ساز مخالف آمریکا در مذاکرات وین

به گزارش راهبرد معاصر؛ روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» در گزارشی به بررسی گفت‌وگوهای وین پرداخته و نوشته گرچه ایران و آمریکا می‌گویند که در این گفت‌وگوها هدف مشترک بازگشت به تعهدات برجامی را دنبال می‌کنند، اما اختلاف نظر عمیقی بر سر معنای این مسئله با یکدیگر دارند.

به نوشته این گزارش، ایرانی‌ها خواستار حفظ تجهیزات پیشرفته تولید سوخت هسته‌ای هستند که بعد از خروج ترامپ از برجام نصب کرده‌اند و همچنین می‌خواهند با سیستم مالی جهان فراتر از آنچه در توافق سال ۲۰۱۵ مشخص شد، ادغام شوند. از طرف دیگر، دولت بایدن می‌گوید که احیای توافق قدیمی تنها گامی به سوی هدف نهایی است و باید فوراً با توافقی که مسائل دیگر را پوشش می‌دهد، همراه شود. درخواستی که ایران آن را قویاً رد می‌کند.

بر اساس این گزارش، حالا همانطور که مذاکره کنندگان بار دیگر در وین جایی که دور جدید گفت‌وگوها روز جمعه آغاز شد، مشغول هستند، دولت بایدن خود را در نقطه تصمیم‌گیری مهمی می‌بیند. احیای توافق سال ۲۰۱۵ طبق گفته‌های مقام‌های اروپایی، ایرانی و آمریکایی قابل انجام است اما دستیابی به آنچه «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا توافق «طولانی‌تر و محکم‌تر» خوانده، چیزی که به ادعای این گزارش می‌تواند ایران را از انباشت مواد هسته‌ای برای چندین نسل بازدارد، آزمایش‌های موشکی آن را متوقف کند و به حمایت آن از تروریسم پایان می‌دهد، به نظر خیلی دور می‌رسد.

به نوشته نیویورک تایمز، این احتمالاً آسیب پذیری مهم سیاسی برای بایدن است که می‌داند بعد از نشست‌های سخت و طولانی در وین و جاهای دیگر نمی‌تواند به سادگی چیزی را تکرار کند که دولت اوباما شش سال پیش مذاکره کرد و در عین حال وعده‌های مبهمی درباره این که چیزی بسیار گسترده‌تر و بهتر ممکن است در پی آن وجود داشته باشد، بدهد.

«ولی‌رضا نصر» مقام سابق آمریکایی که اکنون در دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته در دانشگاه «جانز هاپکینز» فعالیت می‌کند، معتقد است ایران و ایالات متحده در حال گفت‌وگو درباره توافق‌های متفاوت هستند و برای همین است که این گفت‌وگوها اینقدر کند پیش می‌رود.

در ادامه این گزارش آمده است: آمریکایی‌ها احیای توافق قدیمی را گام اول به سمت توافقی بسیار بزرگتر می‌بینند و تمایل ایران برای کاهش یک سری محدودیت‌های مالی فراتر از توافق، که اغلب شامل انجام معاملات با بانک‌های غربی می‌شود، آن‌ها را ترغیب کرده، زیرا به گفته یک مقام ارشد دولت آمریکا شرایط را مهیا می‌کند برای مذاکره درباره توافق بعدی. ایرانی‌ها اما حتی حاضر به گفت‌وگو درباره توافق گسترده‌تر نیستند.

طبق این گزارش، در حالی که رئیس‌جمهور و وزیر خارجه ایران می‌گویند توافق نزدیک است و «حسن روحانی» روز شنبه در اشاره به طرح آمریکا در خصوص این که چه چیزی در صورتی که تهران محدودیت‌های شدید تولید هسته‌ای خود را بازگرداند، امکان‌پذیر است، خطاب به مردم گفت که تقریباً همه تحریم‌های اصلی برداشته شده است، بلینکن اما گفته که نه به این سرعت. او و دیپلمات‌های اروپایی تاکید دارند که ایران هم باید با جرئیات بگوید که چه محدودیت‌هایی هسته‌ای را بازخواهد گرداند.

به نوشته نیویورک تایمز، ایران خواستار برداشته شدن تحریم‌هایی است که آمریکا سازگار با توافق می‌خواند و در عین حال اصرار دارد که زیرساخت‌های هسته‌ای بیشتری -بخصوص سانتریفیوژهای پیشرفته- را حفظ کند. در عوض، ایران می‌گوید که آژانس بین المللی انرژی اتمی می‌تواند سانتریفیوژهای جدید را مورد بررسی قرار دهد، موضعی که از نظر واشنگتن غیر قابل قبول است.

بر اساس گزارش روزنامه آمریکایی، همزمان با ادامه گفت‌وگوها، ایران با افزودن بر ذخایر اورانیوم غنی شده خود و تجهیزات تولید آن‌ها، فشار را حفظ می‌کند. در عین حال هر دو طرف با محدودیت‌های سیاسی هم مواجه هستند. از طرفی دولت ایران با بی‌اعتمادی داخلی به آمریکا مواجه است و از طرف دیگر بایدن با کنگره‌ای طرف است که به توافق دید خوبی ندارد و تا حد زیادی نگرانی‌های اسرائیل را در نظر می‌گیرد.

نیویورک تایمز در ادامه به نقل از مقام‌ها، افزود: با نزدیک شدن به انتخابات ایران زمان بسیار فشرده است و دولت بایدن تا موضع مذاکرات خود را مشخص کند، بخش بزرگی از این زمان را از دست داده است. آمریکایی‌ها ابتدا خواستار بازگشت ایران به تعهدات شدند و سپس تصمیم گرفتند برخی از تحریم‌های دوره ترامپ را به عنوان اهرم فشار به منظور تحمیل مذاکرات گسترده‌تر حفظ کنند.

به گفته مقام‌ها، در دو گفت‌وگو در ماه فوریه، اروپایی‌ها از مقام‌های آمریکایی خواستند مذاکرات را به طور جدی آغاز کند و برخی تحریم‌ها را به نشانه حسن نیت بردارد. این پیشنهاد‌ها نادیده گرفته شد. اما زمانی که ایران تصمیم برای غنی‌سازی ۶۰ درصدی گرفت، واشنگتن مسائل را از ترس کاسته شدن از «زمان گریز» (مفهوم ابداعی آمریکایی‌ها برای اشاره به زمان لازم جهت تولید اورانیوم غنی‌شده کافی به منظور تولید یک بمب اتمی) جدی‌تر گرفت. اواخر مارس بود که توافق شد درباره برجام گفت‌وگو شود و گفت‌وگوهای وین اوایل آوریل آغاز شد. پس از آن زمان بیشتری طول کشید تا آمریکایی‌ها پذیرفتند که به بازگشت به توافق سال ۲۰۱۵ به همان شکل اولیه رضایت دهند.

در ادامه این گزارش گفته شده که ترامپ بیش از ۱۵۰۰ تحریم را بازاعمال یا اعمال کرد تا از احیای توافق ممانعت کند. این تحریم‌ها بسته به این که چقدر مشخصاً با توافق در مغایرت است، در سه دسته سبز، زرد و قرمز قرار گرفته‌ است. نیویرک تایمز در تشریح مفهوم این رنگ‌ها نوشته سبزها برداشته می‌شود، درباره زردها باید مذاکره شود و قرمزها باقی خواهد ماند.

به ادعای مقام‌های مورد استناد نیویورک تایمز، تصمیم‌گیری درباره این که چه تحریم‌هایی برداشته شود، به لحاظ سیاسی برای دو کشور حساس است. به عنوان مثال، در رده زرد، ایران اصرار دارد که تحریم دوره ترامپ علیه بانک مرکزی تحت برچسب تروریسم باید برداشته شود زیرا به تجارت آسیب می‌زند. اما به ادعای این گزارش، به طور مثال برداشتن عنوان تروریستی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای واشنگتن مسئله‌ای پیچیده‌تر خواهد بود.

در بخش دیگری از این گزارش به تلاش آمریکایی‌ها برای رسیدن به درخواست‌های زیاده‌خواهانه خود با این ادعا که ایران به دنبال دستیابی به مزایای بیشتری فراتر از آنچه در برجام توافق شد، اشاره شده و آمده است: مقام‌های آمریکایی می‌گویند که ایران به دنبال مزایای بیشتری از آنچه در برجام توافق شد هستند، بنابراین باید مایل به گفت‌وگوهای بیشتر هم باشند. آن‌ها (مقام‌های آمریکایی) همچنین می‌گویند که حاضرند درباره چگونگی تقویت توافق به شکلی که منافع هر دو طرف تامین شود، گفت‌وگو کنند اما این تصمیمی است که ایران باید بگیرد./فارس