چرا اوکراینیها از سربازی فرار میکنند؟
به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دهم اکتبر در یک قطار اوکراینی جلوی کلیم ملچنکو، جوان آرامی از زاپوریژیا که برای دیدن مادرش به وروتسواف میرفت، نشسته بودم؛ در حالی که برای تعطیلات کوتاهی به کراکوف میرفتم.
حتی پیش از آنکه دولت ترامپ طرحی ۲۸ مادهای برای پایان دادن به جنگ ارائه دهد روسیه، با جمعیتی بیش از 3.5 برابر اوکراین، اوضاع را در دست داشت
پس از عملیات نظامی روسیه در اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، کی یف در ابتدا مردان ۱۸ تا ۶۰ سال را از خروج از کشور منع کرد، سپس امسال این ممنوعیت را برای مردان زیر ۲۳ سال افزایش داد. ملچنکوی ۲۲ ساله از این خلأ قانونی برای فرار از تهدید گلولهباران استفاده میکرد و میگفت، صرفاً میخواهد زنده بماند.
قبل از رفتن دوچرخهاش را فروخت، با دوستانش خداحافظی کرد و با اتوبوس به دیدن پدرش رفت. اما پس از بازگشت، با افسران استخدام نظام وظیفه مواجه شد که وی را به مرکز آموزشی بردند؛ مادربزرگش دو روز بعد به ملاقاتش آمد. ملچنکو با دیدن پدرش که به وی گفته بود شاید به خدمت اعزام شود، اما در خط مقدم نخواهد بود، خیالش راحت شد.
ملچنکو با دو کوله پشتی سوار قطار راهی لهستان شد و از قبل جعبه بزرگ لباس فرستاده بود. وی تمام سفر را یا خوابید یا یوتیوب تماشا کرد. 30 دقیقه قبل از مرز، به وی گفته شد مدارک سفرش را آماده کند، چون بارها را بررسی کرده بودند، ثبت نام نظامیاش بهروز است و فیلم های آموزشی درباره اینکه به مأموران مهاجرت لهستان چه بگوید، تماشا کرده بود.
قطار در هوای ابری و بارانی در ایستگاه مرزی توقف کرد، جایی که سگی موادیاب ظاهر شد و به دنبال آن نگهبان اوکراینی سوابق نظامی ملچنکو را بررسی کرد. یک ساعت بعد، گذرنامهها برگردانده شدند و ملچنکو بدون هیچ مشکلی برای تأیید هویت فراخوانده شد، در حالی که قطار به دلیل بازداشت دو مرد ناشناس دو ساعت تأخیر داشت.
جنگ اوکراین فرسایشی است. حتی پیش از آنکه دولت ترامپ طرحی ۲۸ مادهای برای پایان دادن به آن ارائه دهد (طرحی که دست کم در شکل اولیه خود، اوکراین را ملزم به واگذاری سرزمین، کاهش حجم ارتش و تعهد به نپیوستن به ناتو میکند) روسیه، با جمعیتی بیش از 3.5 برابر اوکراین، اوضاع را در دست داشت.
۲۷ اکتبر ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین گفت، نیروهای روسی در نبرد برای پوکروفسک، شهری مهم و راهبردی در منطقه شرقی دونتسک، هشت برابر بیشتر از نیروهای اوکراینی بودند. سپس، اوایل همان ماه نیروهای روسی از مه غلیظ استفاده کردند و ۱۵ مایل مربع در منطقه همسایه، زاپوریژیا را تصرف کردند. به گفته دیپاستیت (سازمان اوکراینی که تحولات میدانی رصد میکند)، این بزرگترین دستاورد میدانی روسیه در یک روز آن سال بود.
در جای دیگر، موشکهای روسی زیرساختهای انرژی اوکراین را ویران کردهاند، کشور را در خاموشیهای سراسری فرو بردهاند و مردم خسته از جنگ را که صبرشان از دولت زلنسکی با رسوایی فساد مربوط به ۱۰۰ میلیون دلار رشوه به سر آمده، بیشتر ناامید کرده است. روحیه سربازان به همان اندازه کاهش یافته است، زیرا بسیاری منتظر جایگزینی هستند که هنوز وجود ندارد.
صدها هزار مرد اوکراینی برای فرار از خدمت سربازی پنهان شده یا به خارج از کشور گریختهاند. گارد مرزی اوکراین تخمین میزند حدود ۷۰ نفر در تلاش برای فرار از جنگلها و رودخانهها جان خود را از دست دادهاند. بسیاری از کسانی که به خط مقدم اعزام و به خدمت فراخوانده شده، در نخستین فرصت فرار کردهاند. سربازی که در نزدیکی پوکروفسک میجنگد به من گفت: آنها شروع به حرکت به سمت غرب میکنند. اگر به وسیله پهپاد روسی کشته نشوند، معمولاً آنها را سوار می کنند و به خط مقدم میفرستند. سپس منتظر میمانند و دوباره تلاش میکنند. هیچ کس نمیتواند آنها را مجبور به جنگیدن کند.
طبق گزارشها، دفتر دادستان کل اوکراین بین ژانویه و اکتبر امسال بیش از ۱۸۰ هزار پرونده ترک خدمت و غیبت بدون مجوز تشکیل داده است که تعداد کل پروندهها از آغاز تهاجم کامل به ۳۱۱ هزار مورد میرسد.
صدها هزار مرد اوکراینی برای فرار از خدمت سربازی پنهان شده یا به خارج از کشور گریختهاند
در بحبوحه کمبود شدید نیروی کار، تصمیم دولت اوکراین برای دادن گزینه تحصیل به هزاران جوان در خارج از کشور، جنجالی میان کارشناسان نظامی برانگیخته است. زلنسکی از قانون جدید دفاع کرد و گفت، به جلوگیری از ترک کشور به وسیله جوانان در سنین پایین کمک میکند. وی پس از اجرایی شدن قانون افزود: اگر میخواهیم کودکان اوکراینی را در اوکراین نگه داریم، باید تحصیلات خود را اینجا تکمیل کنند و والدین نباید آنها را به خارج از کشور بفرستند. اما آنها قبل از فارغالتحصیلی شروع به ترک کشور کردهاند و این بسیار بد است، زیرا ارتباط شان را با اوکراین قطع میکند.
سیمون شلگل، مدیر برنامه اوکراین در مرکز مدرنیته لیبرال برلین گفت، این موضوع شاید فعلاً درست باشد، اما میتواند در آینده مشکلاتی ایجاد و دامنه بسیج را در سه سال آینده که این مردان واجد شرایط خدمت میشوند، محدود میکند.
قانون جدید همچنین انتقاد برخی از نزدیکترین شرکای اوکراین را برانگیخته است. صدراعظم آلمان در تماس تلفنی ۱۳ نوامبر از زلنسکی خواست تا اقداماتی را برای جلوگیری از ورود بسیاری از جوانان اوکراینی به آلمان انجام دهد و گفت، «آنها باید به کشور خود خدمت کنند»، گرچه شاید منظور وی کشور خودش نیز بوده باشد.
با وجود ارقام متفاوت، طبق اعلام وزارت کشور آلمان، تعداد مردان اوکراینی ۱۸ تا ۲۲ ساله که وارد آلمان میشوند از ۱۹ نفر در هفته در اواسط ماه اوت به یک هزار و 400 تا یک هزار و 800 نفر در هفته در ماه اکتبر افزایش یافته است. از زمان آغاز جنگ، آلمان به بیش از ۱.۲ میلیون اوکراینی حمایت موقت اعطا کرده که بالاترین تعداد میان کشورهای اتحادیه اروپاست.
لهستان همچنین شاهد افزایش تعداد مردان اوکراینی در همین گروه سنی بوده است. به گفته مرزبانان لهستان، تعداد آنها از پایان ماه اوت تاکنون از ۱۲۱ هزار نفر فراتر رفته، در حالی که این رقم در هشت ماه گذشته حدود ۳۴ هزار نفر بوده است. بسیاری از مردان در مسیر خود به مقاصد دیگر از لهستان عبور خواهند کرد، اما برخی دیگر، مانند ملچنکو، تصمیم گرفتهاند بمانند. ملچنکو گفت: احساس میکنم زندگی جدیدی را شروع خواهم کرد.
اوایل نوامبر به ملچنکو در وروتسواف سر زدم. در کافهای روبروی رستوران مرغ سوخاری کنتاکی در شهر قدیمی ملاقات کردیم، جایی که مجسمه برنزی کوتوله ای قرار دارد. ملچنکو قدبلند و لاغر با موهای کوتاه و قهوهای روشن، ژاکت مشکی، شلوار جین خاکستری و کفش کتانی پوشیده بود و به هیچ وجه آرامتر از زمانی که در قطار بود، نبود.
در حالی که لاته با طعم کدو حلواییاش را مزه مزه میکرد به من گفت، از زمان ورود بیشتر وقتش را صرف جست وجوی کار کرده است. وی افزود: رزومهام را به 30 جای مختلف فرستادم. تا الان فقط از یک استخر شنا پاسخ دریافت کردهام. به آنها گفتم در کی یف به عنوان نجات غریق کار میکردم و گواهینامه دارم، اما آنها گفتند شخص دیگری میخواهند.
ملچنکو حدس زد استخر شنا به دنبال فردی مسنتر یا فرد لهستانی تبار است. وی داستانهایی از اوکراینیها در لهستان شنیده بود که با تبعیض و گاهی بدتر از آن مواجه بودند. سپتامبر عبارت «به جلو» روی کاپوت ماشین زنی اوکراینی اسپری شد و مردی رومانیایی به تیراندازی و مجروح کردن شدید کسی که وی را با فردی اوکراینی اشتباه گرفته بود، متهم شد.
نظرسنجیها نشان میدهد حمایت عمومی از پذیرش پناهندگان اوکراینی به آرامی اما پیوسته در حال کاهش و به پایینترین سطح خود از زمان الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ رسیده است. کارول نوروکی، رئیس جمهور جدید لهستان متعهد شده است محدودیتهای حمایت دولتی از آنها را افزایش دهد و حزب راست افراطی اتحاد، مردان اوکراینی را که به لهستان نقل مکان کردهاند، متهم کرده است «هزینههای مهاجرت خود را بر دوش مالیاتدهندگان میاندازند»، حتی با وجود اینکه مطالعهای به وسیله بانک توسعه ملی لهستان نشان داده است اوکراینیها مالیات بیشتری نسبت به مزایای دریافتی پرداخت میکنند.
ملچنکو، صرف نظر از دلیل رد کردن این شغل، سعی کرد نگذارد دلسرد شود و گفت: مطمئنم بالاخره کاری پیدا میکنم. الان در حال گرفتن گواهینامه رانندگی لهستانی هستم. مادرم که سال ۲۰۱۹ به وروتسواف نقل مکان کرده بود، ماشینی داشت که به ندرت از آن استفاده میکرد.
بعد از اینکه قهوهمان را تمام کردیم، من و ملچنکو برای ناهار نان شیرینی حلقوی خوردیم و پیاده به سمت رودخانه اودر که از میان وروتسواف میگذرد، رفتیم. روز خنک و آفتابی بود و سقفهای کاشیکاری شده قرمز خانههای شهر زیر آسمان آبی صاف میدرخشیدند.
ملچنکو قبل از عملیات نظامی روسیه در سال ۲۰۲۲، چندین سال به طور متناوب در وروتسواف زندگی میکرد. در این مدت زبان لهستانی آموخت و به آن مسلط شد، با تحویل غذا برای اوبر ایتس و کار در مرکز توزیع آمازون امرار معاش میکرد و سپس در برنامه علوم رایانه در دانشگاه خصوصی محلی ثبت نام کرد.
صدای آژیر خطر بخشی از زندگی روزمره اوکراینی هاست
نوامبر ۲۰۲۱ برای درخواست گذرنامه جدید به زاپوریژیا بازگشت، سپس سه ماه بعد حمله آغاز و از خروج وی جلوگیری شد. ملچنکو ماه مه ۲۰۲۳ به کی یف نقل مکان کرد، تا حدودی به این دلیل که از خط مقدم دور باشد، زیرا نیروهای روسی حدود ۲۵ مایل در جنوب شهر بودند. در آنجا وی به عنوان نجات غریق مشغول به کار شد و چند ماه نخست خود را در سواحل رودخانه دنیپر گذراند.
یک روز، هنگام انجام وظیفه در جزیره تروخانوف، آژیر حمله هوایی به صدا درآمد و به همه حاضران علامت داد پناه بگیرند، اما تقریباً هیچ کس نرفت. وی گفت: تا آن زمان، آژیرها به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده بودند. بیشتر مردم، ازجمله خودم، آنها را جدی نمیگرفتند.
ملچنکو مانند تقریباً هر اوکراینی ای که ملاقات کردهام، با مرگهای غمانگیز و زودرس از نزدیک آشنا شده است. دوم آوریل به من گفت، یکی از دوستانش به نام ساشا در ماشینش بیرون ایستگاه اصلی قطار در کریوی ریه، در مرکز اوکراین، نشسته بود که موشک بالستیک در همان نزدیکی فرود آمد. شدت انفجار شیشههای ماشین را شکست و خرده شیشهها روی ساشا ریخت و کشته شد. وی برای بردن مادرش به ایستگاه رفته و آدم خیلی خوبی بود.
وقتی از روی پلی که به قسمت شمالی شهر منتهی میشد، رد میشدیم، ملچنکو از من پرسید اهل کدام قسمت ایالات متحده هستم. جواب دادم، «کانزاس». گفت، «مثل تام سایر». خندیدم و گفتم: «نه، اهل میسوری، اما درست کنار کانزاس است». بعد پرسید: «تا حالا به رودخانه میسیسیپی رفتهای»؟ جواب دادم: «بله. خیلی بزرگ است، مانند رودخانه دنیپر». گفت: «این چیزی است که شنیدهام. امیدوارم روزی آن را ببینم».
ملچنکو مطمئن نیست چه مدت در لهستان خواهد ماند. وی میخواهد پس از گرفتن گواهینامه رانندگی، سفر جادهای به پاریس داشته باشد، به دیدن یکی از دوستانش در آلمان برود و حتی به این فکر کرده است شانس خود را در کار روی قایق ماهیگیری در نروژ امتحان کند. می گفت، فیلم هایی از اوکراینیهایی که این کار را انجام میدهند در اینستاگرام دیده است. کار سختی به نظر میآید، اما درآمد خوبی دارد.
وقتی از وی پرسیده شد آیا اگر جنگ روزی تمام شود به اوکراین برمیگردد، لحظهای طولانی مکث کرد و سپس گفت: نمیدانم. سؤال سختی است. واقعاً نمیدانم.