خلق پول توسط بانک‌ها عامل اصلی تورم

به گزارش راهبرد معاصر، رشد قیمت کالاهای اساسی در طول ماه‌های گذشته و به‌رغم کاهش کسری بودجه و کنترل استقراض دولت از بانک مرکزی باعث نارضایتی عمومی شده است. کارشناسان اقتصادی، تورم کشور را پولی و ناشی از رشد نقدینگی در سال‌های اخیر می‌دانند، عطا بهرامی معتقد است که است که برخلاف فشار رسانه‌ای که علیه دولت‌ها است، خلق نقدینگی در بانک‌ها و موسسات مالی کشور، عامل اصلی تورم در کشور است و سهم دولت بسیار کم و قابل گذشت است.

عطا بهرامی اقتصاددان و استاد دانشگاه در خصوص تورم و ارتباط این شاخص با رشد نقدینگی نظام بانکی کشور گفت: برخی می کوشند تا اینگونه وانمود کنند که علت اساسی و اصلی تورم موجود کشور، به دلیل خلق نقدینگی توسط دولت برای رفع و جبران کسری بودجه است؛ در‌حالی که این موضوع از اساس غلط است، یعنی اطلاعات اشتباهی در این موضوع در کشور جا افتاده است.

گفته میشود که دولت مسبب خلق نقدینگی و تورم ناشی از آن است. و به بحث کیفیت پول توجه نمیشود. وقتی دولت خلق پول می کند، چون پول خلق شده مستقیم صرف هزینه های جاری کشور می شود یعنی صرف پرداخت حقوق و دستمزدها یا هزینه های جاری دولت می شود پس تورمی ایجاد نمی‌کند، چرا که حقوق و دستمزد افزایش یافته تقاضا را در بازار افزایش می دهد، بنابراین چرخ های اقتصاد به حرکت در می آید.

وی در این باره افزود: 85 یا 87 درصد خلق پول کشور توسط نظام بانکی صورت می گیرد. خلق پول در نظام بانکی به این دلیل موجب تورم می شود، چرا که بانکها پول خلق شده را صرف خرید دارایی‌هایی برای خود می کنند، دارایی‌هایی که برای سود آوری و دلالی کنار گذاشته می شود، بنابراین در چرخه اقتصادی قرار نمی‌گیرد و بازار خرده فروشی را که به تولید مرتبط می شود تحریک نمی‌کند از این جهت می توان گفت اصلی ترین مقصر ایجاد تورم ناشی از خلق پول، نظام بانکی کشور است.

عطا بهرامی در خصوص عملکرد دولت در هشت ماه بعد از روی کار آمدن در موضوع استقراض از بانک مرکزی و خلق پول گفت: درست است دولت در هشت ماه گذشته خلق پولی از محل استقراض از بانک مرکزی نداشته است که البته به دلیل دسترسی قابل توجهی به منابع مالی مورد نیاز خود است؛ اما با این حال، نرخ تورم کاهش چشمگیری نداشته است. اگر نرخ تورم از بالای 44 درصد به 40 درصد رسیده، ناشی از ثبات سیاسی و کاهش نسبی انتظارات تورمی است؛ بنابراین پیشران اصلی رشد نرخ تورم را باید به مفاسد نظام بانکی کشور ارتباط داد.

این تحلیلگر اقتصادی در خصوص نقش بانک مرکزی در تورم کنونی و معضلات مدیریت بانک مرکزی گفت: متاسفانه سالهاست بانک مرکزی خط قرمزی برای خود تعریف کرده و بر آن پافشاری می کند که در هیچ جای دنیا معمول نیست. بانک مرکزی نسبت به اعلام ورشکستی بانکها تعلل می‌کند و قطعا باید از این خط قرمز عبور کند تا اقتصاد سامان یابد. به نظر می رسد بانک مرکزی مساله ورشکستگی بانکها را به مثابه یک موضوع حیثیتی برای نظام جا انداخته که بسیار اشتباه است؛ چراکه در همه جای دنیا ورشکستگی بانکها یک امر معمول است و دولت ها و بانک مرکزی از جیب مردم برای بانکهای ورشکسته هزینه نمی‌کنند.

به عنوان مثال در سال 2008 در آمریکا بیش از 3 هزار بانک ورشکست شدند. اصولا بانکهای ناکارآمد باید اعلام ورشکستگی کنند و دولت‌ها نباید از ورشکستگی یک بنگاه ناکارآمد ناراحت شوند. در همه جای دنیا تولیدی‌ها و بنگاه‌های اقتصادی ناکارآمد کنار می روند تا بنگاه‌هایی با مدیریت های بهینه جایگزین آنها شوند. آنچه اهمیت دارد رضایت عموم مردم از سیاستهای اقتصادی و مدیریت اقتصادی است. متاسفانه تنها سه بانک کشور استاندارد‌های مالی لازم را رعایت می‌کنند و بیش از بیست بانک سیاست پرخطری را دنبال می‌کنند. معوقات بیش از هشتاد درصدی بانکها نشان از مدیریت و نظارت ضعیف بانک مرکزی می دهد و چون بانک مرکزی به بانکها اجازه ورشکستگی نمی‌دهد تورم ایجاد می‌شود.

عطا بهرامی در خصوص عملکرد بانک مرکزی در حمایت از بانکهای ناکارآمد گفت: بانک مرکزی تعهدات بانکهای ورشکسته را به دوش مردم می اندازد. مثلا بانکی که 50 هزار میلیارد پول را نابود کرده، چون به سپرده گذار متعهد است، بانک مرکزی به این بانک برای پاس کردن تعهدات اجازه خلق پول می دهد. روندی که به افزایش تورم منجر می شود. اینگونه است که در نظام بانکی ما روزی  چهار هزار میلیارد تومان خلق پول صورت می گیرد که ارزش افزوده‌ای برای کشور ندارد. تا زمانی که نظام بانکی کشور کنترل نشود، تورم نیز کاهش نمی یابد.

متاسفانه شواهد نشان می دهد تورم بالا حفظ خواهد شد. روال عادی در دنیا بدین نحو است که بانکی که نتوانسته تعهدات خود را پاس کند، باید از بازار پول خود را تامین کند از بانکهای دیگر وام بگیرد. اگر وام ندادند اعلام ورشکستگی می کنند و جمع می شود. این روال در تمام کشورهایی که تورم های تک رقمی بسیار پایین دارند انجام می شود، اما در ایران چون بانک مرکزی مایل به این کار نیست روند افزایش تورم ادامه دارد.

 عطا بهرامی استاد اقتصاد در پایان گفت: از زمانی که بانکهای خصوصی ایجاد شدند، به صورت مطلق هیچ بانکی ورشکست نشده است. نظام بانکی فاسد تبعات بیشماری بر اقتصاد کشور و معیشت مردم وارد کرده که نتیجه آن سقوط اخلاق جامعه و افزایش آسیب های اجتماعی است. دولت باید با صلاح قانون بانکی و بانک مرکزی،‌نظارت حاکمیتی خود را افزایش بدهد و مانع از ایجاد هرج‌ومرج از طرف بانک‌ها شود. خلق پول در کشور باید براساس قاعده‌ باشد؛ در غیر این صورت تورم کاهش نمی‌یابد.