به گزارش راهبرد معاصر؛ در تقویم رسمی کشورمان، مناسبتهای بسیاری وجود دارد که هر یک رویدادی مهم را گرامی میدارند. در میان این تاریخها، ۱۴ مهر جایگاه ویژهای دارد؛ روزی که به پایتخت پرجنبوجوش ایران تعلق گرفته است. روز تهران تنها یک یادبود ساده نیست، بلکه فرصتی است برای شناخت بیشتر این کلانشهر اسرارآمیز و تأمل در نقش بیبدیل آن. در این نوشتار، به مناسبت فرارسیدن ۱۴ مهر، به بررسی ابعاد مختلف این نامگذاری و اهمیت آن میپردازیم.
داستان نامگذاری ۱۴ مهر به عنوان روز تهران به یکی از حساسترین برهههای تاریخ معاصر ایران، یعنی جنبش مشروطه بازمیگردد. اگرچه تهران از زمان آقا محمدخان قاجار عملاً پایتخت بود، اما این عنوان، پایه و اساس قانونی مستحکمی نداشت. این ۱۴ مهر بود که این کمبود را برای همیشه برطرف کرد. در واقع، انتخاب روز تهران در ۱۴ مهر تصادفی نیست و ریشه در امضای سندی دارد که جایگاه این شهر را برای همیشه تثبیت نمود.
پس از کش و قوسهای بسیار در دوره مشروطه، در نهایت در تاریخ ۱۴ مهر سال ۱۲۸۶ خورشیدی، محمدعلی شاه قاجار مجبور به امضای «متمم قانون اساسی» شد. اصل چهارم این سند تاریخی به صراحت اعلام کرد: «پایتخت ایران طهران است». به همین دلیل، ۱۴ مهر به عنوان تاریخ رسمی شدن تهران به عنوان پایتخت ایران شناخته میشود و بهانه اصلی برای نامگذاری روز تهران در این تاریخ، همین واقعه سرنوشتساز است. بنابراین، ۱۴ مهر تنها یک روز در تقویم نیست، بلکه روز امضای سند هویت بخش تهران است.
نامگذاری ۱۴ مهر به عنوان روز تهران تنها یک عمل نمادین برای یادآوری گذشته نیست. اهدافی که شورای عالی انقلاب فرهنگی برای این ۱۴ مهر در نظر گرفته، بسیار فراتر از یک یادبود تاریخی است. روز تهران فرصتی است برای:
پس ۱۴ مهر روزی برای نگاه به آینده تهران، با آگاهی از گذشته آن است.
از آن ۱۴ مهر تاریخی تا به امروز، تهران مسیر پرپیچ و خمی را پیموده است. این شهر که در ۱۴ مهر ۱۲۸۶ به طور رسمی عنوان پایتخت را گرفت، امروز به کانون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران تبدیل شده است. تهران شاهد رویدادهای بزرگی، چون انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بوده و هر بار نقش محوری خود را ایفا کرده است. رشد جمعیت، توسعه شهری و تبدیل شدن به یک کلانشهر جهانی، داستان تهران پس از آن ۱۴ مهر است. گرامیداشت روز تهران در ۱۴ مهر مروری بر این سفر پرشکوه و پرفراز و نشیب است.
امروزه در روز تهران نه تنها به گذشته پرافتخار این شهر پرداخته میشود، بلکه چالشهای پیش روی آن نیز کانون توجه قرار میگیرد. آلودگی هوا، ترافیک، مدیریت آب و پسماند، حاشیهنشینی و حفظ بافتهای تاریخی، موضوعاتی هستند که در ۱۴ مهر و در برنامههای مختلف مورد بحث و بررسی قرار میگیرند. روز تهران به ما یادآوری میکند که این شهر تنها یک مکان فیزیکی نیست، بلکه موجودی زنده است که برای حفظ و توسعه آن نیاز به عزم ملی و مدیریت هوشمندانه داریم.
۱۴ مهر و روز تهران تنها به بحثهای جدی محدود نمیشود. این روز، بهانهای برای جشن گرفتن زندگی در پایتخت است. شهرداری تهران و نهادهای فرهنگی مختلف، هر ساله با برگزاری نمایشگاههای هنری، تورهای گردشگری در بافتهای تاریخی، جشنوارههای خیابانی و برنامههای متنوع فرهنگی، سعی میکنند تا این ۱۴ مهر را به روزی به یادماندنی برای همه تهرانیها تبدیل کنند. هدف از این برنامهها در روز تهران احیای حس نشاط و همبستگی اجتماعی است.
۱۴ مهر تنها یک تاریخ در تقویم نیست؛ روز تهران نماد هویتی است که در بستر قانون و مبارزات مردمی شکل گرفته است. از آن روز تاریخی که پایههای قانونی پایتخت در ۱۴ مهر ریخته شد، تهران همواره در مرکز تحولات ایران قرار داشته است. گرامیداشت روز تهران در ۱۴ مهر فرصتی است تا با نگاهی به گذشته و توجه به نیازهای حال، برای ساختن آیندهای بهتر برای این کلانشهر پرجنبوجوش برنامهریزی کنیم. آیندهای که در آن تهران نه تنها مرکز قدرت، بلکه نماد توسعه پایدار، عدالت شهری و کیفیت زندگی برای همه ساکنانش باشد.