آتش‌بس شکننده و تلاش‌ صنعاء جهت محکومیت ائتلاف متجاوز سعودی

به گزارش راهبرد معاصر؛ با نزدیک شدن به پایان مهلت آتش‌بس دو ماهه میان صنعاء و ائتلاف سعودی که به ابتکار و پیشنهاد «هانس گروندبرگ» نماینده سازمان ملل متحد در امور یمن اجرایی و عملیاتی گردید، دولت نجات ملی به طریق اُولی و به انحاء مختلف تلاش کرده است تا پیگیر اجرای مفاد آتش‌بس از سوی طرف مقابل باشد. بطوریکه صنعاء علیرغم اعلام این مسئله که طرف مقابل به کرات مفاد آتش‌بس را نقض کرده، سعی دارد تا از ظرفیت‌های سیاسی خود در عرصه دیپلماتیک در کنار هشدارهای رسانه‌ای موضوع نقض آتش‌بس را با ناظرین معنوی آتش بس در میان بگذارد. این مسئله زمانی برای صنعاء در زمره اولویت‌های میدانی در حوزه سیاسی – دیپلماسی قرار گرفت که عدم حضور ناظر یا ناظرین حقوقی بر اجرای مفاد آتش بس از سوی نماینده سازمان ملل در امور یمن به صراحت ذکر گردید که طرفین بدون هرگونه نظارت مراجع ذیصلاح باید نسبت به مفاد آتش‌بس پایبند باشند.

حال با توجه به اظهارات اخیر نماینده سازمان ملل مبنی بر تمایل طرفین به تمدید آتش بس دوماهه، از جمله دغدغه‌های دولت نجات ملی در این‌باره، چگونگی نظارت بر مفاد آتش بس می‌باشد. از این پیرو تلاش‌های دیپلماتیک قبلی دولت نجات ملی در مسیر اجرای درست و بی‌نقص مفاد آتش بس از سوی طرف مقابل و طرح آن در پرونده گفتگوهای منطقه‌ای میان طرفین در مسقط و امان، به نظر می‌رسد نمایندگان دولت نجات ملی در این عرصه در ذیل طرح تمدید دوماهه آتش بس، علیرغم حضور در گفتگوها و مذاکرات در این‌باره، نسبت به آینده نظارت بر این مسئله نگران هستند. بطوریکه آنچه موجب نگرانی‌های صنعاء در این‌باره شده است علاوه بر عدم تعهد طرف مقابل به تعهدات مندرج در آتش بس، فقدان نظارت هاست.

نکته قابل توجه این است که صنعاء در راستای فعالیت دیپلماتیک جهت آشکارسازی عملکرد طرف مقابل در نقض آتش‌بس، درصدد است با رایزنی‌های دو جانبه با کشورهایی که انگیزه و تمایل میانجی گرایانه جهت ایفای نقش واسطه با هدف پیشبرد مذاکرات و گفتگو را دارند آنها را درباره موارد مندرج در توافق که مورد پذیرش طرفین بوده است، به عنوان ناظر، مسئولیت‌پذیر سازند. این بدان معنا است که رهیافت پویشی صنعاء، علاوه بر شناساندن مفاد مندرج در آتش‌بس به طرف مقابل و میانجی‌گران، سعی دارد با روش مذکور، کشورهایی که داعیه میانجیگری جهت برقراری آتش بس دائمی و پایدار و به سرانجام رساندن پرونده بحران در یمن را دارند نسبت به مسئولیت‌هایشان در قبال یمن به عنوان یک میانجی یا واسطه آگاه سازد. در حقیقت استفاده از ترتیبات منطقه‌ای مذکور از سوی صنعاء دلالت بر توانمندسازی مطالبات صنعاء جهت استفاده از ظرفیت و فرصت‌هایی دارد که در عرصه مذکور با قبول تعهد به دنبال آن بوده است.

از سوی دیگر نیز نباید فراموش کرد که رایزنی‌های سیاسی و دیپلماتیک صنعاء در رابطه با بررسی چگونگی تداوم آتش‌بس و انتقال اعتراضات خود در کنار حضور بی‌وقفه در ادامه گفتگوها در عمان و مسقط به معنای جدیت و اهتمام صنعاء جهت پیدا کردن راه حل، نشان دهنده پایبندی و تعهد آنها در ذیل حصول به صلح و تعامل مثبت از طریق آتش‌بسی است که به همت سازمان ملل متحد برقرار شده است.

واقعیت امر این است همسوسازی مفاد مندرج در آتش‌بس با آنچه خواسته صنعاء در برقراری صلح و ادامه روند گفتگوهاست حاکی از آن است که صنعاء علیرغم آشکار بودن عدم تعهد و پایبندی طرف مقابل به تعهداتش در توافق آتش‌بس اخیر به مانند توافقات گذشته در طول سال‌های اخیر، درصدد استفاده سیاسی از آتش‌بس جهت محکومیت طرف مقابل است. این بدان معناست که صنعاء ابزار آتش‌بس و نقض آن توسط طرف مقابل را متغیری جهت اثبات حقانیت و تعهد خود به اصول سیاسی – انسانی می‌داند. به همین دلیل محور گفتگوهای سیاسی خود را برچگونگی اجرای آتش‌بس قرار داده است.

خلاصه کلام اینکه، فارغ از اینکه آتش‌بس دوماهه تمدید خواهد شد یا خیر و یا اینکه دولت نجات ملی به دلیل نقض مکرر بندهای آن از جانب طرف مقابل حاضر به پذیرش تمدید آن خواهد شد یا خیر، باید گفت به نظر می‌رسد آنچه اکنون دولت نجات ملی به دنبال تحقق آن است اولاً درگیرسازی و مسئولیت‌پذیر کردن میانجی‌گران در قالب گفتگوهای میان طرفین است. دوماً صنعاء با بازنمایی نقاط ضعف آتش‌بس درصدد است موارد نقض آتش‌بس از سوی طرف مقابل را بدلیل فقدان سازوکارهای نظارتی به همگان بفهماند. ثالثاً، دولت نجات ملی اگرچه می‌داند وجوه نظارتی نیازمند ترتیبات و چارچوبی ویژه است اما با رهیافت عمومی‌سازی موارد نقض از سوی طرف مقابل از یکسو می‌خواهد چهره طرف مقابل را در این عرصه که حاضر به رعایت تعهداتش نیست به همگان نشان دهد و از سوی دیگر با روش مذکور سعی دارد میزان پایبندی، تمایل و سیاست صبر و انتظار خود را به سازوکارهای سیاسی – دیپلماتیک حل بحران در یمن به عنوان نظاره کنندگان گوشزد کند.