تسری جنگ نیابتی سعودی - اماراتی از عدن به ابین و شبوه

به گزارش راهبرد معاصر؛ شهر «عدن» در ۱۹ مرداد گذشته سقوط کرد و ائتلاف سعودی فردای آن روز کمیته‌ای را برای کنترل اوضاع و تحویل شهر از شورای انتقالی جنوب به «عدن» اعزام کرد و هر روز مدعی است که شورا به درخواست سعودی‌ها برای عقب‌نشینی از شهر گردن نهاده و در حال خارج شدن از عدن است. اما شورای انتقالی جنوب نیز بارها این ادعا را رد کرده و گفته است که نه تنها در «عدن» می‌ماند بلکه قصد دارد استان تعز، ابین، شبوه، حضرموت و برخی شهرستان‌های دیگر در جنوب یمن را نیز به کنترل خود در آورد.

تشدید اختلافات امارات و عربستان در یمن

در حالی که تلاش‌های سعودی‌ها برای کنترل مجدد اوضاع در شهر عدن در جنوب یمن ادامه دارد، امارات همچنان تلاش می‌کند تا از شرایط ناشی از نبرد اخیر در عدن برای تکمیل شعاع کنترل خود بر ساحل جنوب غربی یمن بهره‌برداری کند. در این زمینه پیش بینی می‌شود که استان تعز طی روزهای آتی با توجه به تلاش طرف‌های درگیر در آن برای تقویت بنیه نظامی خود تنش‌های روز افزونی را شاهد باشد.

پیامدهای سقوط شهرهای «عدن» و «لحج» در جنوب یمن طی هفته گذشته که کنترل آن به دست شبه نظامیان شورای انتقالی جنوب و طرفداران امارات افتاد، اکنون به استان تعز در جنوب غرب یمن رسیده است. مناطق جنوبی این استان مشرف به ساحل غربی یمن و باب المندب از پنجشنبه گذشته به صحنه جنگی باز بین شبه‌نظامیان طرفدار حزب «التجمع الیمنی للإصلاح» (شاخه إخوان المسلمین) و شبه نظامیان طرفدار ابوظبی تبدیل شده که تاکنون بیش از چهل کشته و زخمی از صفوف دو طرف برجای گذاشته و خسارات سنگینی را هم به خانه‌ها و اموال مردم رسانده است.

در طول سال‌های گذشته از عمر تجاوز ائتلاف عربی به یمن چشم طمع کشورهای ائتلاف و بخصوص امارات به تنگه باب المندب بوده است. در همین راستا الاخبار نوشت: با از سرگیری درگیری‌ها طی روزهای گذشته به نظر می‌رسد امارات درصدد تحکیم سلطه خود بر همه مناطق مشرف به باب المندب است و در این راستا برخی اطلاعات حاکی است امارات هفته گذشته سلطان البرکانی، رئیس پارلمان طرفدار ائتلاف و شماری از رهبران حزب کنگره در استان تعز را به منظور هماهنگی درباره درگیری‌های اخیر فراخوانده است. نبردی که اگر ارسال نیرو و تجهیزات به دو طرف درگیر آن متوقف نشود شدت آن در روزهای آتی بیشتر خواهد شد.

در روزهای گذشته نیروهای کمربند امنیتی وابسته به شورای انتقالی جنوب که مورد حمایت امارات قرار دارند مقر پلیس در استان أبین و مقر نیروهای ویژه امنیتی در شهر زنجبار، مرکز این استان واقع در جنوب یمن را به محاصره خود درآوردند. نیروهای کمربند امنیتی از نیروهای پلیس و نیروهای ویژه امنیتی خواستند از ستادهای امنیتی عقب‌نشینی کرده و آنجا را تحویل شورای انتقالی بدهند.

 جنگنده های سعودی در تحولی جدید در عرصه میدانی یمن، تجمع نیروهای تحت امر امارات در «أبین» را بمباران کردند. بدین ترتیب درگیری های میان سعودی و امارات در یمن وارد فاز تازه ای شده است و ممکن است به مواجهه نظامی مستقیم میان دو طرف نیز کشیده شود.

اختلافات میان نیروهای مورد حمایت امارات و سعودی به استان شبوه هم رسید و درگیری سختی میان آنها درگرفته است. راجح بادی سخنگوی دولت دست نشانده سعودی در یمن گفت: «توسعه تمرد و شورش به استان شبوه به مثابه چالش آشکار برای اهداف ائتلاف عربی و تلاش های عربستان برای آرام کردن اوضاع و اصرار بر به شکست کشاندن همه تلاش های رفع بحران است. وی افزود: دولت بر مقابله با شورشیانی که شورای انتقالی آنها را رهبری می کند، تاکید دارد. بر مقابله با شورشیان شبه نظامیان شورای انتقالی تاکید داریم.»

علی العمرانی از دیپلمات‌های دولت دست نشانده سعودی در یمن و سفیر این دولت در اردن اعلام کرد: «خطر امارات برای یمن بیش از دیگران است، احدی حتی در بدترین کابوس‌ هم چنین چیزی را پیش‌بینی نمی‌کرد.» وی بیان کرد: «همه یمنی‌ها حتی آنهایی که امارات از طریق منافع شخصی برای خریدن سکوت یا وفاداری‌شان آنها را به خود وابسته کرده، این مسأله را می‌دانند. زمانی که این چنین از برادرانمان صحبت می‌کنیم، به شدت احساس تاسف داریم، اما واقعیت تلخ‌تر از زهر است، مسأله در مورد یک وطن به نام یمن است که ما چیزی به جز آن نداریم.» دولت دست نشانده سعودی در یمن، روز جمعه نیروهای اماراتی در منطقه بلحاف در استان شبوه در جنوب شرق یمن را به برهم زدن اوضاع نظامی و تلاش برای حمله به شهر عتق مرکز این استان متهم کرد.

بیانیه مشترک سعودی - اماراتی برای سرپوش گذاشتن بر اختلافات‌

درگیری‌ها میان نیروهای «شورای انتقالی جنوبی» (طرفدار امارات) و نیروهای وابسته به دولت مستعفی و فراری یمن (مورد حمایت سعودی) در جنوب یمن شامل أبین، شبوه و عدن، اختلافات جدی میان ابوظبی و ریاض را برملا کرده است حالا این دو همپیمان در تلاش برای سرپوش گذاشتن به این تنش، با صدور بیانیه‌ای مشترک تمامی طرف‌ها در جنوب یمن را به همکاری با کمیته مشترک سعودی و امارات جهت پایان دادن به درگیری‌ها دعوت کرده‌اند.

وزارت خارجه عربستان سعودی و وزارت خارجه و همکاری‌های بین‌المللی امارات در بیانیه‌ای، مدعی شدند که دو کشور اختلافی در خصوص جنوب یمن ندارند. به نوشته خبرگزاری رسمی عربستان سعودی در این بیانیه آمده است که دو کشور با نگرانی تحولات سیاسی و نظامی استان‌های جنوبی یمن از جمله «عدن»، «أبین» و «شبوه» را دنبال می‌کنند و تمامی تلا‌ش خود را برای «یاری مردم یمن» به کار می‌گیرند.

دو کشور مدعی شدند که دولت‌ منصور هادی و شبه‌نظامیان شورای انتقالی از آتش‌بس فوری و استقرار دوباره دولت هادی در «عدن» و همچنین انجام مذاکرات در «جده» استقبال کرده‌اند. این ادعا در حالی است که از فردای سقوط «عدن» به دست جدایی‌طلبان حامی امارات، آنها توجهی به خواسته‌های روزانه سعودی‌ها برای عقب‌نشینی از عدن نکرده‌اند.

در ادامه این بیانیه ریاض و ابوظبی به تمجید از خود در یمن پرداختند و مدعی شدند که تا کنون فداکاری‌های زیادی در این کشور انجام داده‌اند. آنها همچنین حملات رسانه‌ای علیه امارات را محکوم کردند و مدعی شدند که دو کشور روابط «دوستانه» و «برادرانه» خود و همچنین به دشمنی با ایران ادامه می‌دهند.

عربستان سعودی و امارات در پایان از طرف‌های درگیر در جنوب یمن خواستند تا با کمیته ائتلاف سعودی که از دو هفته پیش به «عدن» اعزام شده تا اوضاع را سر و سامان دهد، همکاری کنند و هرچه سریع‌تر در مذاکرات «جده» حضور یابند.

افزایش هشدارها پیرامون طرح سعودی - اماراتی برای تجزیه یمن

یکی از مسائل حائز اهمیت پیرامون تحولات یمن بحث تجزیه این کشور است که بسیاری از کارشناسان نسبت به آن هشدار داده‌اند. اخیرا عبدالعزیز بن حبتور، رئیس دولت نجات ملی یمن در واکنش به درگیری‌های اخیر میان نیروهای دولت مستعفی یمن و نیروهای مورد حمایت امارات علام کرد، امارات و سعودی تنها نقش‌های خود را در جنوب یمن مبادله می‌کنند. وی به شبکه «المیادین» گفت: سعودی و امارات کمربندهای امنیتی در ابین، عدن، لحج ایجاد و شبه‌نظامیان خود را در شبوه، حضرموت و المهره مستقر کرده‌اند؛ آنها در امور کلی اتفاق‌نظر دارند و اختلاف‌نظر آنها در تقسیم منافع است. بن‌حبتور ادامه داد، شهرستان شبوه از نظر جغرافیایی و دموگرافی (جمعیتی) موقعیتی منحصر به فرد دارد و هر کسی بر آن مسلط شود بر بخش بزرگی از یمن مسلط شده است.

توکل کرمان، فعال حقوق بشر یمنی و برنده جایزه صلح نوبل، درباره طرح متجاوزان سعودی و اماراتی برایتجزیه یمن پرده برداشت. او در صفحه شخصی خود در پایگاه اجتماعی توئیتر نوشت: می‌توان گفت که اختلافات بین عربستان سعودی و امارات در یمن صوری است. این برنده نوبل صلح همچنین نوشت: در حالی که توافق بین ریاض و ابوظبی جوهری و اساسی است و دو کشور در زمینه تقسیم یمن با هم اتفاق نظر دارند؛ در موارد متعددی نیز از جمله تعداد بخش‌ها پس از تقسیم این کشور، به شدت با هم اختلاف نظر دارند.

کرمان همچنین نوشت: چه کسی باید به عربستان سعودی و امارات این مطلب مهم را بفهماند و آن‌ها را نصیحت کند که تلاش برای تقسیم یمن، تنها به فروپاشی این کشور نمی‌انجامد بلکه این هرج و مرج کشور‌های آن‌ها را نیز فرا خواهد گرفت و این دو کشور را نیز از بین خواهد برد. همچنین چه کسی این دو کشور را نصیحت می‌کند که «شما توانایی تحمل پیامد‌ها وعواقب بسیار ناگوار ناشی از دشمنی با ملت بزرگ و مقتدری همچون یمن را ندارید.»

او همچنین در توئیتی دیگری نوشت: «من به شما درباره طرح عربستان سعودی برای تقسیم جنوب یمن به دو کشور سخن گفته بودم، رژیم سعودی می‌خواهد قسمتی از جنوب یمن را در اختیار امارات قرار دهد و بخش دیگری از آن را خود تصاحب کند. اما در مقابل امارات می‌خواهد در جنوب یمن تنها یک کشور باقی بماند که آن هم در اختیار امارات باشد. پس از شکست عملیات سقوط شبوه، به نظر می‌رسد امارات در برابر طرح عربستان سعودی تسلیم شده است. این همان چیزی است که بیانیه دو کشور نشان می‌دهد.»

جمهوری اسلامی ایران نیز نسبت به تجزیه یمن هشدار داده است. در همین راستا سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان روز چهارشنبه اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران از «یمن واحد» حمایت می‌کند و حفظ وحدت یمن را مسئولیت مشترک همه مردم این کشور می‌داند. سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با اشاره به تحولات اخیر در جنوب یمن اظهار داشت: ائتلاف متجاوزان سعودی و اماراتی با همراهی مزدوران آنان که طی پنج سال گذشته با انواع سلاح های پیشرفته و انجام ‌کشتار و ویرانی های فراوان نتوانستند اراده مردم را در هم بشکنند و خود را در برابر روحیه مجاهدت و ایستادگی مردم سراسر یمن شکست خورده می بینند، اکنون در قالب توطئه ای مشکوک به‌ دنبال تجزیه یمن هستند.

نتیجه‌گیری

بسیاری از کارشناسان معتقدند که درگیری‌های اخیر در عدن و أبین و اخیر در استان نفت‌خیز شبوه میان نیروهای وابسته به عربستان و امارات نتیجه طبیعی شکست فضاحت‌بار ائتلاف سعودی – اماراتی در یمن است و طولانی شدن جنگ باعث تبدیل اختلافات کوچک به جنگی تمام عیار در میدان شود.

در حالی‌ که امارات سعی می‌کند بر عدن و ابین و لحج و ساحل غربی مسلط شود، عربستان سعودی می‌خواهد المهره و مارب و حضرموت را از آن خود کند و شبوه در این تقسیم‌بندی با توجه به موقعیت استراتژیک و اقتصادی‌اش نقشی محوری را ایفا می‌کند. در این میان آنچه کارشناسان نسبت به آن هشدار می‌دهند طرح سعودی – اماراتی برای تجزیه یمن است که می‌بایست به این طرح شوم مقابله کرد.