چرا ۷ ابرمیلیاردر جهان از غول‌های رسانه‌ای هستند؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ به نظر می‌آید خرید سی‌ان‌ان، یکی از وفاداران دونالد ترامپ و پیمانکار سیا، به وسیله لری الیسون بنیانگذار و مدیر عامل شرکت اورکل قریب‌الوقوع است و جدیدترین سرمایه‌گذاری رسانه‌ای دومین مرد ثروتمند جهان را نشان می‌دهد. اما الیسون تنها نیست؛ هفت فرد ثروتمند جهان همگی به غول‌های قدرتمند رسانه‌ای تبدیل شده‌اند و آنچه را که جهان می‌بیند، می‌خواند و می‌شنود کنترل، دوران جدیدی از کنترل الیگارشی بر جامعه را آغاز و ضربه دیگری به آزادی مطبوعات، استقلال و تنوع عقاید وارد می‌کنند.

سپتامبر گذشته رئیس جمهور آمریکا با امضای فرمان اجرایی، پیشنهاد فروش سکوی شبکه اجتماعی تیک تاک به کنسرسیومی آمریکایی متعلق به الیسون را تأیید کرد

انحصار رسانه‌ای

شرکت پارامونت اسکای‌دنس (مالک شبکه گسترده‌ای از شرکت‌ها و شبکه‌های رسانه‌ای در کشورهای مختلف) متعلق به الیسون در موقعیت قدرتمندی برای خرید شرکت برادران وارنر دیسکاوری قرار دارد؛ شرکتی که استودیوهای عظیم تولید فیلم و تلویزیون، سرویس‌های پخش آنلاین، شبکه‌ها و کانال‌هایی مانند دیسکاوری، تی‌ان‌تی، تی‌ال‌سی، فود نتورک (Food Network) و سی‌ان‌ان را کنترل می‌کند. این پیشرفت تا حد زیادی به دلیل رابطه نزدیک الیسون با ترامپ است که درنهایت مجبور به تأیید چنین معامله‌ای خواهد بود.

الیسون پیش تر با مقام های ارشد کاخ سفید درباره خلاص شدن از شر برخی مجریان و محتوای سی‌ان‌ان که ترامپ از آنها خوشش نمی‌آید، ازجمله ارین برنت و بریانا کیلر، صحبت کرده بود. تمایل الیسون برای تغییر کامل جهت گیری سیاسی شبکه، همان چیزی است که وی را به گزینه مورد علاقه کاخ سفید برای خرید دیسکاوری برادران وارنر تبدیل کرد. ثروت عظیمش که ۲۷۸ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، به وی اجازه می‌دهد تا پول نقد بپردازد و به تازگی هزینه‌های گزافی را صرف خرید رسانه‌ها کرده است.

اوایل سال جاری الیسون بودجه لازم برای خرید  پارامونت اسکای‌دنس جهانی، یکی دیگر از شرکت‌های بزرگ که شبکه‌هایی مانند  Showtime، CBS، BET، MTV، Comedy Central، Nickelodeon  و Paramount Streaming را کنترل می‌کند، فراهم کرد. دیوید، پسر لری الیسون پس از انتصاب به عنوان مدیرعامل  CBS News، شروع به تغییر اساسی در جهت گیری سیاسی شبکه، اخراج کارکنان، قرار دادن کانال به عنوان طرفدار ترامپ و انتصاب بری وایس، که خود را «صهیونیست متعصب» توصیف می‌کند، به عنوان سردبیر اتاق خبر کرد.

با وجود این، خرید تیک تاک به وسیله خانواده الیسون هنوز کامل نشده است. سپتامبر گذشته رئیس جمهور آمریکا با امضای فرمان اجرایی، پیشنهاد فروش سکوی شبکه اجتماعی تیک تاک به کنسرسیومی آمریکایی به ریاست اوراکل، که متعلق به الیسون است، تأیید کرد. طبق توافق‌نامه برنامه‌ریزی‌شده، اوراکل بر امنیت و عملیات این سکو نظارت خواهد داشت و عملاً به دومین مرد ثروتمند جهان کنترل سکو را می‌دهد، سکویی که بیش از ۶۰ درصد آمریکایی‌های زیر ۳۰ سال برای اخبار و سرگرمی از آن استفاده می‌کنند. خود ترامپ گفت، از اینکه اوراکل کنترل سکو را به دست می‌گیرد، بسیار خوشحال است و افزود: اکنون این سکو متعلق به آمریکایی‌های بسیار باهوش است.

ورود ناگهانی خانواده الیسون به دنیای رسانه و ارتباطات بسیاری را شوکه کرد و چهره‌های برجسته رسانه‌ای زنگ خطر را به صدا درآوردند. در میان آنها دن رادر، مجری پیشکسوت سی‌بی‌اس هشدار داد، همه باید نگران ثروت هنگفت ابرثروتمندانی باشند که بیشتر رسانه‌های جریان اصلی را در دست گرفته‌اند. وی با بیان فشار برای تغییر جهت گیری تحریریه شبکه به سمت طرفداری بیشتر از ترامپ، افزود، دوران بسیار سختی برای همه در سی‌بی‌اس نیوز است. خرید سی‌ان‌ان به وسیله خانواده الیسون آنجا را برای همیشه تغییر خواهد داد و می‌تواند ضربه بزرگی به سی‌بی‌اس نیوز باشد.

سرمایه‌گذاری‌ در شبکه‌های اجتماعی

حق با دن رادر است. هیچ دوره دیگری در تاریخ شاهد چنین هجوم عظیم و سریع میلیاردرها به بخش رسانه و ارتباطات نبوده است که سؤالات اساسی درباره آزادی بیان و تنوع عقاید مطرح می‌کند. امروزه، هفت نفر از ثروتمندترین افراد جهان، همگی غول‌های بزرگ رسانه‌ای هستند که به آنها کنترل گسترده‌ای بر شکل‌دهی افکار عمومی، تعیین دستور کار خود و سرکوب هر گونه بیانی که با آن مخالفند، ازجمله انتقاد از ثروت هنگفت خودشان، ساختار اقتصادی یا اقدامات دولت‌های ایالات متحده و اسرائیل می‌دهد.

ایلان ماسک با ثروتی بالغ بر ۴۸۰ میلیارد دلار، ثروتمندترین فرد تاریخ است و پیش‌بینی می‌شود در دهه آینده به نخستین تریلیونر جهان تبدیل شود. سال ۲۰۲۲ ماسک، توییتر را با قیمت تقریبی ۴۴ میلیارد دلار خریداری کرد و این غول فناوری متولد آفریقای جنوبی به سرعت سکو را به ابزاری برای تبلیغ دستور کار سیاسی راست افراطی تبدیل کرد. سال ۲۰۲۴ نقش کلیدی در ترویج سرنگونی نیکولاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا ایفا، اطلاعات غلطی درباره انتخابات این کشور منتشر و حتی مادورو را به سرنوشتی بسیار بد در اردوگاه گوانتانامو تهدید کرد. وی همچنین چت‌بات تولید شده به وسیله هوش مصنوعی Grok را بازطراحی کرد تا پاسخ‌های محافظه‌کارانه‌تری به سؤالات کاربران ارائه دهد که باعث شد Grok  در برخی موارد از آدولف هیتلر تمجید کند.

ایلان ماسک سال گذشته از جف بیزوس، کارآفرین آمریکایی و بنیانگذار غول تجارت الکترونیک جهان یعنی آمازون پیشی گرفت و ثروتمندترین مرد جهان شد. بیزوس مانند ماسک، در دنیای رسانه نیز فعالیت داشته است. سال ۲۰۱۳ واشنگتن پست را به قیمت ۲۵۰ میلیون دلار خریداری و به سرعت شروع به اعمال نفوذ کرد؛ سردبیران و روزنامه‌نگاران مخالف اخراج و ستون‌نویسان طرفدار جنگ استخدام شدند. این اتفاق تنها چند ماه پس از آن رخ داد که وی سهام اقلیتی را در بیزینس اینسایدر، که بعداً به اینسایدر تبدیل شد، به دست آورد.

ایلان ماسک با ثروتی بالغ بر ۴۸۰ میلیارد دلار، ثروتمندترین فرد تاریخ است و پیش‌بینی می‌شود در دهه آینده به نخستین تریلیونر جهان تبدیل شود

یک سال بعد، شرکت آمازون نزدیک به 1 میلیارد دلار برای خرید سکوی استریم Twitch پرداخت که تقریباً ماهانه ۷ میلیون پخش را میزبانی می‌کند. آمازون همچنین طیف گسترده‌ای از سرمایه‌گذاری‌های رسانه‌ای دیگر، ازجمله استودیوی فیلم  MGM، سکوی کتاب صوتی Audible  و پایگاه داده فیلم IMDb در اختیار دارد.

در مقابل، برنارد آرنو میلیاردر فرانسوی بخش وسیعی از رسانه‌ها را در کشورش به دست آورده است. مدیرعامل گروه کالاهای لوکس LVMH و Moët Hennessy و هفتمین مرد ثروتمند جهان، اکنون امپراتوری رسانه‌ای ای کنترل می‌کند که شامل روزنامه‌هایی مانند Le Parisien، Les Echos، Paris Match و Challenges و نیز Radio Classice می‌شود.

سه نفر باقی‌مانده در فهرست هفت نفره، ثروت خود را عمدتاً مدیون امپراتوری‌های رسانه‌ای شان هستند. مجموع ثروت سرگئی برین و لری پیج، بنیانگذاران گوگل از نیم تریلیون دلار فراتر می‌رود. امروزه، گوگل پس از خرید یوتیوب در سال ۲۰۰۶ به قیمت ۱.۶۵ میلیارد دلار، به قدرت غالب در اقتصاد فناوری پیشرفته و بازیگر اصلی رسانه‌های اجتماعی تبدیل شده است. تقریباً ۳۵ درصد آمریکایی‌ها از این سکو به عنوان منبع اصلی اخبار خود استفاده می‌کنند.

در همین حال، ثروت ۲۰۳ میلیارد دلاری مارک زاکربرگ عمدتاً به دلیل سرمایه‌گذاری‌هایش در رسانه‌های اجتماعی و فناوری، ازجمله فیس‌بوک، اینستاگرام و واتساپ است. شرکت‌های زاکربرگ، مانند یوتیوب بازیگران اصلی در چشم‌انداز خبری مدرن هستند و آمریکایی‌ها به درجات مختلف برای اخبار و بیان نظرات خود به این سکو‌ها متکی هستند. 

شاخ‌های «ماگا»

بسیاری از این افراد ثروتمند در تلاش برای تقویت سیاست‌های جمهوری‌خواهان و ترویج جهان‌بینی محافظه‌کارانه، به نیروهای ترامپ پیوسته‌اند. ازجمله برجسته‌ترین آنها خانواده الیسون است که به سرعت تغییرات گسترده‌ای در سی‌بی‌اس نیوز اعلام کردند و پوشش خبری بی‌طرفانه و دیدگاه‌های ایدئولوژیک متنوع را نوید دادند - که به طور گسترده به عنوان تغییر به سمت رسانه راست‌گرا و طرفدار ترامپ درک می‌شود. لری الیسون، محافظه‌کار سرسخت، به یکی از اهداکنندگان و جمع‌آوری‌کنندگان اصلی کمک‌های مالی برای حزب جمهوری‌خواه و از معتمدان نزدیک ترامپ تبدیل شده و لقب «رئیس‌جمهور در سایه ایالات متحده» شایسته وی است.

درباره ماسک، وی آشکارا X را به سکوی در سلطه محافظه‌کاران تبدیل کرده، عضو غیررسمی کابینه ترامپ و عملاً به رئیس مدیریت بهره‌وری دولت تبدیل شده است.

زاکربرگ نیز چندین گام برای همسو کردن سکو‌های خود با شعار «عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم» (Make America Great Again )  یا به اختصار ماگا (MAGA)  برداشته، ازجمله اخراج تیم بررسی واقعیت که به‌طور گسترده با سیاست‌های لیبرال مرتبط است و اولویت دادن به آنچه وی «آزادی بیان» می‌نامد. مدیرعامل متا گفت، تیم‌های تعدیل محتوا از کالیفرنیا به تگزاس منتقل می‌شوند، جایی که نگرانی کمتری درباره تعصبات وجود دارد.

زاکربرگ همچنین نیک کلگ، معاون سابق نخست‌وزیر بریتانیا از حزب لیبرال دموکرات و رئیس امور جهانی متا را با جوئل کاپلان، جمهوری‌خواه برجسته که رئیس دفتر جورج دبلیو بوش بود، جایگزین کرد. وی همچنین دانا وایت، مدیرعامل سازمان هنرهای رزمی و از متحدان نزدیک ترامپ را با وجود نداشتن تجربه مرتبط، به هیئت مدیره متا منصوب کرد.

احتمالاً بسیاری از این اقدامات در واکنش به تهدید ترامپ مبنی بر زندانی کردن مادام العمر زاکربرگ در صورت انجام هر کاری برای تقلب و جلوگیری از پیروزی‌اش در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ انجام شد. زاکربرگ بعداً با ترامپ ملاقات کرد و به همراه بیزوس و دیگر غول‌های فناوری، ۱ میلیون دلار به صندوق مراسم تحلیف ریاست جمهوری ترامپ اهدا کرد.

در همین حال، بیزوس در واشنگتن پست نیز اقدام مشابهی انجام داد و اعلام کرد، این روزنامه انتشار نظراتی را که سرمایه‌داری را زیر سؤال می‌برند، متوقف خواهد کرد. وی نوشت: ما روزانه در حمایت از دو رکن اساسی خواهیم نوشت؛ آزادی شخصی و بازارهای آزاد. خوانندگان علاقه‌مند به دیدگاه‌های جایگزین می‌توانند آنها را به صورت آنلاین پیدا کنند. 

این تصمیم به طور گسترده تغییر اساسی تلقی شد و مخالفت عمومی را در میان کارکنان روزنامه برانگیخت.

پیمانکاران پنتاگون

بیزوس در واشنگتن پست نیز اقدام مشابهی انجام داد و اعلام کرد، این روزنامه انتشار نظراتی را که سرمایه‌داری را زیر سؤال می‌برند، متوقف خواهد کرد

یکی از عوامل کلیدی در نفوذ بسیاری از هفت ابرثروتمند جهان به مناصب عالی تشکیلات امنیت ملی ایالات متحده این است که ثروت بسیاری از شرکت‌هایشان تا حدودی به وسیله قراردادهای پنتاگون تأمین می‌شود. جنگ‌ها و عملیات های جاسوسی مدرن به همان اندازه که به تانک‌ها و توپخانه‌ها متکی هستند، به تجهیزات محاسباتی پیشرفته نیز وابستگی دارند. سال ۲۰۲۲ وزارت دفاع ایالات متحده ۹ میلیارد دلار قرارداد رایانش ابری (Cloud computing) به آمازون، گوگل، مایکروسافت و اوراکل اعطا کرد.

آمازون بیزوس مدت‌هاست رابطه‌ نزدیکی با سیا دارد و سال ۲۰۱۴ قراردادی ۶۰۰ میلیون دلاری با این آژانس امضا کرد. با وجود این، گوگل و شرکت فضایی ماسک، اسپیس ایکس، از زمان تأسیس با این آژانس اطلاعاتی مرتبط بوده‌اند.

تا سال ۲۰۰۵، NQTel بازوی سرمایه‌گذاری سیا، سهامدار اصلی گوگل بود. این سهام ناشی از خرید Keyhole Inc. به وسیله گوگل بود، شرکت نظارتی مورد حمایت سیا که نرم‌افزار آن بعداً به Google Earth تبدیل شد. طبق گزارش واشنگتن پست، تا سال ۲۰۰۷، دولت از نسخه‌های پیشرفته Google Earth برای نظارت و هدف قرار دادن دشمنان در عراق و خارج از کشور استفاده می‌کرد. در آن زمان، این روزنامه گزارش کرد، گوگل با لاکهید مارتین برای توسعه فناوری‌های آینده ارتش همکاری می‌کند. 

اغراق نیست اگر بگوییم ایلان ماسک بخش زیادی از ثروت خود را مدیون روابط نزدیکش با سیاست. مایک گریفین، رئیس  NQTelنیز نقش کلیدی در تولد اسپیس ایکس داشت و از همان ابتدا از آن حمایت می کرد. وی حتی سال ۲۰۰۲ ماسک را در سفر به روسیه همراهی کرد، جایی که این دو تلاش کردند موشک‌های بالستیک قاره‌پیما با قیمت مناسب برای راه‌اندازی شرکت خریداری کنند. گریفین همواره در سیا از ماسک دفاع، وی را «هنری فورد صنعت فضایی» توصیف می‌کرد و شایسته حمایت کامل می‌دانست.

با وجود این، تا سال ۲۰۰۸، اسپیس ایکس در تنگنای شدیدی قرار داشت؛ ماسک نمی‌توانست حقوق کارمندانش را پرداخت کند و معتقد بود شرکت‌هایش، ازجمله تسلا منحل خواهند شد. اما قرارداد غیرمنتظره ۱.۶ میلیارد دلاری با ناسا که با کمک گریفین منعقد شد، شرکت ماسک را نجات داد.

امروزه اسپیس ایکس شرکتی غول‌پیکر است، اما مشتریان اصلی آن همچنان سازمان‌های دولتی ایالات متحده مانند نیروی هوایی و آژانس توسعه فضایی هستند. به تازگی، پنتاگون این شرکت را موظف کرده است تا در جنگ هسته‌ای بالقوه به پیروزی کمک کند. شرکت تابعه جدید اسپیس ایکس، کاستیلون، در حال ساخت شبکه‌ای از ماهواره‌های مسلح در مدار آمریکای شمالی است که برای رهگیری موشک‌های اتمی دشمن طراحی شده است. 

6 نفر از هفت مدیر اجرایی کاستیلیون و دو نفر از مشاوران ارشد آن، کارمندان سابق اسپیس ایکس و دو مشاور دیگر، مقام های عالی رتبه سابق سیا هستند که یکی از آنها خود گریفین است. ایلان نام پسر بزرگش را گریفین و پسر دیگرش را  XAA-12، برگرفته از نام هواپیمای جاسوسی سیا گذاشته است.

با وجود این، هیچ میلیاردری به اندازه لری الیسون به سیا نزدیک نیست. وی کار خود را با همکاری با این آژانس بر روی سامانه پایگاه داده به نام «پروژه اوراکل» آغاز کرد. سیا برای مدتی تنها مشتری اوراکل بود تا اینکه الیسون فعالیت خود را گسترش داد و شروع به عقد قرارداد با سایر شاخه‌های دستگاه امنیت ملی، ازجمله اطلاعات نیروی دریایی، اطلاعات نیروی هوایی و آژانس امنیت ملی کرد.

این همکاری نزدیک تا به امروز ادامه دارد. سال ۲۰۲۰، این شرکت قراردادی ۱۵ ساله با سیا و ۱۶ سازمان اطلاعاتی دیگر ایالات متحده به ارزش ده‌ها میلیارد دلار منعقد کرد. امروزه، رده‌های بالای آن به وسیله مدیران سابق آژانس‌ها پر شده و نمونه بارزش لئون پانتا، مدیر سابق سیا و وزیر دفاع است که در هیئت مدیره آن عضویت دارد.