مشکلات معلمان با تدوین نظام جامع رتبه‌بندی حل می‌شود؟
دبیرکل جامعه اسلامی فرهنگیان و منتخب مردم بابل در مجلس یازدهم گفت: در ژاپن از هر ۲۰ متقاضی شغل معلمی، یکی جذب می‌شود و جالب است که بیشترین حقوق را به معلمان ابتدایی می‌دهند و این نگاه باید در جامعه ما باشد.
به گزارش راهبرد معاصر، علی کریمی فیروزجایی را از زمانی که مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و امور فرهنگی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش بود، می‌شناسم؛ از همان زمان که برای پیگیری دغدغه‌های تعلیم و تربیتی به سراغش می‌رفتیم تا بتوانیم کمکی به پیشرفت نظام تعلیم و تربیت ایران داشته باشیم.
کریمی فیروزجایی متولد 1351 و دارای دکترای زبان شناسی است؛ او هم ا‌کنون دبیرکل جامعه اسلامی فرهنگیان و منتخب مردم بابل در مجلس یازدهم است؛ البته کریمی فیروزجایی در دوره هشتم مجلس شورای اسلامی هم نماینده مردم شهرستان بابل بود و در آن دوره، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس بود.
به مناسبت هفته معلم، درباره مسائل و مشکلات معلم، گفت‌وگویی با علی کریمی فیروزجایی داریم:
* وقتی حرف از منزلت معلم می‌شود، موضوع معیشت هم به میان می‌آید و اینکه آنطور که باید و شاید به آن توجه نشده است؛ واقعا به نظر شما برای اینکه بتوان کرامت و منزلت معلم را حفظ کرد و پاس داشت، چه باید کرد؟
اولا موضوع منزلت و کرامت معلم در آموزه‌های دینی ما تأکید شده است و نه معلم و بلکه هر کسی که یک حرف به دیگری بیاموزد، او در حکم بنده فرد خواهد بود؛ یعنی جایگاه معلم و علم و دانش در دین ما بالاست.
در فرهنگ ما ایرانی‌ها هم همینطور است یعنی از دو منظر دینی و ملی، معلم یک جایگاه رفیع و بلندی در مکتب ما دارد؛ معتقدم این جایگاه همچنان محفوظ است و معلمان به عنوان یکی از گروه های مرجع و اصلی در جامعه هستند و مردم به آنها احترام می‌گذارند.
منتها این کافی نیست؛ معلمی که از تأمین حداقل‌های زندگی‌اش و بهره‌مندی از یک معیشت آبرومند محروم باشد، کرامتش هم آسیب خواهد دید؛ این دیگر به مردم ارتباط ندارد بلکه وظیفه دولت است که بتوانند در برنامه‌ریزی‌های کلان، این خواسته به حق معلمان که معتقدم نه تنها برای معلمان بلکه برای خدمت به آحاد مردم است را محقق کند.
یعنی اگر قدمی را برای ارتقاء و حل مشکلات مردم در دولت و مجلس برداریم، خدمتی است که برای فرهنگ کشور و خانواده و بنیان‌های اجتماعی و فرهنگی کشور انجام دادیم و بنابراین قطعا موضوع معیشت معلم و تأمین یک زندگی آبرومندانه برای معلم، مهم است تا او در سر کلاس درس همه هم و غمش معطوف به تدریسش و مأموریتی که به او داده شده که تربیت نسل آینده است، باشد؛ نه اینکه دغدغه زندگی روزمره، شغل دوم و سوم و مسائلی از این دست بخواهد تاب و توان روحی و جسمی معلم را بگیرد و نگذارد که معلم تبدیل به یک عنصر خلاق، مبتکر و سازنده برای ایفای نقشش شود.
* وضعیت معیشت معلمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در شرایط فعلی به دلیل تورم و مشکلات اقتصادی جامعه، سطح درآمد معلمان متأسفانه مناسب نیست و باید کمک کنیم تا این سطح معیشت افزایش یابد. در برخی کشورها، معلم جزو 3،4 شغل اول آن جامعه است؛ در کشورهایی مثل اسکاندیناوی و ژاپن؛ به همین خاطر یک رقابت جدی در بین متقاضیان شغل هست که در جایگاه معلمی قرار گیرند و باهوش‌ترین و علاقه‌مندترین آنها به جایی اینکه بروند در رده‌های بالای مهندسی و پزشکی را بخوانند، معلمی را انتخاب می‌کنند.
در ژاپن از هر 20 متقاضی شغل معلمی، یکی جذب می‌شود و جالب است که بیشترین حقوق را به معلمان ابتدایی می‌دهند و این نگاه باید در جامعه ما باشد؛ البته این وظیفه تنها آموزش و پرورش نیست اما باید موتور محرکه را راه بیندازد.
خب در این راستا به وزیر آموزش و پرورشی نیاز داریم که با قدرت در دولت و مجلس شورای اسلامی از حق معلمان دفاع کند و متأسفانه نداشتیم؛ در این دولت، 2، 3 وزیر و سرپرست تغییر کرد یعنی از بین معلمان خوشفکر و فرهیخته کشور نتوانستند کسی را پیدا کنند که به عنوان وزیر آموزش و پرورش فعالیت کند.
* نگرش به آموزش و پرورش و معلم در حال حاضر چگونه است و باید چگونه باشد؟
نگاه اینکه آموزش و پرورش را دستگاه مصرفی ببینیم، نگاه درستی نیست؛ آموزش و پرورش یک دستگاه مولد است و خروجی آن هم نسل آینده کشور است و زیربنایی‌ترین دستگاه اجرایی کشور، آموزش و پرورش است و اگر قرار است در کشور توسعه رقم بخورد و حرکت رو به جلو داشته باشد، راه بی‌بدیلش، آموزش و پرورش است و بنابراین باید همت کنیم در دولت و مجلس تا این اتفاق بیفتد.
خوشبختانه قوه قضائیه ورود خوبی برای شأن و کرامت معلمان دارد و باید قوای سه گانه و همه نهادهای حاکمیتی پشت دستگاه تعلیم و تربیت باشند تا آموزش و پرورش را بتوانیم به سرانجام برسانیم.
وقتی نتوانیم معلم شاداب و سرزنده داشته باشیم بهترین برنامه را هم بنویسیم و بهترین سیاست‌ها را به آموزش و پرورش ابلاغ کنیم، انجام نمی‌شود؛ وقتی گرداننده چرخ مدرسه یعنی مدیر، معلم و کادر آموزشی، نتوانند کار را انجام دهند، عملا بهترین برنامه‌ها هم روی هواست.
* شما در جایگاه تشکل فرهنگیان برای حل مشکل معیشت فرهنگیان چه کردید؟ چقدر پیگیری‌هایتان موفق بوده است؟
در ماه‌های اخیر، تشکل‌های فرهنگیان جلساتی را با مراجع تصمیم‌ساز در مجلس و دولت داشتیم و جلسات متعددی با رئیس سازمان برنامه و بودجه داشتیم و موضوع احیا و ترمیم رتبه‌بندی را پیگیری کردیم.
* در ترمیم رتبه‌بندی هم گلایه وجود دارد؛ معلمان می‌گویند در حال حاضر فوق العاده شغل به آنها تعلق نمی‌گیرد و به کادر اداری و ستادی تعلق می‌گیرد و حالا اگر ترمیم رتبه بندی اجرا شود، فوق العاده شغل به اداری، آزمون ندارد اما برای معلم دارد؟
بخش اداری چون با دانش‌آموز سر و کار ندارد، خیلی در دایره توجه در گام اول نیست؛ صف ما مدرسه است و باید کاری کنیم که زبده‌ترین آدمها نیایند به اداره تا حقوق بیشتر بگیرند بلکه سر کلاس درس بروند.
* با اجرای فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری، فاصله‌ای که در رتبه بندی ایجاد شده بود از بین رفت و اختلاف حقوقی بین نیروهای اداری و ستادی با آموزشی موجب شد که خیلی از نیروهای ستادی که با اجرای رتبه‌بندی درخواست آموزشی شدن را داشتند، منصرف شوند و از بابت این فاصله حقوقی نیز نیروهای آموزشی گلایه‌مند شوند؟
به نظرمان آموزش و پرورش در اجرای فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری اشتباه کرد و بی تدبیری متأسفانه رخ داد که این موضوع در ترمیم رتبه‌بندی اصلاح می‌شود.
* اصلاح هم شود، باز آن توجه به نیروهای آموزشی نسبت به نیروهای اداری حاصل نمی‌شود؟
در دراز مدت باید این نقیصه را حل کنیم و جهت‌گیری بلند مدت ما همین است.
* آیا با لایحه رتبه‌بندی حل می شود؟
در آن لایحه نظام جامع رتبه‌بندی حتما دیده می‌شود که بیشترین اهمیت را به معلم سر کلاس بدهیم.
* در لایحه رتبه‌بندی چه اتفاقی می‌افتد؟
در رتبه‌بندی بحث این بود که بتوان یک فضای رقابتی بین معلمان به وجود آورد کما اینکه در محیط های دانشگاهی این فضا وجود دارد و باید در آموزش و پرورش هم باشد که با نظام جامع رتبه‌بندی اجرا می‌شود؛ بخشی از آن حقوق و مزایاست و بخش اصلی آن، مسائل صلاحیت های حرفه‌ای معلمان است که در این قانون تکلیف دولت است که لایحه را بیاورد.
قرار است که طی یکی، دو ماه آینده به دولت کمک کنیم تا لایحه رتبه بندی را به مجلس ارائه دهد؛ در این حالت معلمان در 5 رتبه شامل مقدماتی، پایه، ارشد، خبره و عالی ارزیابی می‌شود و معلمان تلاش می‌کنند که خود را یک پله بالاتر ببرند؛ در این حالت معلمی که در بالاترین رده قرار دارد، بهترین مدرک و بهترین شیوه تدریس را دارد، خلاقیت، ابتکار و نوآوری در کلاس درس دارد و معلمی است که می‌توان از او توقع داشت که تحول بنیادین آموزش و پرورش را رقم بزند و نسل آینده را متناسب با آرمان‌ها و ایده‌آل‌هایی که در فرهنگ و قانون اساسی ماست، محقق کند.
پس بیشترین دریافتی را باید این معلم داشته باشد. معلم برای رسیدن به رتبه عالی از حیث آموزشی، پژوهشی و استفاده از قابلیت های فناوری نوین باید خود را مجهز کند.
در نظام جامع که قرار است به تصویب مجلس برسد، امیدواریم تا پایان سال 99، این کار را تمام کنیم و خلأیی که وجود دارد، برطرف شود.
* نظرتان درباره شبکه آموزشی دانش‌آموزان(شاد) چیست؟
هرچند انتقاداتی در اجراست البته چون اولین تجربه است، اشکالاتی در این برنامه وارد است اما سرجمع یک گامی به جلوست و از این جهت، این را به فال نیک می‌گیریم که آموزش و پرورش ورود پیدا کرد.
توقع داریم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و بقیه دستگاه‌ها به آموزش و پرورش کمک کنند ضمن اینکه از ظرفیت صدا و سیما نباید غافل شد؛ به هرحال در خیلی از روستاهای کشور، شبکه اینترنت به حدی نیست که مردم بتوانند از شبکه شاد استفاده کنند ولی در هر خانه‌ای یک تلویزیون داریم و توقع داریم که آموزش و پرورش از ظرفیت‌های بی‌بدیل صدا و سیما غفلت نکند.
در کنار آموزش‌های تلویزیونی، شبکه شاد، یک گام خوبی است ولی انگیزه و جاذبه لازم را برای معلم و دانش‌آموز ندارد اما اینکه با شبکه‌های خارجی رقابت کرد که آنها آسیب های اجتماعی برای دانش آموزان داشتند، خیلی خوب است؛ از سوی دیگر چون شبکه شاد متعلق به دستگاه تعلیم و تربیت است، از حیث محتوایی خیالمان راحت است.
از نظر فنی باید آموزش و پرورش روی این شبکه کار کند و بودجه لازم داده شود تا کنار نظام آموزش حضوری، بتوانیم یک کاری کنیم که یادگیری تمام وقت شود؛ یعنی نه آن 5،6 ساعتی که دانش‌آموز در مدرسه است بلکه با شبکه شاد با فرض برطرف شدن ایرادات، دانش‌آموز در طول شبانه روز می‌تواند در منزل با معلم در ارتباط باشد و آموزش ارائه شود.
* این انگیزه چگونه باید داده شود؟
مثل اینترنت رایگان اختصاص یابد و یا مشکلات آن برطرف شود. ضمن اینکه فقط برنامه درسی است و می‌توان برنامه داشت، مسابقه و بازی گذاشت و تنوع ایجاد کرد تا دانش‌آموز انگیزه پیدا کند؛ کارهای متعددی می‌توان انجام داد تا دانش‌آموزان بتوانند به صورت داوطلبانه از این شبکه استفاده کنند.
* در مجلس یازدهم چه تعداد فرهنگی حضور دارند؟
در مجلس یازدهم حدود 50 معلم از سراسر کشور حضور دارند و قطعا درباره مصالح آموزش و پرورش کوتاه نمی‌آیند. ما حامی آموزش و پرورش خواهیم بود به شرطی که مسؤولان آموزش و پرورش هم تلاش کنند.
* خیلی ممنون که در این گفت‌وگو شرکت کردید. ان‌شاءالله با شروع مجلس یازدهم، مباحث و مسائل حوزه تعلیم و تربیت را در گفت‌وگوهای دیگر بررسی می‌کنیم.