011، طبق گزارش آسوشیتدپرس به نقل از منابع امنیتی عراقی، 1000 نیرو داشت و در سال 2014، آنطور که رحمان الجزائری، دبیرکل کتائب گفته، 5 هزار تن نیرو داشته است.

کتائب حزب الله اکنون نوک پیکان ضدیت با امریکا به لحاظ ایدئولوژیک و (اگر دست داشتن آن در حملات علیه امریکا اثبات شود) نظامی شده است. احتمالا نقش این گروه که اکنون نامش به تبعیت از دستور العمل 10 بندی عادل عبدالمهدی به لواء 44 حشدالشعبی تغییر کرده، در چینش امنیتی عراق گسترده تر خواهد شد.

در اهمیت این گروه همین بس که بدانیم از «ابومهدی المهندس» گرفته تا «قیس الخزعلی» و «اکرم الکعبی»، روزگاری در بستر آن فعالیت کرده اند. کتائب حزب الله پس از خروج رسمی(البته نه کامل) امریکا از عراق، فعالیت چندانی نداشت تا این که با روانه شدن سیل تروریست‌ها به سوریه، به غرب این کشور اعزام شد و جنگ علیه پدران داعش را آغاز کرد. مدتی بعد وقتی داعش در عراق فوران کرد، کتائب با افزایش پذیرش نیروی خود، فاز نبرد علیه این سازمان تروریستی در بیابان‌های الانبار و سپس جنوب موصل را کلید زد. با اتمام کار داعش، کتائب حزب الله مواضع خود در نواحی مرزی با سوریه را نگه داشت و به این ترتیب، کار ایجاد ترانزیت تهران-مدیترانه مقاومت میسر شد.

سناریوی آمریکا برای انحلال حشد الشعبی

انحلال سازمان «حشدالشعبی» که نقش ویژه ای در شکست گروه تروریستی داعش ایفا کرده و یکی از پایه های قدرت عراق در برابر تهاجم‌های خارجی به شمار می‌آید و این کشور را از حالت انفعال و ضف نظامی خارج کرده یکی از هدف‌های امریکا بود که در ماه‌های گذشته به شیوه های متعددی دنبال شد اما به نتیجه نرسیده است.

هیات حاکمه آمریکا تاکنون تلاش کرده از هرج و مرج سیاسی و اجتماعی به وجود آمده در عراق استفاده کند و راهبرد و نظریه ایجاد بحران را برای اجرای پروژه تضعیف و انحلال حشدالشعبی به سرانجام برساند و بدون شک در روزها و هفته های آینده جنگ رسانه ای و سیاسی را با تمرکز بر شبکه های اجتماعی و اختلاف افکنی برای تضعیف حشدالشعبی تشدید می‌کند.

از سویی دیگر، راهبرد بحران، آمریکایی‌ها را امیدوار کرده که حشدالشعبی پاسخ پرشتاب و هیجانی به حملات صورت گرفته نشان دهد تا پروژه سرکوب و پایان آن را با زیرکی در افکار عمومی پیش ببرد و با کمک رسانه‌های تحت فرمانش این گونه به مردم عراق القا کند که عامل بی ثباتی و ناامنی کشور این سازمان است و باید منحل شود.

وقتی آمریکایی‌ها بدون ارائه هیج سندی و با یک سناریوی از پیش تعیین شده حشدالشعبی را مسئول حمله به پایگاه K۱ دانستند، این سازمان هم دریافته است که نباید با واکنش هیجانی راه را برای تکمیل پیروزی واشنگتن و متحدانش باز کند.

اگرچه نائب رئیس حشدالشعبی اعلام کرده پاسخ ما به آمریکایی‌ها شدید خواهد بود. اما بدون تردید این واکنش حساب شده، به دور از احساسات و در نهایت به سود جبهه مقاومت تمام خواهد شد. چرا که این سازمان که حالا قانونا بخشی از نیروهای مسلح عراق است، خوب می‌داند چگونه در تله و باتلاق آمریکایی‌ها گرفتار نشود.

حمله آمریکا به الحشد الشعبی، عراقی‌ها را متحد کرد

 بعد از هشدار روزنامه جمهوری‌خواه «وال استریت ژورنال» درباره احتمال تهییج احساسات ملی‌گرایانه مردم عراق در واکنش به حملات خون‌بار روز یکشنبه آمریکا به مواضع الحشدالشعبی، یک رسانه دموکرات این کشور هم درباره اتحاد عراقی‌ها در مخالفت با حضور نظامی آمریکا هشدار داده است.

«نیویورک تایمز» بامداد سه شنبه (10 دی) درباره این موضوع گزارشی با این عنوان منتشر کرده است: «حملات هوایی آمریکا (به مواضع الحشد الشعبی) عراقی‌ها را در مخالفت با ایالات متحده، متحد کرده است».

این رسانه آمریکایی سپس مدعی شد: «عراق برای سال‌ها در مسابقه طناب کشی بین (ایالات متحده و ایران) دو تن از قوی‌ترین ولی‌نعمتانش گیر کرده است. در ماه‌های اخیر، افکار عمومی در عراق شروع به حرکت به سمت مخالفت با ایران کرده است و در اعتراضات خیابانی درخواست پایان یافتن نفوذ فراگیر تهران (بر عراق) مطرح شده است».

نیویورک تایمز بلافاصله با اشاره به حملات یکشنبه شب آمریکا به مواضع الحشدالشعبی هشدار داد: «اما با حملات هوایی آمریکا که در آن ده‌ها عضو یک گروه شبه نظامی مورد حمایت ایران کشته شدند، حالا امریکا در مرکز تمرکز خصومت افکار عمومی عراق قرار گرفته و از شدت خصومت با تهران کاسته است. رهبران عراقی هم روز دوشنبه (دیروز) ایالات متحده را به نقض حاکمیت عراق متهم کردند».

اذعان آمریکا به داشتن انگیزه ضد ایرانی برای حمله به الحشد الشعبی

مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا در مصاحبه با فاکس نیوز درباره حمله ارتش آمریکا به مواضع گروه حشد الشعبی اذعان کرد که این حمله بنا بر انگیزه‌های ضدایرانی انجام شده است. پامپئو ادعا کرد: این، اقدامی دفاعی بود و برای محافظت از شهروندان و نیروهای آمریکایی در عراق و همچنین برای بازدارندگی مقابل ایران اجرا شد. اقدامی که شبه ‌نظامیان مورد حمایت ایران در حمله به پایگاه K-1 انجام دادند در راستای نادیده گرفتن حاکمیت اصولی مردم عراق بود.

پامپئو با ادعای اینکه ایران به دنبال توسعه فعالیت‌های خود در عراق است و آنها به یک تاسیسات آمریکایی در عراق حمله کردند، افزود: دونالد ترامپ خویشتن‌داری کرد اما در همان زمان صریحا گفته بود که وقتی جان آمریکایی‌ها در خطر باشد ما پاسخ می‌دهیم و این دلیل کاری بود که پنتاگون در روز یکشنبه انجام داد.

وی همچنین مدعی شد که ما برای مبارزه با داعش در عراق هستیم تا تهدیدات تروریستی مثل داعش را از بین ببریم و این دلیل حضور ما در عراق است.

اظهارات وزیر خارجه آمریکا در حالی مطرح می‌شود که ایران دست داشتن در حمله راکتی به پایگاه نظامیان آمریکایی در کرکوک که طی آن یک پیمانکار آمریکایی کشته و چندین نفر دیگر مجروح شدند را قویا رد کرده است.

پیام‌های تجمع عراقی‌های خشمگین مقابل سفارت آمریکا

 در مراسم تشییع پیکر شهدای حشدالشعبی در بغداد مردم خشمگین درمقابل سفارت امریکا تجمع کرده خواستار تعطیلی آن و اخراج سفیر آمریکا از این کشور شدند. خبرها حاکی است ۱۰ نفر از مردمی که در مراسم تشییع شهدای الحشد حاضر شدند، بر اثر شلیک گلوله‌های دودزا، به دست گارد حفاظت سفارت آمریکا، مجروح شدند.

در این میان هرچند رسانه های معاند و در راس آن رسانه های سعودی کوشیدند تا این حرکت مردمی را نوعی نقض قوانین بین المللی معرفی کنند و از این حرکت اعتراضی به عنوان حرکتی هدفمند و برنامه ریزی شده از قبل یاد کنند، اما تاملی در رفتار مردم خشمگین چنین روایتی را تائید نمی کند.

بر این اساس رسانه های مذکور با انتشار تصاویری از ابومهدی مهندس، عامری، خزعلی، فیاض و ... که در مراسم تشییع حضور یافته بودند، کوشیدند تا چنین القا کنند که ایشان فرماندهی حمله به سفارت آمریکا و اشغال آن را برعهده دارند. شبکه های مذکور در این واقعه و با استفاده از مدل‌های جنگ روانی به زعم خود مشغول انتقام‌گیری از مخالفان اشغال عراق به ویژه در حشد الشعبی هستند.

حضور مردم معترض در مقابل سفارت امریکا و ابراز نفرت نسبت به آمریکا و سیاست‌های این کشور در عراق و به ویژه ماجرای خونبار "القائم" نشان می‌دهد برخلاف تبلیغات اخیر امریکا این کشور امروز منفورترین کشورها در نزد ملت عراق است.

این حضور همچنین ردیه ای است مردمی و البته علنی بر ادعای امریکا پس از هجوم به القائم مبنی براینکه تمامیت ارضی و سیادت عراق را نقض نکرده است. این حضور وسیع همچنین به این معناست که قلب ملت عراق با قلوب فرزندانش در حشد الشعبی می‌تپد و این نیروی قانونی مردمی خط قرمز ملت عراق است.

حضور امروز مردم مقابل سفارت امریکا و نصب خیمه های اعتصاب در مقابل این سفارت‌خانه در واقع پیامی است از این واقعیت که آمریکا هیچ‌گاه نباید آخرین روز از سال 2019 را فراموش کند و در عین حال به نظر می‌رسد امروز به نقطه عطفی در تاریخ روابط عراق و آمریکا تبدیل خواهد شد و تاریخ این تعاملات به دو برهه قبل و بعد این روز تبدیل خواهد شد.

تلاش آمریکا برای جان به در بردن از معرکه

کاخ سفید برای نجات از این معرکه حربه‌های مختلفی را در پیش گرفته است. پس از اعتراضات گسترده مقامات عراقی به این حملات، کاخ سفید برای اینکه نشان دهد که به تعرضی به حاکمیت دولت عراق صورت نگرفته و قوانین بین المللی را نقض نکرده است از یک‌سو بر انجام هماهنگی با مقامات بغداد مدتی پیش از آغاز حملات تاکید می‌کند و از طرف دیگر در یک تاکتیک رسانه‌ای به صورت گسترده رسانه های غربی بر روی حمله به "نیروهای وابسته به ایران" در عراق مانور می‌دهند. در واقع آمریکا تلاش دارد تا متهم به تعرض به حاکمیت ملی عراق نشود.

اما به طور حتم این توجیهات نخواهد توانست موجب فریب افکار عمومی در عراق‌ شود. اولاً اینکه اعلام قصد حمله به تنهایی مجوز انجام تجاوز نخواهد بود، همان‌گونه که بیانیه‌های جداگانه عادل عبدالمهدی نخست وزیر موقت و برهم صالح رئیس جمهور عراق که از اعلام مخالفت صریح به مقامات آمریکایی خبر داده اند بر ارتکاب تجاوز تاکید دارند. از طرف دیگر حشدالشعبی بر اساس دستور 10 ماده‌ای فرمانده کل نیروهای مسلح عراق در ماه جولای گذشته (10تیرماه) به یک بخش رسمی از ساختار نیروهای مسلح عراق تبدیل شد و حمله اکنون آمریکا به نیروهای حشد در واقع حمله به نیروهای رسمی یک کشور عضو سازمان ملل متحد محسوب می‌شود و اقدامی تجاوزکارانه می‌باشد.

اما بخش دوم تلاش آمریکا که در پی وانمود کردن حمله به نیروهای تحت فرمان ایران در عراق می‌باشد نیز حربه‌ای سوخته و ناکارآمد است. آمریکا از زمان شکل‌گیری حشدالشعبی بر اساس فتوای مرجعیت شیعه در عراق و لبیک عراقی‌ها به این فتوا برای مبارزه با داعش، کارشکنی و فشار علیه حشدالعبی را به بخش مهمی از راهبرد سیاسی و نظامی خود در عراق تبدیل کرد. نقش مهم و اصلی حشدالعشبی در سرکوب داعش و جلوگیری از تجدید سازمان این گروه جهنمی مورد حمایت آمریکا و عربستان و همچنین مقابله با برنامه‌های آمریکا در به بن‌بست رساندن فرایند سیاسی در عراق، که از طریق دامن زدن به اعترضات و گسیل نفوذی‌ها در میان معترضین صورت می‌گیرد، مهم‌ترین علل رویارویی تمام عیار واشنگتن با حشدالعشبی بوده که البته کاری از پیش نبرده است چرا که حشد هم در سرکوب بازمانده‌های داعش موفقیت آمیز عمل کرده است و هم در نجات عراق از بن بست سیاسی (از طریق تشکیل فراکسیون البناء در پارلمان) عملکرد مثبتی داشته است.

چه خواهد شد؟

با توجه به میزان بالای تلفات و زخمی‌های حمله اخیر و موضع‌گیری قلدرمابانه واشنگتن در پذیرش رسمی مسئولیت حمله و تاکید بر انتقام گیری‌های بیشتر در آینده نسبت به گروه‌های وابسته به حشدالشعبی، به نظر می‌رسد که نه تنها طرح اخراج نیروهای آمریکایی از عراق به صورت جدی‌تری از قبل در دستور کار پارلمان قرار خواهد گرفت، بلکه واکنش عراقی‌ها صرفا به موضع گیری‌های سیاسی محدود نمانده و همان‌گونه که اقدام فوری آمریکا در خروج کارکنان سفارتش از منطقه سبز بغداد نشان می‌دهد امنیت نیروها و مقرهای آمریکایی در آینده به شدت کاسته خواهد شد. در همین راستا ابومهدی المهندس، نایب رئیس سازمان حشد شعبی در بیانیه‌ای کوتاه گفت: «خون شهیدان و زخمی‌ها هرگز هدر نخواهد رفت و پاسخ ما به نیروهای آمریکایی در عراق پاسخی سخت و بی‌رحمانه خواهد بود».

اگرچه مقامات حشدالشعبی در گذشته نیز مواضع ضد آمریکایی مختلفی داشته اند اما به دو دلیل می‌توان تهدیدات اخیر در رویارویی نظامی با نیروهای آمریکایی را بسیار جدی‌تر از گذشته دانست. نخست اینکه حمله آمریکا مواضع گروه‌ها و دیدگاه‌های مختلف حاضر در تشکیلات حشدالشعبی را علیه لزوم برخورد شدید با منافع آمریکا در عراق یک‌پارچه کرد در حالی که پیشتر برخی از گروه‌ها مانند کتائب و عصائب اهل حق نسبت به سایر گروه‌های وابسته به حشد مواضع ضدآمریکایی غلیظ‌تری از خود نشان داده اند. دومین دلیل اینکه افکار عمومی در عراق اکنون به واسطه این حمله خواستار برخورد جدی حکومت و حتی نیروهای نظامی با مداخلات آمریکا می باشد.