اشتباه در تزریق واکسن آسترازنکا به کشفی غیرمنتظره منجر شد!

به گزارش راهبرد معاصر، خطایی که سال گذشته در تزریق واکسن آسترازنکا رخ داده بود، به کشف نتایج بهتر منجر شد.

اکنون محققان "Northwestern Medicine"، آن یافته‌های تصادفی را بازسازی کرده‌اند و نشان دادند که در برخی از واکسن‌ها اگر دوز اول کمتر از دوز دوم تزریق شود، اثربخشی واکسن بیشتر خواهد بود.

اواخر سال ۲۰۲۰، به دنبال اعلام موفقیت آمیز بودن فاز ۳ آزمایش بالینی واکسن مبتنی بر آران‌ای پیامرسان (mRNA) کووید-۱۹، شرکت داروسازی آسترازنکا با همکاری دانشگاه آکسفورد خبر از نتایج هیجان‌انگیز واکسن خود داد. اطلاعیه مطبوعاتی اولیه نشان داد که این واکسن اثربخشی ۷۰ درصدی در جلوگیری از کووید-۱۹ دارد.

نتایج امیدوارکننده‌تری نیز وجود داشت، تزریق نصف دوز در مرحله اول و یک دوز کامل در مرحله دوم باعث اثربخشی حدود ۹۰ درصدی این واکسن می‌شد. اما به سرعت مشخص شد که این تزریق اشتباه بوده و جزوی از دستورالعمل‌های این شرکت نبوده است.

"منه پانگالوس" (Mene Pangalos)، از مدیران شرکت آسترازنکا که بر روی این تحقیقات کار می‌کند این خطا را یک "اشتباه مفید" خواند، اگرچه این شرکت در ابتدا تزریق اشتباهی را فاش نکرده بود. "پانگالوس" به نیویورک تایمز گفته که این خطا برای هیچ‌کس خطرناک نبود. او افزود: ما این خطا را اصلاح کردیم و مطالعات خود را ادامه دادیم و تغییری در آن ایجاد نکردیم و موافقت کردیم که آن بیماران را نیز در مطالعات مورد بررسی قرار دهیم.

اولین فاز آزمایش انسانی هر نوع واکسنی شامل مرحله‌ای به نام " افزایش دوز" است که در آن دو دوز با مقادیر کم به افراد تزریق می‌شود، اگر همه چیز مناسب باشد به سایر داوطلبین دوزهای مشابه با مقادیر بیشتر تزریق می‌شود.

"پابلو پنالوزا – مک‌مستر" (Pablo Penaloza-MacMaster)، نویسنده اصلی این تحقیقات می‌گوید: هدف، بررسی ایمن بودن واکسن است، بنابراین دانشمندان از روش "افزایش دوز" استفاده می‌کنند تا حداقل دوز مناسب برای ایجاد ایمنی کافی را دریابند.

در این مطالعات به طور معمول میزان دوز اول و دوز دوم یکی است. خطایی که در آزمایش‌های آسترازنکا رخ داد، بینشی متفاوت ارائه کرد که نشان می‌داد در صورت تزریق مقادیر کم‌تر در دوز اول واکنش ایمنی بیشتر می‌شود.

این تحقیقات جدید با هدف پاسخ به سوالی مهم در مورد داده‌های آزمایش انسانی واکسن آسترازنکا انجام شده است. به دلیل تغییراتی که در دستورالعمل‌های آزمایش آسترازنکا رخ داد، گروهی که دوز اول کمتری دریافت کرده بودند، دوز دوم را با فاصله‌ی بیشتری نسبت به سایرین دریافت کردند. بنابراین آیا اثربخشی بیشتر واکسن در اثر تفاوت مقادیر دو دوز بوده است یا به دلیل افزایش مدت زمان بین تزریق دو دوز؟

محققان برای پاسخ به این سوال به بررسی پاسخ ایمنی موش‌ها در برابر دو واکسن مختلف کووید-۱۹ یعنی کن‌ساینو (CanSino) و اسپوتنیک وی که هر دو در دسته‌ی واکسن‌های مبتنی بر آدنوویروس هستند و از وکتور ویروسی مشابه آسترازنکا استفاده می‌کنند، پرداختند.

در این تحقیقات مشخص شد که تزریق دوز ابتدایی با مقادیر کم‌تر و به دنبال آن دوز دوم با مقادیر بیشتر باعث ایجاد پاسخ ایمنی بهتر هم از نظر کیفیت و هم از نظر کمیت در موش‌ها می‌شود.

همچنین در این تحقیقات مشخص شد که این دستورالعمل در واکسن‌های آزمایشی HIV نیز که از وکتور مشابه واکسن کووید-۱۹ استفاده می‌کنند، می‌تواند اثربخش باشد. این موضوع نشان می‌دهد که چنین دستورالعملی می‌تواند بر واکسن‌های دیگر نیز اثر بگذارد.

یک مشکل بالقوه قابل توجه در این دستورالعمل وجود دارد. تزریق دوز ابتدایی با مقادیر پایین باعث ایجاد ایمنی اولیه ضعیف‌تری نسبت به تزریق دوز استاندارد می‌شود. این بدان معناست که فرد پس از تزریق دوز اول به میزان کمتری در برابر ویروس محافظت خواهد شد.

در کنار این یافته‌ها، محققان دریافتند که با افزایش فاصله میان تزریق دو دوز، پاسخ ایمنی بیشتری ایجاد می‌شود.

به گفته‌ی "پنالوزا – مک‌مستر" مشکلی که به وجود می‌آید، این است که با کاهش میزان دوز اول و افزایش فاصله میان تزریق دو دوز افراد بیشتر در برابر ابتلا به ویروس آسیب‌پذیر خواهند شد و این موضوع هنگام همه‌گیری که زمان در آن اهمیت زیادی دارد، ایده‌آل نیست.

او می‌گوید: با وجود همه‌گیری، افزایش فاصله دو دوز از نظر اخلاقی چالش برانگیز است، زیرا ما می‌خواهیم افراد سریعا به طور کامل واکسینه شوند. اما چنین رویکردی فوایدی نیز دارد و می‌تواند مدت زمان و قدرت پاسخ ایمنی را افزایش دهد. چنین موضوعی نه تنها برای واکسن ویروس سارس-کوو-۲ بلکه برای سایر واکسن‌ها مفید است.

از آن‌جا که در این تحقیقات آزمایش‌های انسانی کمی انجام شده، محققان کنجکاوند تا یافته‌های خود را روی انسان‌ها بررسی کنند.

با این حال خطایی که در تزریق واکسن آسترازنکا رخ داد، شواهدی قوی از اثربخشی بیشتر واکسن در نتیجه‌ی تزریق دوز اول کمتر با فاصله‌ی زمانی بیشتر بین دو دوز ارائه داده است./ایسنا