مبانی نظری وحدت امت اسلامی چیست؟

به بهانه هفته وحدت، «آیت الله احمد مبلغی»، عضو مجلس خبرگان رهبری در گفت‌و‌گو با «راهبرد معاصر» ضمن اشاره به اهمیت و جایگاه وحدت در میان مسلمانان گفت: ضرورت وحدت امت در صدر اسلام برای همه به عنوان یک امر بدیهی تلقی می‌شد و هیچ گاه اختلاف اعتقادی، منشاء اختلاف اجتماعی نبود و این یک اندیشه مسلم بود. هنگامی که امام علی (ع) به خلافت رسیدند در درون حکومت ایشان هم اختلافات مذهبی نبود و سنی و شیعه با وحدت کامل در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند.

وی تأکید کرد: اختلافات مذهبی نباید در امت منشاء اختلاف اجتماعی شود و وحدت امت را مخدوش کند. کسانی که قرن‌های بعد آمدند و در وحدت امت تشکیک کردند و آن را جدی نگرفتند اینها صورت مسأله وحدت را به درستی درک و فهم نکردند.

آیت الله مبلغی گفت: وحدت صفت امت است و صفت مذهب نیست که همه یک مذهب داشته باشند. بنابراین امت مجموعه‌ایی از مذاهب مختلف است که از همان ابتدا شکل گرفته و اکنون هم وجود دارد و همه اینها جزو امت پیامبر هستند و باید بین اینها، وحدت اجتماعی ایجاد شود. نباید اختلاف مذهبی را مجوزی برای اختلاف اجتماعی بدانیم. وحدت شیعه و سنی از ابتدا جزو بدیهیات بود و بعدها در اثر تلاشهایی که بدخواهان و متعصبان انجام دادند تبدیل به یک امر غیر بدیهی شد در صورتی که وحدت امت یک اندیشه قرآنی است.

عضو مجلس خبرگان رهبری تأکید کرد: اگر امت اسلامی وحدت نداشته باشد نمی‌تواند جایگاه خودش را در جهان پیدا کند. بنابراین وحدت یک ضرورت روشنی است.

آیت الله مبلغی با اشاره به جایگاه و اهمیت وحدت از دیدگاه قرآنی اظهار داشت: وقتی که قرآن از وحدت امت سخن می‌گوید می‌فرماید «لتكونوا شهداء على الناس» یعنی ما شما را امت واحده قرار دادیم و مفهوم کلمه ناس مردم جهان هستند و واژه امت یک واحد یکپارچه است که باید گواهان و ارائه دهندگان ارزشها و هنجارها در پیشگاه امم دیگر باشند.اگر وحدتی در میان امت نباشد نمی‌تواند شهداء على الناس باشد و به عبارتی دیگر امتی که در حال تفرقه است با تفرقه خود نمی‌توانند گواهان بر ارزشها و تجسم دهندگان به ارزشها برای جهانیان باشند.

وی تصریح کرد: آنچه قرآن از ما می‌خواهد دو چیز است یکی این است که ما امت واحده تشکیل دهیم و وحدت امت را محقق کنیم و دوم اینکه از خواستگاه این وحدت، فرصت‌های تعالی بخشی به ارزشهای اسلامی را پیدا کنیم و این را در ویترین معرفی وحدت اسلامی در مقابل جهانیان قرار دهیم.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه متأسفانه امروز امت اسلامی دچار تفرقه است و فرصت اینکه بتواند ارزشهای وحدت را در مقابل جهانیان قرار دهد از دست داده است، اظهار داشت:  وحدت در اسلام بر اساس  آیه ذکر شده زیرساخته ترین حرکت اجتماعی جهانی است و تا مادامی که ایجاد نشود، امکان عرضه و ارائه و شهادت ورزی نسبت به ارزشها  وجود ندارد و این نص قرآن است و به عبارتی کلام روشن قرآن است.

آیت الله مبلغی به آیه 143 سوره بقره «لتكونوا شهداء على الناس» اشاره کرد و گفت: در این آیه آمده است که پیامبر هم گواه بر ما است یعنی ما امت واحده تشکیل دهیم برای اینکه بهترین امت و پایدارترین امت و ارزشمندترین امت در برابر امم دیگر باشیم گواه باشیم و شهادت دهیم و ارزشها را در مقابل امت های دیگر آشکار کنیم و پیغمبر هم بر ما گواه باشد. پیامبر اکرم (ص) بر ما گواه باشد یعنی ما ارزشها را از پیامبر اکرم (ص) بگیریم و بعد به جهانیان منتقل کنیم اما تا مادامی که دچار اختلاف هستیم به سمت پیغمبر (ص) به عنوان الگو نخواهیم نرفت و تا مادامی که به سمت پیغمبر نرفتیم و دچار اختلاف هستیم به هیچ وجه نمی‌توانیم در میان امت های دیگر جایگاه شاهد بودن، گواه بودن و آشکارکننده بودن ارزشها را داشته باشیم و این یک امر مسلم قرآنی در ارتباط با وحدت امت اسلامی است و متأسفانه امروزه این منطق در میان امت اسلامی به عنوان یک منطق منفی و فراموش شده و مخفی و ناپیدا مطرح است.

وی در رابطه با راهکارهای ایجاد وحدت در امت اسلامی نیز گفت: نخستین گام این است که الگو بودن پیامبر اکرم (ص) و منطق وحدت امت را تبیین کنیم و وحدت امت را به وحدت مذهب تفسیر نکنیم؛ هفته وحدت فرصت خوبی برای تبیین این منطق است. از ضرورت وحدت زیاد سخن می‌گوییم اما از این نکته که وحدت نخست یک اندیشه قرآنی است و صفت و خصلت امت است کمتر صحبت شده و باید به این مهم توجه ویژه شود.

عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: وحدت امت، مبنا و زیر ساخت بزرگترین و اساسی ترین موفقیت‌ها است. نخست موفقیت تأسی به پیامبر اکرم(ص) که قرآن می‌فرماید شاهد بودن پیامبر برای امت واحده است و زمانی که امت، واحده نباشد فرصت استفاده و تأسی و بهره مندی از سلوک و رفتار حضرت محمد مصطفی (ص) به هیچ وجه مطرح نیست. دومین موفقیت، حضور تأثیرگزار و سازنده و شهادت گونه و گواه و شاهد بودن در میان امت‌های دیگر است و این منطق شفاف قرآنی است و شاهد بودن امت یعنی اول امت خودش متخلق است و بعد با رفتار و سخن خود شاهد است و به عبارتی چون امت در مسیر بهترین است گواه بر بهترین است. امت گواه بر یک خوبی یا دو خوبی نیست بلکه گواه بر مجموعه رفتارهای خوب، شایسته و الهی است. بنابراین باید هفته وحدت را به سمت تبیین منطق وحدت بر اساس اندیشه قرآنی سوق دهیم و این فرصت را به تبیین این منطق بسپاریم.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه وحدت هم تحمل می‌خواهد اظهار داشت: زمانی که امام باقر (ع) مبحث جامعه را مطرح کردند فرمودند: باید نسبت به هم تغافل داشته باشید نسبت به هم یعنی برای رسیدن به یک انسجام یا همگرایی باید تغافل کنید. تغافل به این معنا که برای برخی احکامی که سنی‌ها دارند و ما شیعه ها قبول نداریم وارد نزاع با آنها نشویم و آنها هم همینطور این مهم را رعایت کنند به عبارتی سنی و شیعه احکام مشترک و احکام اختصاصی داریم و امام باقر (ع) حکمت را در تغافل معرفی کرده است.