سودان بخشی از محور مقاومت است؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سال 2016 میلادی روابط سیاسی ایران و سودان به دلیل همبستگی سودان با عربستان قطع شد. دولت وقت سودان به رهبری عمر البشیر که در چرخشی معنادار قطب‌نمای سیاست منطقه‌ای خود را از تهران به ریاض تغییر داده بود، تصمیم گرفت در ازای دریافت کمک مالی از پادشاهی سعودی، از ایران و محور مقاومت فاصله بگیرد. این موضوع سبب شد تحولات داخلی سودان برای ایران اهمیت کمتری داشته باشد.

سقوط دولت البشیر، پیوستن به پیمان ابراهیم و در نهایت آغاز جنگ داخلی میان ارتش به رهبری ژنرال عبدالفتاح برهان با نیروهای واکنش سریع به فرماندهی ژنرال محمد حمدان دقلو معروف به «حمیدتی» سبب آغاز فصلی جدید در سپهر سیاسی این کشور آفریقایی و در عین حال افزایش امکان نقش آفرینی در محدوده شاخ آفریقا شد.

پس از سقوط دولت اسد و خروج این کشور از محور مقاومت، بسیاری از تحلیلگران معتقدند این محور نیازمند جایگزین لجستیکی- عملیاتی برای ایجاد موازنه با رژیم صهیونیستی در منطقه شرق مدیترانه است

پس از فراز و نشیب‌های مقطعی، سال 2024 میلادی روابط دیپلماتیک ایران و سودان با ارسال سفرا رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفت. فوریه همان سال علی الصادق علی، وزیر امور خارجه سودان برای دیدار با شهید حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه سابق کشورمان به تهران سفر کرد. این موضوع سبب شد روابط تهران- خارطوم بار دیگر زیر ذره بین دولت‌های غربی و منطقه‌ای قرار بگیرد. به عنوان نمونه برخی منابع خبری صهیونیستی از نزدیکی بیش از پیش تهران و خارطوم به یکدیگر ابراز نگرانی کردند و ادعاهایی مطرح شد. دسامبر 2024 میلادی بلومبرگ در گزارشی مدعی حمایت نظامی ایران از نیروهای عبدالفتاح برهان شد. برهمین اساس دولت آمریکا ادعا کرد، ایران و امارات تحریم‌های سازمان ملل متحد را در زمینه کمک نظامی نکردن به طرف های درگیر در سودان نقض کردند و به صورت غیر رسمی وارد این مناقشه شدند.

ژوئن 2024 میلادی شبکه بی.بی.سی نیز گزارش ادعایی دیگری درباره حمایت نظامی ایران از سودان مطرح کرد، ولی منابع تهران و خارطوم به صورت رسمی این ادعا را تأیید نکردند و صرفاً آن را گمانه‌زنی و شیطنت رسانه‌ای خواندند.

پس از سقوط دولت اسد و خروج این کشور از محور مقاومت، بسیاری از تحلیلگران معتقدند این محور نیازمند جایگزین لجستیکی- عملیاتی برای ایجاد موازنه با رژیم صهیونیستی در منطقه شرق مدیترانه است. به گفته منابع غربی، پیش از فاصله گرفتن عمر البشیر از ایران و سپس پیوستن این کشور آفریقایی به پیمان ابراهیم در دوران رهبری ارتش، سودان یکی از مراکز غیر رسمی تقویت مقاومت فلسطینی در نوار غزه بود.

تحولات جاری در منطقه سبب شده است بار دیگر توجه کارشناسان به موقعیت و جایگاه ممتاز سودان در منطقه شاخ آفریقا جلب شود. همراهی مجدد خارطوم با سیاست‌های تهران فرصت‌های جدید برای ایران در منطقه دریای سرخ ایجاد خواهد کرد. در بحبوحه نقش آفرینی بازیگرانی همچون امارات، رژیم صهیونیستی، روسیه، صربستان، چین و روسیه؛ حفظ روابط با سودان ناظر به رصد مستمر، انعطاف پذیری در مکان یابی و هشیاری برای اقدام لازم در میدان است.

هرگونه غفلت در این زمینه می‌تواند سبب تغییر مجدد صحنه در سودان شود. لازمه حفظ دستاوردهای کنونی و گسترش آن تعریف منافع مشترک و ایجاد ائتلاف با سایر بازیگران در برابر امارات است. در این میان رژیم صهیونیستی در نقش «بازیگر مخرب» امکان دارد صحنه را تغییر دهد و بخواهد در روابط نوپای تهران- خارطوم اخلال ایجاد کند.  

بهره سخن

امروز ارتش سودان با فتح پایتخت و پاکسازی نیروهای مورد حمایت امارات در منطقه، دست برتر را در تحولات سیاسی سودان دارد. این واقعیت جدیدی میدانی فرصت‌های جدیدی برای محور مقاومت فراهم خواهد کرد تا بتواند پایگاهی نسبتاً مستحکم در شاخ آفریقا داشته باشد.

رژیم صهیونیستی در نقش «بازیگر مخرب» امکان دارد صحنه را تغییر دهد و بخواهد در روابط نوپای تهران- خارطوم اخلال ایجاد کند

با وجود محافظه‌کاری مقام های سودانی برای اعلام رسمی ارتقای سطح روابط با تهران، به نظر می‌آید کشورمان با ارائه کمک‌های مستشاری به ارتش سودان بار دیگر بتواند روابطش را با این کشور تقویت و در صورت لزوم از مبدأ بنادر شرقی این کشور منافعی در محدوده باب المندب- سوئز دنبال کند.

با آنکه تحولات جاری در این کشور آفریقایی سیال است و امکان دارد معادلات میدانی تغییر کند، اما یافتن حوزه نفوذ در این منطقه به ارتقای جایگاه ایران در رقابت با سایر قدرت‌های بین‌المللی- منطقه‌ای کمک شایانی خواهد کرد. سودان ظرفیت بسیار زیادی برای همکاری با نیروهای سیاسی همسو با ایران دارد که می‌تواند در آینده امکانات جدیدی برای محور مقاومت ایجاد کند.