«دیده‌بان» و گرای یک «حال» فراموش‌شده/ لذت کلاسیک‌بازی در دهه ۹۰
به گزارش راهبرد معاصر؛ جشنواره جهانی فیلم فجر به سنت سال‌های قبل آیین افتتاحیه مفصل مشابه دیگر رویدادهای سینمای نداشت و در قالب دورهمی سینماگران با بریدن کیک و دو برنامه ویژه رونمایی از کتاب و مهمتر از آن رونمایی از نسخه اصلاح‌شده فیلم «دیده‌بان» ساخته تحسین‌شده ابراهیم حاتمی‌کیا فعالیت رسمی خود را از شب گذشته آغاز کرد.
از امروز پنجشنبه ۲۹ فروردین‌ماه و به مدت ۹ روز پردیس سینمایی چارسو و سینما فلسطین تهران میزبان برنامه اکران فیلم‌های حاضر در سی‌وهفتمین جشنواره جهانی فجر خواهند بود.
فیلم روز؛ دیده‌بان
هرچند خود ابراهیم حاتمی‌کیا در آیین رونمایی نسخه اصلاح‌شده یکی از مهمترین فیلم‌های کارنامه‌اش اعلام کرد که تماشای فیلم‌های خودش برایش «عذاب‌آور» است اما حتماً فیلم‌بازان بسیاری هستند که نمی‌توانند در فهرست آثار منتخب خود در میان تولیدات سینمای ایران چشم بر آثار او ببندند. فیلمسازی که به گفته هوشنگ گلمکانی هنوز هم یکی از مهمترین فیلمسازان سینمای ایران در ۳۰ سال گذشته محسوب می‌شود.
در میان فیلم‌های همواره خبرساز و غالباً محبوب ابراهیم حاتمی‌کیا اما دو فیلم «دیده‌بان» و «مهاجر» همواره جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند. شاید فیلم‌هایی همچون «از کرخه تا راین»، بعد از آن «بوی پیراهن یوسف» و به‌صورت ویژه «آژانس شیشه‌ای» بودند که دایره علاقمندان سینمای حاتمی‌کیا را گسترش دادند و نام او را به‌عنوان یک فیلمساز محبوب و در عین حال دغدغه‌مند تثبیت کردند اما «دیده‌بان» و «مهاجر» از پرچم‌داران شکل‌گیری بومی‌ترین ژانر سینمای ایران یعنی «سینمای دفاع مقدس» بودند.
بازسازی و نمایش فیلمی که ابراهیم حاتمی‌کیا در سال ۱۳۶۷ کارگردانی کرد تا در قالب آن روایت دیده‌بانی که ناگزیر می‌شود به جای عقب‌نشینی در برابر دشمن در محاصره آن‌ها گرای خود را به توپخانه خودی بدهد، فرصتی است برای مرور روایت فیلمسازی که معتقد است همواره «در حال زندگی» کرده و این روایت او از «گذشته» یادآور یک «حال» فراموش شده است.
چهره روز؛ سیدرضا میرکریمی
حالا چهارمین دوره است که سیدرضا میرکریمی سکان‌دار برگزاری مستقل بخش «جهانی» جشنواره فیلم فجر است. بخشی که استقلال آن از بخش ملی مهمترین رویداد سینمایی کشور از همان ابتدا موافقان و مخالفان پروپاقرصی داشته است.
حالا کارنامه او را علاوه‌بر فیلمسازی و فعالیت‌های صنفی، می‌توان به‌عنوان یکی از مدیران سینمایی مورد ارزیابی قرار داد. حالا او صریح‌تر از قبل از استقلال جشنواره جهانی دفاع می‌کند و ابایی هم ندارد در نشست خبری اعلام کند که هدف این رویداد «سرگرمی» نیست. او در کنار دیگر سینماگرانی که تیم برگزاری جشنواره جهانی را تشکیل داده‌اند، تلاش دارند این رویداد را براساس استانداردهایی که در ذهن دارند، تبدیل به یک «جشنواره واقعاً بین‌المللی» در تقویم رویدادهای سینمایی ایران کنند.
برمبنای همین چالش‌ها هم حالا میرکریمی ۱۰ روز تأثیرگذار را پیش رو دارد. تازه‌ترین دستاورد او در دبیری جشنواره جهانی بازهم به‌صورت ویژه زیرذره‌بین رسانه‌ها به‌خصوص رسانه‌های منتقد او خواهد رفت تا عملکرد او را بر اساس ادعاهایی که تا به امروز مطرح کرده است، به چالش بکشند.
میرکریمی تا به اینجا و به‌طور خاص به واسطه درج نام دو فیلم «قصر شیرین» و «ما همه با هم هستیم» در جدول اکران فیلم‌های بخش بازار این دوره از جشنواره مورد انتقاد برخی رسانه‌ها قرار گرفته است؛ دو فیلمی که اولی را کارگردانی و دومی را تهیه کرده است. هرچند بخش بازار از بخش‌های غیررقابتی جشنواره است و طبیعتاً هم حضور آثار دبیر جشنواره در آن می‌تواند خالی از ابهام باشد اما از نگاه منتقدان نفس حضور این آثار در بخش «بازار» که یک فرصت برای عرضه بین‌المللی محسوب می‌شود، از جنس «رانت» است.
سیدرضا میرکریمی فارغ از این نقدها انگیزه بسیار بالایی دارد برای یک دوره دیگر به مخالفان تفکیک بخش جهانی و ملی «فجر» ثمرات این تفکیک را ثابت کند؛ باید دید این بار چقدر در تحقق این هدف موفق خواهد بود.
حاشیه روز؛ «فجر» در برابر «فجر»؟
«یکی از صبحت‌هایی که الان بین مدیران مطرح است و حتی جزء مطالبات سینماگران هم است این موضوع است. برای من هم مطالبه صنف خیلی مهم است.» این جمله حسین انتظامی در پاسخ به سوالی درباره امکان ادغام مجدد جشنواره جهانی فیلم فجر با بخش ملی این رویداد را بسیاری به‌عنوان نظر مساعد سرپرست سازمان سینمایی برای پایان برگزاری مستقل جشنواره جهانی فجر قلمداد کردند.
آیا حسین انتظامی به‌دنبال ادغام مجدد بخش ملی و جهانی «فجر» است؟
جدایی بخش «جهانی» که پیش‌تر با پسوند «بین‌المللی» جشنواره فیلم فجر و در قالب همان رویداد در دهه فجر برگزار می‌شد، از همان آغاز بهانه یک جبهه‌بندی جدید در سینمای ایران شد؛ موافقان این تفکیک از خروج بخش بین‌الملل از زیر سایه هیجانات مرتبط با رونمایی از تازه‌ترین تولیدات سینمای ایران گفتند و مخالفان از باب صرفه‌جویی وارد شدند و هزینه مجزا برای برگزاری دو رویداد سینمایی ذیل یک برند ملی را مورد انتقاد قرار دادند.
حالا و در چهارمین دوره برگزاری مستقل جشنواره جهانی فیلم فجر، همچنان این چالش میان موافقان و مخالفان وجود دارد و شاید به همین دلیل هم بود که در نشست خبری دبیر جشنواره یکی از خبرنگاران به استناد همان اظهارات حسین انتظامی از سرانجام این رویداد و احتمال ادغام مجدد پرسید که میرکریمی اینگونه به آن پاسخ داد؛ «آنچه که می‌دانم و در تماس با آقای انتظامی متوجه شدم این است که ایشان جشنواره جهانی فیلم فجر را بسیار تأثیرگذار می‌داند و از برگزاری آن حمایت می‌کند. اینکه در آینده چه اتفاقی رخ می‌دهد را نمی‌دانم اما ما همه تلاش خود را برای بهتر برگزار شدن این جشنواره انجام می‌دهیم.»
پیشنهاد روز؛ ملاقات با کوروساوا در چارسو
بازسازی فیلم‌های کلاسیک تاریخ سینمای ایران و جهان یکی از بخش‌های جذاب و پرمخاطب جشنواره جهانی در دوره‌های اخیر بوده و امسال هم اتفاقات ویژه‌ای در این بخش رقم خواهد خورد که اولین آن همان رونمایی از نسخه بازسازی شده فیلم «دیده‌بان» در آیین افتتاحیه و چند نوبت اکران مردمی آن در روزهای برگزاری جشنواره خواهد بود