جزئیات واریز مرحله پنجم کالابرگ

به گزارش راهبرد معاصر؛ طرح کالابرگ الکترونیکی، به عنوان یک مکانیسم حمایتی هدفمند، از سال ۱۴۰۰ با هدف کاهش فشار تورم بر خانوار‌های کم‌درآمد و ساماندهی به یارانه کالا‌های اساسی کلید خورد. هسته مرکزی این طرح، جایگزینی پرداخت نقدی با اعتباری مشخص برای خرید اقلام اساسی بود. اکنون و پس از گذشت چند سال، این طرح در آستانه مهم‌ترین تحول خود قرار دارد: مرحله پنجم کالابرگ. این تغییر اساسی، که از آبان ماه ۱۴۰۳ در دست اجراست، فلسفه وجودی کالابرگ را از بنیان دگرگون کرده و آن را از یک "اعتبار خرید" به یک "سبد کالای مستقیم" تبدیل می‌کند. در این مطلب، به بررسی کامل جزئیات، اهداف و چالش‌های پیش روی مرحله پنجم کالابرگ می‌پردازیم.

تفاوت مرحله پنجم کالابرگ با مراحل قبلی

برخلاف مراحل قبلی که در آن مبلغی به عنوان اعتبار به حساب خانوار‌ها واریز می‌شد، ماهیت مرحله پنجم کالابرگ کاملاً متفاوت است. به گفته محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، تصمیم سران قوا بر این اساس گرفته شده که از آبان‌ماه، کالابرگ نه به صورت اعتبار، بلکه به شکل تحویل مستقیم کالا اجرایی شود. این به آن معناست که به جای "واریز ریالی"، "کالای اساسی" با قیمت ثابت و مصوب در اختیار خانوار‌های واجد شرایط قرار می‌گیرد. بنابراین، عبارت واریز مرحله پنجم کالابرگ اکنون به تزیع سبد کالا در چارچوب مرحله پنجم کالابرگ تغییر معنایی داده است.

هدف گذاری مرحله پنجم کالابرگ: مقابله مستقیم با تورم

ثابت ماندن رقم اعتبار در مراحل قبلی کالابرگ در برابر تورم لگام‌گسیخته، اصلی‌ترین دلیل بی‌اثر شدن نسبی این طرح بود. مرحله پنجم کالابرگ مستقیماً برای حل این مشکل طراحی شده است. وزیر جهاد کشاورزی تأکید کرده که در مرحله پنجم کالابرگ، کالا‌ها با قیمت‌های ثابت مصوب توزیع خواهند شد و دولت مابه‌التفاوت قیمت واقعی کالا با نرخ ارز مبادله‌ای را پرداخت می‌کند. این رویکرد جدید در مرحله پنجم کالابرگ هدفمندتر است و تضمین می‌کند که حمایت به صورت مستقیم به سفره خانوار می‌رسد.

محدودسازی جامعه هدف: تمرکز منابع در مرحله پنجم کالابرگ

یکی از مؤلفه‌های کلیدی برای موفقیت مرحله پنجم کالابرگ تمرکز منابع محدود دولت بر روی اقشار واقعاً نیازمند است. بر این اساس، همزمان با اجرای مرحله پنجم کالابرگ سه دهک پردرآمد از دریافت‌کنندگان یارانه نقدی حذف شدند. این اقدام در راستای تزریق منابع مالی آزادشده به طرح کالابرگ و تقویت پوشش کالایی برای دهک‌های پایین‌تر در مرحله پنجم کالابرگ انجام شده است. این تغییر نشان می‌دهد که مرحله پنجم کالابرگ در قلب یک بازنگری بزرگ در سیاست‌های کلی حمایتی دولت قرار دارد.

سازوکار و چالش‌های پیش روی مرحله پنجم کالابرگ

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، از برگزاری جلسات مفصل برای تدوین سازوکار دقیق مرحله پنجم کالابرگ خبر داده است. با این حال، موفقیت مرحله پنجم کالابرگ به عوامل پیچیده‌ای وابسته است که عبارتند از:

زجیره تأمین و توزیع: ایجاد یک شبکه توزیع گسترده، کارآمد و عاری از فساد برای تحویل به موقع و باکیفیت کالا‌ها در مرحله پنجم کالابرگ یک چالش بزرگ است.

نظارت و شفافیت: نظارت دقیق بر قیمت‌گذاری، کیفیت کالا‌ها و جلوگیری از احتکار یا ایجاد بازار سیاه برای کالا‌های مرحله پنجم کالابرگ نیازمند یک سیستم نظارتی قوی است.

تنوع و کفایت سبد کالا: سبد کالای پیشنهادی در مرحله پنجم کالابرگ باید پاسخگوی نیاز‌های واقعی و دارای تنوع و مقدار کافی باشد تا بتواند اثر ملموسی بر معیشت خانوار بگذارد.

لیست کالا‌های پیشنهادی در مرحله پنجم کالابرگ

اگرچه سبد نهایی کالابرگ به طور دقیق اعلام نشده، اما انتظار می‌رود اقلام اساسی زیر در سبد مرحله پنجم کالابرگ گنجانده شوند. این لیست بر اساس اهداف طرح و بیانات مسئولان استخراج شده است:

• برنج ایرانی و خارجی در چارچوب مرحله پنجم کالابرگ
• روغن نباتی در سبد مرحله پنجم کالابرگ
• انواع مرغ و گوشت در برنامه توزیع مرحله پنجم کالابرگ
•  لبنیات (شیر، پنیر) از طریق کالابرگ
•  قند و شکر تحت پوشش مرحله پنجم کالابرگ
•  نان با استفاده از مکانیزم مرحله پنجم کالابرگ

مرحله پنجم کالابرگ بدون شک جسورانه‌ترین تغییر در تاریخچه این طرح است. این تحول، پاسخی ضروری به ناکارآمدی روش‌های قبلی در شرایط تورمی حاضر است. اگر مرحله پنجم کالابرگ با برنامه‌ریزی دقیق، زیرساخت قوی و نظارت حداکثری به اجرا درآید، می‌تواند به ابزاری مؤثر برای کنترل تورم و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر تبدیل شود.

با این حال، اگر چالش‌های لجستیکی و نظارتی مرحله پنجم کالابرگ به درستی مدیریت نشود، خطر شکست این طرح و افزایش نارضایتی‌ها وجود خواهد داشت. بنابراین، چشم‌انداز معیشت میلیون‌ها خانوار ایرانی به طور مستقیم به کیفیت اجرای مرحله پنجم کالابرگ گره خورده است.