چرایی سفر محمد جواد ظریف به سوریه

به گزارش راهبرد معاصر؛ بامداد روز دوشنبه، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی برای سفری یک‌روزه وارد دمشق، پایتخت سوریه شد. بر اساس این گزارش، ظریف در همین روز با با بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه و ولید المعلم، همتای سوری خود دیدار کرد. این اولین سفر وزیر امور خارجه ایران به دمشق در یک سال اخیر است.

بر اساس گزارش الجزیره محمد جواد ظریف در دیدار با ولید معلم بر « اهمیت تداوم همکاری برای مقابله با همه گیری کرونا ویروس و تامین نیاز و الزامات ضروری بر پیشگیری، تشخیص و درمان» تاکید کرد. متعاقب آن در دیدار با بشار اسد اظهار داشت: « دولت آمریکا با مخالفت خود تا به امروز برای برداشتن محاصره سوریه و ایران واقعیت غیرانسانی خود را در برابر جهانیان نشان داده است.»

به نقل از خبرگزاری دولتی سوریه (سانا)، بشار اسد رئیس جمهور سوریه در ابتدای این دیدار به دولت و ملت ایران به‌خاطر قربانیان ناشی از ویروس کرونا تسلیت گفت و از تبدیل این بیماری واگیردار به بستری برای بهره‌برداری سیاسی از طرف برخی کشورها در غرب و در صدر آنها آمریکا ابراز تأسف کرد؛ آمریکایی که به شیوه تحریم علیه کشورها با وجود این شرایط بشردوستانه استثنایی ادامه می‌دهد.‎ وی گفت: « بحران کرونا در وهله اول شکست رژیم‌های غربی و در وهله دوم بی‌اخلاقی آنها را ثابت کرد زیرا این بیماری واگیردار نشان داد که این رژیم‌ها برای خدمت به گروه معینی از صاحبان منافع هستند و نه خدمت به ملت‌ها.» رئیس جمهور سوریه همچنین با اشاره به شهادت سردار سلیمانی به نقش بی بدیل  این شهید  در مبارزه ضد تروریسم در سوریه اشاره و از همراهی با ملت سوریه در مبارزه با تروریسم تقدیر کرد. وزیر امور خارجه کشورمان همچنین از حضور نمایندگان سوریه در ایران برای مراسم تشیع و بزرگداشت سردار شهید سلیمانی قدردانی  و تاکید کرد با شهادت سردار سلیمانی هیچ تغییری در مسیر حمایت جمهوری اسلامی ایران از مقاومت و مبارزه با تروریسم در منطقه رخ نخواهد داد.

دلایل سفر ظریف به دمشق

در بخش زیر مهم ترین دلایل و استدلالات رسانه های منطقه ای و بین المللی در سفر ظریف به دمشق را مطرح خواهیم کرد:

حمایت ایران از سوریه در مقابل سیگنال مبهم روسیه به بشار اسد :

برخی از تحلیلگران دلیل سفر ظریف به سوریه را پیام حمایت ایران از بشار اسد در مقابل روسیه می دانند زیرا که به باور ان ها دولت سوریه از حمایت روسیه بی بهره شده است. محتوای آن ها این است که دولت روسیه از شخص بشار اسد ناراضی است و به همین خاطر روابط دو کشور به پایان ماه عسل خود نزدیک میشود. این رسانه ها برای  ادعای خود به انتقاد شدید آژانس خبری « فدرالی» رسانه نزدیک به پوتین از بشار اشد که وی را فردی ضعیف و ناتوان در اداره کشور خواند استناد می کنند. انتقادات روسی بیشتر به گسترش فساد اقتصادی در دولت عماد خمیس، نخست وزیر سوریه، و تاثیرات آن بر همکاری اقتصادی روسیه و سوریه مربوط می‌شود. این رسانه همچنین از دولت سوریه به خاطر فروش نفت به ترکیه باوجود قطع کامل روابط دیپلماتیک میان دو کشور انتقاد می‌کند. اما تاکنون هیچ منبع رسمی در مورد تیرگی روابط مسکو و دمشق اشاره ای نکرده است.

روند آستانه:

پیگیری روند آستانه و برگزاری دور جدید آن یکی از مهم‌ترین اهداف سفر محمد جواد ظریف به دمشق در شرایط کنونی است. اهمیت چارچوب آستانه در حفظ تمامیت سرزمینی سوریه، مبارزه با تروریسم و فراهم کردن زمینه‌های شکل‌گیری قانون اساسی جدید سوریه است که زمینه را برای گفت‌وگوهای سیاسی طرف‌های درگیر این بحران فراهم می‌کند. «سید عباس موسوی» سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در اهمیت برگزاری نشست آستانه گفت: «روند آستانه به‌عنوان مهم‌ترین روند سیاسی که ممکن است به شرایط بهتری در این وضعیت فعلی بینجامد، همچنان در دستورکار کشورهای عضو از جمله ایران قرار دارد و بنا بود نشست سران عضو روند آستانه را در تهران داشته باشیم که به دلیل کرونا این امر به تعویق افتاده، ولی این به آن معنا نیست که رایزنی‌ها و هماهنگی‌های ما در این زمینه مختل شود. بنابراین سفر ظریف در زمان مناسبی انجام شد و امیدوارم به نتایج خوبی منجر شود.» «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت: « این مذاکرات در سطح وزرای کشورهای ضامن روند آستانه و از طریق ویدئو کنفرانس خواهد بود.» آخرین دور از این گفت وگوها مورخ 10 و 11 دسامبر( 19 و20 آذر 98) سال 2019 در شهر «نورسلطان» پایتخت قزاقستان برگزار شد. قرار بود دور بعدی ماه مارس در ایران باشد اما با شیوع ویروس کرونا به تعویق افتاد.

اعلام حمایت مجدد از جبهه مقاومت: 

از زاویه ای دیگر باتوجه به اینکه این سفر بعد از شهادت سردار سلیمانی صورت می پذیرد و همچنین متعاقب سفر اخیر فرمانده سپاه قدس به عراق انجام می گیرد می تواند حامل این پیام روشن باشد که در هیچ شرایطی ایران دوستانش در محور مقاومت را تنها نخواهد گذاشت و البته دوستان ایران در منطقه و به ویژه در محور مقاومت نباید نسبت به فقدان سردارسلیمانی احساس خلا بکنند.

تحولات میدانی ادلب:

دیگر محور سفر محمد جواد ظریف به دمشق و رایزنی با مقامات سوری در مورد شرایط میدانی ادلب می باشد. ادلب یکی از مهم‌ترین گره‌های بحران سوریه است که تمرکز تروریست‌ها و برخی حامیان منطقه‌ای و بین‌المللی بر آن قرار گرفته است. به‌ویژه تمرکز ترکیه بر ادلب و مناطق اطراف آن به نگرانی‌ها از ادامه بحران دامن زده است. حضور نیروهای مسلح ترکیه در خاک سوریه و اطراف ادلب هم با خواسته دولت مرکزی و خواسته دو کشور دیگر ضامن روند صلح آستانه یعنی ایران و روسیه در تعارض قرار دارد، از همین رو حضور ظریف در دمشق می‌تواند تکلیف اوضاع امنیتی ادلب را بیش از گذشته روشن کند. بنابراین تعیین‌تکلیف وضعیت امنیتی ادلب و کنترل کامل این استان توسط حکومت سوریه یکی از دغدغه‌های تهران و دمشق است.

نزدیکی کشورهای خلیج فارس به سوریه:

بر اساس گزارش رای الیوم، ایران، که روز دوشنبه از زبان "سید عباس موسوی" سخنگوی وزارت خارجه‌اش آمادگی‌اش را برای گفت‌وگو و احیای روابط بدون شروط با همسایگانش در خلیج (فارس) اعلام کرد، می‌خواهد از روند سیاست درهای باز کشورهای عربی درقبال دمشق و رهبری آن مطلع شود و شاید هم علاقه‌مند است خواه به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم و خواه به‌صورت جزئی یا کلی، شریکی باشد که از این وضعیت بهره‌مند شود؛ چرا که سوریه و ایران در یک سنگر، یعنی سنگر محور مقاومت، ایستاده‌اند.سه تماس  و یک اظهارات مطبوعاتی تجسم یک تغییر شتابنده در سیاست‌های درهای باز عربی برای سوریه است؛ نخستین تماس از سوی "محمد بن‌زاید" ولیعهد امارات، دومی از سوی "محمد ولد الغزوانی" رئیس‌جمهوری جدید موریتانی و سومین اقدام نیز از سوی "هیثم بن طارق" پادشاه جدید عمان انجام شد که همه این تماس‌های رهبران به‌صورت مستقیم با بشار اسد نشانگر حسن نیت‌ها و مُهری برای ورود به مرحله‌ای جدید و عادی‌‌سازی روابط با دمشق است. سوریه دروازه جهان عرب به‌سوی ایران و دروازه ایران به‌سوی جهان عرب است و موضوع قابل توجه این است که این دروازه به‌سرعت  و به‌دلایل عدیده‌ای، که در اینجا مجال ذکرش نیست، در حال بهبود یافتن و پیشرفت است و این پیشرفت یکی از دلایل سفر ظریف به دمشق به‌شمار می‌رود