کالابرگ یا یارانه نقدی، کدام‌یک به‌نفع دولت یا مردم است؟
دولت در مسیر انتخاب بین کالابرگ و یارانه نقدی با نکات مثبت و منفی روبه‌رو است، انتخاب هریک از این مسیرها مزایا و مضراتی برای مجری این طرح بزرگ اقتصادی دارد.
به گزارش راهبرد معاصر؛ این روزها زمزمه اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی بر سر زبان‌ها افتاده است و دولت قصد دارد یارانه چهار کالای اساسی یعنی مرغ و تخم‌مرغ و شیر و روغن را به‌صورت کالابرگ الکترونیکی به دست مردم برساند، یعنی مابه‌التفاوتی را که قیمت قبل این کالاها پس از حذف ارز 4200تومانی با قیمت جدید آن‌ها پیدا می‌کنند به‌صورت یارانه در قالب طرح کالابرگ الکترونیک به مصرف‌کننده نهایی پرداخت کند. اجرای این طرح نوعی جایگزین برای یارانه نقدی است در صورتی که در اجرا با چالش‌های جدی روبه‌رو است.
در این گزارش به نقاط قوت و ضعف این طرح در مقابل پرداخت یارانه نقدی می‌پردازیم:
1 ـ اولین مطلبی که در اینجا باید به آن اشاره کرد و می‌توان از مزایای طرح کالابرگ الکترونیکی برشمرد، تأمین حداقل کالری استاندارد خانوار است که با اجرای این طرح می‌توان از وصول آن اطمینان حاصل کرد چرا که خانوار ما در طول یک ماه مواد غذایی مورد نیاز خود را به‌قیمت مصوب می‌تواند تهیه و استفاده کند.
البته یارانه نقدی برتری نسبی که در اینجا نسبت به کالابرگ الکترونیکی دارد، این است که اختیار را به خود خانوار می‌دهد که چگونه یارانه دریافتی را هزینه کند چرا که ممکن است برای خانوار خرج‌های ضروری‌تری وجود داشته باشد و بنا بر صلاحدید این مبلغ صرف هزینه‌های دیگری شود که عملاً این اختیار در طرح کالابرگ الکترونیک از خانوار ما سلب می‌شود.
2 ـ از طرف دیگر دومین نکته‌ای که قابل بحث است این است که دولت با کالابرگ الکترونیکی یارانه کمتری به‌لحاظ ارزش ریالی در اختیار مردم قرار می‌دهد.
اگر مصرف یک خانواده چهارنفره در طول یک ماه را به‌طور متوسط، ماهانه 8 لیتر شیر (هفته‌ای 2 لیتر)، یک شانه تخم‌مرغ، 8 عدد مرغ دوکیلوگرمی (هفته‌ای دو عدد) و 5 لیتر روغن در نظر بگیریم:
مابه‌التفاوت مبلغ پرداختی دولت که به‌واسطه کالابرگ الکترونیکی در طول یک ماه قرار است پرداخت شود، عبارت است از:
480 هزار تومان بابت مرغ با فرض مصرف 16 کیلوگرم در ماه، 50 هزار تومان بابت یک شانه تخم‌مرغ، 300 هزار تومان بابت 5 لیتر روغن و حدود 100 هزار تومان بابت 8 لیتر شیر، مجموعاً حدود 950 هزار تومان میزان یارانه پرداختی دولت توسط کالابرگ الکترونیکی در طول یک ماه به مردم می‌شود،
این در حالی است که یارانه نقدی که بر مبنای 300 هزار تومان به یک خانواده 4نفره پرداخت می‌شود، یک‌میلیون و دویست هزار تومان است یعنی حدود دویست و پنجاه هزار تومان به‌ازای هر خانواده 4نفره در جیب دولت توسط کالابرگ الکترونیکی می‌ماند.
3 ـ نکته منفی که پرداخت یارانه نقدی به مردم را همیشه مورد انتقاد کارشناسان قرار داده، رشد نقدینگی در جامعه و تشدید کسری بودجه است که از این زاویه کالابرگ الکترونیکی نسبت به یارانه نقدی برتری نسبی دارد.
4 ـ اما جدی‌ترین اشکالی که به طرح کالابرگ الکترونیکی وارد است و این طرح را با چالش جدی مواجه کرده است هزینه راه‌اندازی و اجرای این طرح است چرا که طبق گفته مدیر طرح هوشمندسازی، برای پیشبرد اجرای این طرح 900 میلیارد تومان به‌منظور خرید تجهیزات هزینه شده است،
این درحالی است که پرداخت یارانه نقدی هیچ هزینه اولیه‌ای برای تأمین زیرساخت‌های پرداخت برای دولت ندارد و از این منظور پرداخت یارانه نقدی به‌منظور فراهم بودن زیرساخت‌ها، طرحی بسیار به‌صرفه‌تر برای دولت است.
5 ـ آخرین مطلبی که در اینجا باید به آن اشاره کنیم، عدم وجود الزام قانونی برای پرداخت یارانه نقدی در مقابل کالابرگ الکترونیکی است چرا که کالابرگ الکترونیکی الزام قانونی برای اجرا دارد.
از مجموع نکاتی که در بالا ذکر شد، برداشت می‌شود که علاوه بر اینکه استقبال عمومی برای پرداخت یارانه نقدی میان عموم جامعه بیشتر است شواهد و قرائن نشان می‌دهد که کالابرگ الکترونیک طرح پرچالشی برای دولت است و همچنین فراهم کردن زیرساخت‌های آن هم دولت را با هزینه‌هایی قابل توجه روبه‌رو می‌کند، بنابراین می‌توان گفت در این شرایط حساس شاید بهتر باشد رویکرد دولت همان پرداخت یارانه نقدی باشد و اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی به آینده منتقل شود./ تسنیم