چه عواملی نرخ جفت‌ ارزهای پرنوسان را تغییر می‌دهند؟

در بازارهای جهانی، نرخ ارزها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی، نشانگر تعامل میان عوامل متعددی است که بر اقتصادها و بازارهای مالی تأثیرگذارند. جفت‌ارزهای پرنوسان، به‌خصوص در بین ارزهایی که در مقایسه با یکدیگر ارزششان به طور پویا تغییر می‌کند، به عوامل متنوعی دچار نوسان می‌شوند. در این مقاله به بررسی عواملی خواهیم پرداخت که موجب تغییرات نرخ جفت‌ارزهای پرنوسان می‌شوند.

عوامل تغییرات نرخ جفت‌ارزهای پرنوسان

در یک قانون کلی، این عوامل از جنبه‌های اقتصادی، سیاسی، روانشناختی و حتی فنی متفاوت بوده و همگی در یک ساختار پویا به یکدیگر مرتبط‌اند.

۱. عوامل اقتصادی کلیدی

الف) داده‌های اقتصادی و شاخص‌های کلان

در اقتصادهای باز، انتشار آمارهای اقتصادی مانند نرخ تورم، رشد تولید ناخالص داخلی، سطح اشتغال و درآمد سرانه تأثیرگذار است. سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری‌های معاملاتی خود، به تحلیل گزارش‌های ماهانه و فصلی توجه می‌کنند. کاهش یا افزایش غیرمنتظره در رشد اقتصادی، می‌تواند فشارهای تورمی یا افت تقاضا را به همراه داشته و به نوبه خود منجر به نوسان قیمتی ارزها شود.

ب) سیاست‌های پولی و تصمیمات بانک مرکزی

تصمیمات بانک مرکزی در تنظیم نرخ بهره، سیاست‌های انبساطی یا انقباضی و حتی اعلام بیانیه‌های جهت‌دهنده بر بازارهای مالی تأثیر بسزایی دارد. وقتی بانک مرکزی نرخ بهره را تغییر می‌دهد یا به تغییرات احتمالی اشاره می‌کند، سرمایه‌گذاران به سرعت واکنش نشان می‌دهند. این واکنش‌ها از طریق خرید یا فروش ارز، باعث نوسانات شدید در جفت‌ارزهای پرنوسان می‌شود.

ج) تغییرات در تراز تجاری و جریان‌های سرمایه‌ای

تعادل بین واردات و صادرات و نیز جریانات سرمایه‌ای که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، تقاضای ارز خارجی را تعیین می‌کنند، از دیگر عوامل مهم محسوب می‌شوند. کشورهای دارای کسری تجاری شدید ممکن است از کاهش ارزش ارز خود رنج ببرند و بالعکس، کشورهای با مازاد تجاری قوی امکان جذب سرمایه خارجی را دارند که در نهایت بر نرخ ارز تأثیر می‌گذارد.

۲. عوامل سیاسی و ژئوپولیتیکی

الف) ثبات سیاسی و تغییرات حکومتی

رویکرد سیاسی دولت‌ها و ثبات سیاسی در هر کشور به‌طور مستقیم بر اطمینان سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد. انتخابات، تغییرات در سیاست‌های دولت و تحولات ناگهانی سیاسی می‌توانند عدم قطعیت‌های زیادی ایجاد کنند. این عدم قطعیت‌ها باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران به سرعت دارایی‌های خود را جابه‌جا کرده و تبادلات ارزی افزایش یابد که در نتیجه نرخ ارز دچار نوسان می‌شود.

ب) تنش‌ها و مناقشات ژئوپولیتیکی

تنش‌های بین‌المللی، تحریم‌ها، درگیری‌های نظامی یا مناقشات سرزمینی از جمله عواملی هستند که ریسک سیستماتیک در بازارهای ارز را افزایش می‌دهند. هنگامی که عدم اطمینان درباره آینده سیاسی و امنیتی در یک منطقه افزایش یابد، ارزهای مربوطه ممکن است به سرعت ارزش خود را از دست بدهند یا به عنوان پناهگاه امن مورد توجه قرار گیرند.

ج) توافقات بین‌المللی و تغییر در سیاست‌های تجارت

توافق‌های اقتصادی بین کشورها، تحریم‌های تجاری یا حتی تجدید نظر در سیاست‌های اقتصادی بین‌المللی می‌تواند باعث تغییر در جریان‌های تجاری و سرمایه‌ای شود. این تغییرات ممکن است به تحرکات ناگهانی در بازار ارز منجر شود، به‌ویژه در جفت‌ارزهایی که اقتصادهای وابسته به تجارت بین‌المللی هستند.

۳. عوامل روانشناسی و احساسات بازار

الف) رفتار جمعی و احساسات سرمایه‌گذاران

بازار ارز به شدت تحت تأثیر احساسات و توقعات سرمایه‌گذاران قرار دارد. اخبار منفی یا شایعات می‌توانند به سرعت خلق و خوی بازار را تغییر داده و باعث واکنش‌های عاطفی شوند. در چنین شرایطی، تصمیم‌گیری‌های سریع و گاهی عجولانه می‌تواند موجب نوسانات شدید شود.

ب) تاثیر شایعات و اطلاعات نامعتبر

در عصر ارتباطات سریع، انتشار شایعات، نظرات تحلیلگران یا حتی اطلاعات نادرست از اهمیت بالایی برخوردار است. هنگامی که شایعات مربوط به تغییرات عمده در سیاست‌های اقتصادی یا سیاسی منتشر می‌شود، سرمایه‌گذاران ممکن است بدون ارزیابی کامل اطلاعات، به معاملات پرخطر وارد شوند که این امر موجب افزایش نوسان در نرخ ارزها خواهد شد.

۴. عوامل تکنیکال و ساختاری بازار

الف) تحلیل‌های فنی و نقش الگوریتم‌های معاملاتی

علاوه بر عوامل بنیادی، تحلیل‌های تکنیکال و نمودارهای قیمت نقش مهمی در معاملات ارز دارند. تحلیلگران فنی از ابزارهایی مانند سطوح حمایت و مقاومت، شاخص‌های حرکتی و الگوهای قیمتی بهره می‌گیرند تا جهت حرکت بازار را پیش‌بینی کنند. سیستم‌های معاملاتی خودکار (الگوریتم‌ها) که بر اساس داده‌های تاریخی و الگوریتم‌های پیچیده فعالیت می‌کنند، ممکن است به صورت همزمان واکنش نشان دهند و باعث نوسان‌های لحظه‌ای در قیمت شوند.

ب) نقدینگی بازار

حجم معاملات و نقدینگی موجود در بازار نیز از عوامل تعیین‌کننده نرخ ارز است. در دوره‌هایی که نقدینگی پایین است، حتی معاملات کم حجم می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر قیمت داشته باشند. برخلاف بازارهای با نقدینگی بالا که نوسانات را کاهش می‌دهد، بازارهایی با نقدینگی ضعیف بیشتر به نوسانات و تغییرات قیمتی حساس هستند.

ج) زمان‌بندی معاملات و جلسات رسمی

بازارهای ارز به صورت ۲۴ ساعته در سراسر دنیا فعال هستند. دوره‌هایی که مراکز مالی بزرگ باز هستند، مانند ساعات کاری نیویورک یا لندن، به دلیل حجم معاملات بالا نوسانات بیشتری را ایجاد می‌کنند. همچنین، انتشار آمار و داده‌های اقتصادی در زمان‌های مشخص می‌تواند محرک نوسان در لحظه‌های کوتاه باشد.

5. تأثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت بر نوسان‌های نرخ ارز

الف) عوامل کوتاه‌مدت

در معاملات کوتاه‌مدت، عوامل فنی و اخبار لحظه‌ای به‌طور عمده تعیین‌کننده حرکت قیمت هستند. انتشار ناگهانی اخبار اقتصادی یا سیاسی، تغییرات در اظهارنظرهای مسئولان بانک مرکزی، یا حتی گزارش‌های غیرمنتظره از شرکت‌های معتبر می‌تواند در عرض چند دقیقه یا حتی ثانیه، نرخ ارز را تغییر دهد. این پدیده‌ها معمولاً با حجم معاملات بالا همراه بوده و به علت استفاده گسترده از الگوریتم‌های معاملاتی، واکنش‌های سریع و هم‌زمانی در بازار به وقوع می‌پیوندد.

ب) عوامل بلندمدت

در مقابل، در نگاه بلندمدت، روندهای بنیادی مانند رشد اقتصادی، تغییر ساختارهای تجاری و تغییرات در سیاست‌های اقتصادی، تصویری پایدار از جهت حرکت بازار ارائه می‌دهد. تغییرات بلندمدت در ساختار اقتصادی یک کشور یا منطقه، حتی در مواجهه با نوسانات کوتاه‌مدت، می‌تواند بر ارزش واقعی ارز تأثیر گذار باشد. برای مثال، بهبود ساختار اقتصادی و کاهش کسری تجاری، ممکن است در بلندمدت باعث تثبیت ارزش ارز شود، حتی اگر در کوتاه‌مدت نوسانات شدیدی تجربه شود.

۶. تعاملات پیچیده و همبستگی عوامل

باید توجه داشت که هیچ یک از عوامل فوق به‌صورت انفرادی و مجزا عمل نمی‌کند. در واقع، نرخ ارز نتیجه‌ی تعامل چندجانبه و پیچیده میان این عوامل است. به‌عنوان مثال، یک تغییر در سیاست‌های پولی بانک مرکزی می‌تواند همزمان با تغییرات در رویدادهای سیاسی و انتشار داده‌های اقتصادی، واکنش‌های پیچیده‌ای در بازار ایجاد کند. در این شرایط، تحلیلگران سعی می‌کنند از طریق مدل‌های پیچیده آماری و ترکیب داده‌های بنیادی و تکنیکال، تصویری جامع از وضعیت ارائه دهند. به عنوان نمونه، در مباحثی مانند تحلیل حرفه ای یورو به دلار از این دیدگاه جامع بهره گرفته می‌شود.

علاوه بر این، نقدینگی‌های موجود و رفتار الگوریتم‌های معاملاتی به همراه واکنش‌های روانشناختی سرمایه‌گذاران، همگی در یک منظومه پیچیده دخیل هستند که با هم بر بازار تأثیر می‌گذارند. وقتی هر یک از این مولفه‌ها دچار تغییرات کوچک شوند، این تغییرات می‌توانند به صورت تجمعی، نوسانات قابل توجهی در نرخ ارز ایجاد کنند.