مدرسه، مهد آگاهی/ وظیفه مهم سفیران انرژی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ زمین خاکی این روزها تشنه لب و خشک تر از همیشه و بشر با تهدیدهای بالقوه ای از آینده خشک و بی آب و علف تا نبود انرژی مواجه است؛ تهدیداتی که سالهاست دولت های مختلف را در مسیر حل آن و بهبود شرایط و آینده ای پایدار و منابع تجدیدپذیر قرار داده، بلکه با ارائه راهکارهای مختلف بتوانند جلوی سرعت خشک شدن آب های جاری و کمبود آب های زیرزمینی را بگیرند.

برخی برنامه‌ها مانند «همیاران آب و برق» در مدارس اجرا می‌شوند که هدفشان آموزش عملی و مشارکتی دانش‌آموزان در زمینه مصرف بهینه است

ایران اسلامی همچون بسیاری از کشورها و در مقاطعی با شدت بیشتری در مسیر کم آبی، خشکی و تهدیدات ناشی از نبود انرژی مواجه بوده است و خواهد بود، زیرا در فلات گرم و خشکی قرار گرفته که نسبت به مابقی کشورها درجه ای گرمتر و شرایط سخت تر است.

باید گفت، مهم ترین راهکار در شرایط کنونی فرهنگ سازی‌ است تا مردم خود دست به تحول بزنند. در این میان مدارس که‌ همواره نقشی کلیدی در آموزش فرهنگ مصرف بهینه آب و برق داشته اند، می‌توانند با برنامه‌های آموزشی و الگوسازی رفتاری، نسل آینده را برای مقابله با بحران انرژی و کم‌آبی آماده کنند.

نقش مدارس در آموزش فرهنگ مصرف بهینه

مدارس به عنوان نهادهای تربیتی اولیه نقش مهمی در شکل‌گیری رفتارهای مصرفی دانش‌آموزان دارند. آموزش‌های هدفمند در سنین پایین می‌تواند به نهادینه‌سازی رفتارهای درست مصرفی منجر شود.

هم اکنون برخی برنامه‌ها مانند «همیاران آب و برق» در مدارس اجرا می‌شوند که هدفشان آموزش عملی و مشارکتی دانش‌آموزان در زمینه مصرف بهینه است. راهکاری که با نهادینه کردن فرهنگ درست مصرف و نکوهش اصراف سعی خواهد کرد آینده پایداری برای منابع آبی و انرژی کشور فراهم کند.

ظاهراً در مسیر این موضوع مهم تحقیقات میدانی و کاربردی زیادی انجام نشده است. با وجود این، معلمان به عنوان الگوهای رفتاری می‌توانند با آموزش‌های مستقیم و غیرمستقیم، دانش‌آموزان را به سفیران فرهنگ صرفه‌جویی در خانواده‌ها تبدیل کنند.

 مدارس در مواجهه با بحران انرژی

کاهش بارندگی و افت منابع آب زیرزمینی در ایران باعث شده است آموزش مصرف بهینه آب به ضرورتی ملی تبدیل شود. لذا آموزش روش‌های صحیح مصرف آب مانند بستن شیر هنگام مسواک زدن، استفاده از آب بازیافتی در فضای سبز مدرسه و نصب تجهیزات کاهنده مصرف در مدارس، ازجمله اقدامات مؤثر خواهد بود.

 برنامه‌های آموزشی مانند طرح توانا (توانمندسازی نیروی انسانی) در مقطع ابتدایی ویژه معلمان، معاونان آموزشی و مدیران مقطع ابتدایی به آن‌ها کمک می‌کند تا مفاهیم علمی و فرهنگی مربوط به آب را به‌صورت مؤثر به دانش‌آموزان منتقل کنند.

 افزایش مصرف برق در تابستان به دلیل استفاده از وسایل سرمایشی، فشار زیادی به شبکه وارد می‌کند. آموزش تنظیم دمای کولرها و خاموش کردن وسایل غیرضروری در ساعات اوج مصرف از راهکارهای مؤثر است.  توسعه انرژی‌های پاک در مدارس مانند نصب پنل‌های خورشیدی هم جنبه آموزشی دارد و هم به کاهش مصرف برق کمک می‌کند.

 افزایش مصرف برق در تابستان به دلیل استفاده از وسایل سرمایشی، فشار زیادی به شبکه وارد می‌کند

آموزش مفاهیم پایه‌ای انرژی در کتب درسی و تحقیقات و فعالیت‌های عملی مانند پروژه‌های دانش‌آموزی درباره انرژی‌های تجدیدپذیر نقش مهمی در آگاهی‌بخشی دارد. این در حالی است که نهادها و کارشناسان تأکید بسیاری بر نقش دانش آموزان در مصرف بهینه دارند، چنانچه وزیر نیرو تأکید کرد، صرفه‌جویی در مصرف آب و برق نه‌تنها توصیه بلکه ضرورت ملی است و مدارس باید در خط مقدم این آموزش‌ها باشند. دانش‌آموزان و معلمان می‌توانند به عنوان سفیران و مروجان مصرف بهینه آب و برق در جامعه همراه و یاور وزارت نیرو باشند.

نائب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است، آموزش و پرورش باید با تولید محتواهای مناسب و فعالیت‌های عملی، الگوهای رفتاری صحیح را در مدارس و خانواده‌ها نهادینه کند. بسیاری از کارشناسان آموزشی هم بر این باورند، مشارکت دانش‌آموزان در برنامه‌های فرهنگی و آموزشی تأثیر مستقیمی در کاهش مصرف خانوارها دارد.

لذا با بررسی میدانی و نتیجه تحلیلی می توان عنوان کرد، گنجاندن مفاهیم مصرف بهینه در کتب درسی و آموزش‌های رسمی نقش مهمی در مصرف بهینه دارد.  اجرای پروژه‌های عملی در مدارس مانند نصب تجهیزات صرفه‌جویی، مسابقات فرهنگی و کمپین‌های اطلاع‌رسانی نیز در کنار تربیت معلمان متخصص در حوزه انرژی و آب به وسیله دوره‌های آموزشی و نیز ارزیابی مستمر رفتار مصرفی دانش‌آموزان و تأثیر آموزش‌ها بر خانواده‌ها می تواند نتیجه شگرفی در حوزه مصرف بهینه منابع آبی و برقی از خود برجای بگذارد.