سیره امام حسن عسگری(ع) و تربیت سفیران هدایت برای عصر غیبت

به گزارش راهبرد معاصر؛ عصر حاضر، عصر تزلزل فکری و اندیشه ای است چرا که جامعه با ورود انواع مختلفی از افکار و اعتقادات از دریچه تکنولوژی، خود را در برزخی می یابد که برای یافتن راه هدایت به هر چیزی چنگ می اندازد. غافل از اینکه ریسمان محکمی مانند سیره انبیای الهی و ائمه معصومین وجود دارد که می تواند چراغ ایمنی برای راهنمایی بشر باشد. شاید یکی از مهمترین معضلات امروز جامعه فقدان عملگرایی از بطن جامعه تا مسئولان و مدیران در سطوح مختلف باشد امری که دامن مردم زمان امام حسن عسگری(ع) را نیز گرفته بود. دکتر حجت الاسلام «عباس نصیری فرد» استاد دانشگاه، پژوهشگر فرهنگی و عضو کمیسیون سبک زندگی شورای عالی انقلاب فرهنگی معتقد است: مردم در زمان امام حسن عسکری (ع) از نظر فکری و اندیشه‌ای، اسلام را قبول داشتند اما در حوزه عملگرایی دچار مشکل بودند؛ جامعه ما نیز امروز با همین معضل مواجهه است لذا ضروری است برای هدایت جامعه سیره ایشان و نحوه برخودشان با مشکلات آن زمان بازخوانی و به عصر حاضر تعمیم شود.

از انحرافات فکری تا تنوع مذهبی

وی در ادامه گفتگویش با راهبرد معاصردر رابطه با سیره فردی و اجتماعی امام حسن عسگری (ع) و تعمیم آن به عصر حاضر گفت: اسلام و مکتب شیعه در جامعه زمان امام حسن عسکری (ع) به تکامل خود رسیده بود و این نتیجه حرکت علمی امام رضا (ع) و ادامه همان حرکت علمی امام باقر و امام صادق (ع) بود.

این پژوهشگر دینی افزود: از طرفی تنوع فکری و مذهبی در زمان امام حسن عسگری (ع) بسیار زیاد بود و بر همین اساس هم ناآرامی‌های اجتماعی با رویکردهای انحرافات فکری تحت عنوان تنوع مذهبی مشاهده می‌شد و حکومت عباسی به تفکر الحادی و ضد دینی جامعه دامن می‌زد.

وی بیان داشت: امام حسن عسگری (ع) علی‌رغم امامت کوتاه خود، نقش بسیار تأثیرگزاری در مقابله با تفکرات الحادی حکومت عباسی داشتند به گونه‌ای که اسلام و تفکر شیعه مبتنی بر مکتب اهل بیت (ع) در زمان ایشان به شهرها و کشورهای زیادی گسترش پیدا کرد.

توجه به نخبگان و پرورش سفیران هدایت

حجت‌الاسلام نصیری فرد گفت: امام حسن عسکری (ع) نقش اصلاح‌گری داشته و اصلاحات خود را در دو سطح انجام دادند و جامعه را از انحرافات فکری که حکومت عباسی دامن می‌زد اصلاح کرد.

وی با بیان اینکه حضرت اصلاحات را در دو سطح انجام دادند؛ تبیین کرد: نخست در سطح نخبگان، مراودات و نامه‌نگاری‌هایی داشتند و در همین راستا شاگردان و نیروهای زیادی را که توان فکری بالایی داشتند تربیت کرد تا اصلاح جامعه را در پی داشته باشد.

این استاد دانشگاه افزود: دومین سطح، عموم جامعه بود که حضرت در این زمینه با پرورش سفیران هدایت، شبکه‌ای از شاگردان آموزش دیده خود ایجاد کرده بود که در بین مردم عقاید اسلام مبتنی بر تفکر شیعه و مکتب اهل بیت (ع) را تبلیغ و ترویج می‌کردند.

اصلاحات اندیشه‌ای و عملی

وی ادامه داد: بنابراین یکی از اقدامات مهم امام حسن عسکری (ع) اصلاح جامعه در بعد فکری و اندیشه‌ایی بود و اجازه ندادند تفکرات ضددینی و ضد مذهبی و تفکرات الحادی که حکومت عباسیان ترویج می‌کردند باعث تضعیف اسلام و مکتب شیعه شود.

حجت‌الاسلام نصیری فرد در پاسخ به اینکه چگونه عملکرد امام حسن عسگری (ع) را به عنوان الگو به عصر امروز تعمیم دهیم؟ گفت: روشی که حضرت در هدایت مردم به کار می‌بردند برای جامعه امروز ما بسیار مناسب است چرا که جامعه ما از نظر شیوه و نوع تفکرات و رفتارهای عمومی مردم تا حد زیادی به جامعه امام حسن عسکری (ع) نزدیک است.

وی بیان داشت: در زمان امام حسن عسگری (ع) مردم قائل به توحید و امامت بودند و از نظر فکری و اندیشه‌ای، اسلام و مکتب اهل بیت را قبول داشتند اما در حوزه رفتار و عملگرایی دچار مشکل بودند و اکنون جامعه ما همینطور است.

نصیری فرد در ادامه با تشابه مردم عصر حاضر با عصر امام حسن عسگری(ع)گفت: مردم عصر امروز تفکر و اندیشه توحیدی دارند و خدا و پیامبر و اهل بیت (ع) را قبول دارند و نماز هم می‌خوانند اما به لحاظ عملی مخصوصا در حوزه اخلاق یا زیست اخلاقی مشکل داریم که در زمان حضرت هم، همین مسأله بود یعنی مشکلاتی در حوزه عمل داشتند.

حفاظت از شریعت در زمان غیبت

وی گفت: امام حسن عسگری (ع) در شیوه تبلیغات دینی و هدایت مردم قائل به عملگرایی در هدایت بودند و به عبارتی روش تربیتی تحول گرا را دنبال می‌کردند و بیشتر به دنبال اصلاح رفتارها بودند.

حجت‌الاسلام نصیری فرد ادامه داد: از طرفی دیگر چون حضرت در دوران ختم امامت بود و به زمان غیبت امام معصوم نزدیک می‌شدیم بر همین اساس امام حسن عسکری(ع) به دنبال تربیت مؤمن واقعی بودند.

وی افزود: مؤمن‌های واقعی می‌توانستند تحت عنوان تولی و تبری یعنی دوستی با اهل بیت و دوستان اهل بیت (ع) و دشمنی با دشمنان اهل بیت در زمان غیبت امام زمان (عج)، دین اسلام را حفظ کنند.

این استاد دانشگاه گفت: امام معصوم بعد از امام حسن عسکری (ع) حضور ندارد و به امر خداوند در غیبت است و این مؤمنین واقعی هستند که می‌توانند اسلام را تا زمان ظهور امام زمان (عج) حفظ کنند و به همین علت امام به دنبال تربیت انسان‌های واقعی بودند و تولی را را به این صورت معنا می‌کردند که انسان نخست باید خود را بسازد و تطهیر کند و تقوا پیشه کند و دوری از گناه داشته باشد و تا این اتفاق نیفتد طبیعی است که انسان نمی‌تواند الگو باشد و نمی‌تواند به جایگاهی برسد که دین و اسلام را حفظ کند.

وی بیان کرد: مهمترین مشکل اجتماعی در زمان امام حسن عسگری (ع) در تغییر نگرش‌ها بود که بر روی رفتارها تأثیر گذاشته بود و به همین علت راهکارهایی که حضرت ارائه می‌دادند بیشتر به سمت اصلاح رفتارها و استحکام روابط اجتماعی مبتنی بر رفتارهای اخلاقی و دینی بود و به مردم می‌فهماندند که نقش خودشان در سعادت و شقاوت جامعه بسیار تأثیرگزار است.

احادیث راهگشای عصر امروز

حجت‌الاسلام نصیری فرد تبیین کرد: احادیثی که از امام حسن عسگری (ع) روایت شده عمدتا در حوزه رفتارها است که به عنوان نمونه حضرت فرمودند: «کم آسایش ترین مردم، کینه توزترین آنها است» یا «غضب، کلید همه بدی‌ها است» یا «بدترین بنده خدا کسی است که دورو باشد و نفاق داشته باشد».

وی گفت: احادیثی که از حضرت امام حسن عسگری روایت می‌شد در حوزه مسائل توحید و نبوت نبود چون جامعه اینها را قبول داشت و در این زمنیه مشکلی نداشت.

حجت‌الاسلام نصیری فرد ادامه داد: مشکلات جامعه زمان حضرت، مشکلات اخلاقی بود و حضرت به دنبال اصلاح این مشکل بود و بر همین اساس بیشتر احادیثی که مطرح شد در حوزه مسایل رفتاری و عملی و در موضوعاتی مانند حسد، تهمت، غیبت، بخل و سوءظن بود. مسائلی که امروز هم خیلی برای ما کاربرد دارد.

این پژوهشگر دینی گفت: مشکلاتی که در جامعه عصر امام حسن عسگری (ع) می‌بینیم امروز هم وجود دارد و احادیثی که از امام روایت شده است می‌تواند برای حل مشکلات اجتماعی عصر حاضر، بسیار راهگشا و کارآمد باشد.

مهمترین راهکار اصلاح جامعه است

نصیری فرد در ادامه گفت‌‌و‌گو در پاسخ به این سؤال که مهمترین راهکارهای بزرگان و اساتید ما در جهت تعمیم سیره امام حسن عسکری (ع) به عصر امروز چیست؟ بیان داشت: در این راستا دو گام مهم باید برداشته شود. نخست اینکه الگوهای دینی و مذهبی ما که در عمل نیز مسائل اخلاقی را رعایت می‌کنند به جامعه معرفی شوند.

وی افزود: الگوسازی اخلاقی باید از افرادی باشد که مردم رفتار آنها را بپذیرند به عنوان نمونه مردم آیت الله بهجت (ره)، آیت الله مجتهدی و شهید قاسم سلیمانی‌ها را بسیار قبول داشتند و علت این بود که انسانهایی عمل گرا در حوزه اخلاق بودند و به آنچه می‌گفتند عمل می‌کردند و برای همین در دل مردم جا داشتند و دارند و امروز جامعه ما نیازمند چنین الگوهایی است.

برگرداندن اعتماد مردم به بزرگان جامعه

استاد دانشگاه گفت: متأسفانه به اعتماد مردم نسبت به رفتار بزرگان جامعه، مقداری خدشه وارد شده است و این اعتماد باید دوباره برگردد و این دومین گام است که می‌توانیم با عملی کردن آن اخلاق را گسترش دهیم و مشکلات اخلاقی جامعه را حل کنیم.

وی افزود: بعضی از بزرگان و الگوهای ما رفتارهایی داشتند که متأسفانه تأثیرات منفی در جامعه گذاشته است. مردم نسبت به رفتارهای اخلاقی و به برخی از حوزه‌های دینی دچار بی‌اعتمادی شدند و زمانی که این اعتماد برگردد ثمره آن را در اصلاح رفتار جامعه به وضوح خواهیم دید.

حجت‌الاسلام نصیری فرد گفت: امام حسن عسگری (ع) با تربیت نیروها و شاگردان بسیار خوب، آنها را به عنوان الگوهای عملی به شهرها و کشورهای مختلف می‌فرستادند و مردم وقتی که اخلاق و گفتار و رفتار آنها را می‌دیدند می‌پذیرفتند چون آنچه که می‌گفتند خودشان هم عمل می‌کردند.

وی بیان کرد: امروز مردم ما از افرادی که باید الگوی جامعه باشند رفتارهای ناهنجار و ضد ارزشی می‌بینند مثلا خانه‌های آنچنانی و ماشین‌های آنچنانی و زندگی‌های لاکچری و تشریفاتی دارند و طبیعی است که حرف این افراد بر مردم تأثیر نمی‌گذارد.

استاد دانشگاه یادآور شد: صداقت افرادی که مردم آنها را به عنوان الگو انتخاب می‌کنند بسیار تأثیرگزار است. بنابراین الگوهای جامعه باید بیش از دیگران صداقت داشته باشند و به هر آنچه می‌گویند عمل کنند؛ در این صورت است که جامعه رفتاردرمانی می‌شود و تأثیرات مثبت آن را مشاهده خواهیم کرد.