نشست پوتین-ترامپ با محوریت ایران
دیدار اخیر ترامپ و پوتین در هلسینکی که با حاشیه های زیادی نیز همراه بود، به صورت محرمانه برگزار شد ولی با توجه به شواهد و کنفرانس خبری پیش از آن موضوع اصلی این نشست ایران بوده است.
به گزارش راهبرد معاصر؛ رئیس جمهور آمریکا که به تازگی سفر دوره ای خود را به اروپا آغاز کرده بود، بعد از دیدارهای پرحاشیه خود با ناتو و ملکه انگلیس، در ایستگاه آخر با پوتین دیدار کرد. این دیدار بسیار پرحاشیه بود و به نوعی تقابل ترامپ با آمریکای گذشته عنوان شده است. انتقادات داخلی در آمریکا علیه ترامپ که به نوعی زیر سوال بردن سیستم اطلاعاتی آمریکا را به وی گوشزد کرده بودند در طیف گسترده ای از سیاست مداران هر دو حزب مطرح شد. این دیدار که به لحاظ سیاسی از اهمیت بیشتری نسبت به سایر دیدارهای برخوردار بود، پشت درهای بسته انجام شد و هنوز هم جزئیات زیادی از آن منتشر نشده است. اما ترامپ در کنفرانس خبری خود از این دیدار با عنوان «شروع خوب» یاد کرد که به نوعی بیانگر تغییر سیاست دولت آمریکا در قبال روسیه، حداقل برای مدت محدودی خواهد بود. با توجه به پیچیدگی های تحولات منطقه ای و جهانی و نیز آنچه در کنفرانس خبری مطرح شد، می توان انتظار داشت که دو محور زیر در راس مذاکرات ترامپ با پوتین قرار گرفته باشد.
ایران در کانون توجهات
از آنجایی که تجربه سیاسی آمریکا به مقامات این کشور آموخته است که با همه قدرتی که در اختیار این کشور است، اما باز هم نمی توانند به جنگ همزمان با تهدیدهای چندگانه بروند. این تجربه باعث شده است تا مقامات آمریکایی در اغلب موارد از تهدیدهای متعددی نام ببرند ولی در عمل یکی از آنها را در اولویت سیاست خارجه خود قرار می دهند که نمونه بارز آن را می توانیم در موضوع ایران و کره شمالی مشاهده کنیم. طی یک سال و نیم گذشته و با روی کار آمدن ترامپ، به وضوح شاهد این بودیم که موضوع برنامه هسته ای کره شمالی در راس فعالیت های دیپلماتیک آمریکا قرار گرفت و با توجه به نتیجه اولیه ای که برای ترامپ به دست آمد می توان گفت که دولت آمریکا به خواسته حداقلی خود رسیده است و آن قرار دادن پیونگ یانگ در حالت تعلیق و به نوعی انداختن توپ در زمین کره شمالی است. در این شرایط آمریکا خواهد توانست پرونده ایران را به صدر افکار عمومی جهان بازگرداند و توان خود را در این زمینه متمرکز کند. سفرهای فشرده دیپلمات ها و هیئت های اقتصادی آمریکایی به کشورهای هدف که خریدار نفت ایران هستند، از مهم ترین اقدامات ضد ایرانی واشنگتن در روزهای اخیر بوده است. فشارها برای تحقق سیاست به صفر رساندن فروش نفت ایران بوده است که هر چند به عقیده کارشناسان بین المللی، تحقق آن امکان پذیر نیست ولی تلاش آمریکایی خواهد توانست فروش نفت ایران را به شدت کاهش دهد و به تقریبا نصف صادرات کنونی برساند. دیدار ترامپ و پوتین را باید در همین راستا ارزیابی کرد که در کنار تصمیم روسیه برای افزایش تولید نفت برای جبران کاهش ظرفیت تولیدی اوپک، این تصویر را بازنمایی می کند که پوتین در زمینه سیاست های نفتی، در کنار آمریکا خواهد ایستاد. از سوی دیگر دیدار دوطرف از اهمیت دیگری نیز برخوردار است که آن هم نبرد در میدان سوریه است. ترامپ که خواهان کاهش نفوذ ایران در کشورهای منطقه است، به دنبال تشدید فشارهای سیاسی و نظامی به تهران است تا ایران را از ادامه حضور در سوریه یا حداقل در مرزهای سوریه با سرزمین های اشغالی منصرف کند و دست کم هزینه این کار را برای تصمیم گیران افزایش دهد. روسیه به رهبری پوتین تاثیرگذارترین عصر سیاسی خود را بعد از فروپاشی شوروی تجربه می کند و اینجاست که توان یک تاجر برای معامله کردن بسیار کارسازتر خواهد بود. از آنجایی که آمریکا نیز توان گذشته خود را ندارد و با ظهور قدرت های جدید نسبت به گذشته، توزیع متوازن تری از قدرت شکل گرفته است، معامله با کم ترین هزینه و بیش ترین سود می تواند آمریکا را از تقابل پرهزینه نظامی با ایران در منطقه دور کند. با توجه به اینکه طبق گزارش های منتشر شده در سطح رسانه ها، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در سفر اخیر خود به روسیه، پیشنهاد دور کردن ایران از مرزهای جولان را به شرط ابقای بشار اسد و تعلیق تحریم های روسیه مطرح کرده است، انتظار می رود در دیدار پوتین و ترامپ به این موضوع نیز پرداخته شده باشد. سوال اصلی اینجاست که آیا واشنگتن اجازه داده است تا تل آویو با کارت آمریکا در برابر ایران و روسیه بازی کند؟ پاسخ را می توان در شرایط میدانی سوریه جستجو کرد که این روزها دستخوش تغییرات ملموسی بوده است. ارتش سوریه توانسته درعا را آزاد کند که از نزدیک ترین شهرها به منطقه جولان اشغالی به حساب می آید و می تواند شرایط امنیتی را برای رژیم صهیونیستی تهدیدآمیزتر کند. در نتیجه توازن در منطقه به نفع ایران تغییر خواهد کرد که افزایش هزینه های نظامی و سیاسی آمریکا را در پی خواهد داشت.
فشار بر ایران، موضوع اصلی گفتگو
طی دیدار ترامپ و پوتین یکی از مهم ترین مباحث به برجام اختصاص داشته است که طرفین دو نظر کاملا متفاوت از هم ارائه کردند. پوتین نارضایتی خود را از خروج یکطرفه واشنگتن از برجام اعلام کرد و ترامپ نیز این خروج را مایه فشار بر ایران دانسته و گفت که اعتراضات ایران از زمان خروج او از برجام گسترده تر شده است. شاید کلیدواژه اصلی ترامپ در این دیدار نیز همین «فشار بر ایران» باشد که وی صریحا آن را از مفاد اصلی صحبت هایش با پوتین عنوان کرد. این فشار که در محورهای اقتصادی، سیاسی و نظامی به ایران وارد شده است، در روزهای اخیر و در دیدار مقامات ایران، رژیم صهیونیستی و آمریکا با ترامپ کاملا ملموس بوده است. از یک سو ایران در تلاش است تا از طریق روسیه نفت خود را به بازار عرضه کند و از سوی دیگر رژیم صهیونیستی به دنبال این است تا پوتین را مجاب به عقب راندن ایران از جنوب سوریه کند، حال آنکه بیشتر کارشناسات بر این باورند که رژیم صهیونیستی ابزار چندانی برای رسیدن به هدف خود ندارد چرا که روسیه نسبت به ایران از برتری خاصی در سوریه برخوردار نیست و این موضوع باعث شده است که مقامات صهیونیستی دست به اقدامات پیش دستانه زده و با حمله به پایگاه های سوری، مدعی وارد کردن ضربات سنگین نظامی به ایران شوند. این فشارها که در راستای تغییر رفتار ایران در حوزه فعالیت های منطقه ای وارد می شود، از نظر آمریکا خواهد توانست علاوه بر محدود کردن ایران، مقامات تهران را پای میز مذاکره نیز بکشاند. موضوعی که در روزهای اخیر در صدر جریان رسانه ای غربی نیز انعکاس پیدا کرد اظهار نظر ترامپ در مورد آمدن ایران پای میز مذاکره بود که می تواند از موضوعات مورد بحث در گفتگوی طرفین بوده باشد. این در حالی است که ایران به تازگی پیام مقامات خود را به دست پوتین رسانده است و انتظار می رود که پوتین در مورد مواضع ایران در قبال مواردی از جمله حضور در سوریه، فروش نفت و تحریم های اقتصادی با ترامپ رایزنی کرده باشد.
به تازگی سخنگوی وزارت خارجه روسیه در خبری گفت که به زودی نماینده پوتین برای گزارش نتیجه دیدار هلسینکی به ایران سفر خواهد کرد. با توجه به اینکه دکتر ولایتی به نمایندگی از ایران به تازگی به مسکو سفر کرده بود، می توان انتظار داشت که نماینده پوتین، برای دادن پاسخ آن پیام از سوی آمریکا به ایران سفر خواهد کرد.