4 دلیل چرخش بایدن به سمت عربستان سعودی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ در زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بایدن در مناظرات انتخاباتی خود از رویکردهای دولت عربستان سعودی انتقاد کرد و چند بار عربستان را دولت منفور نامیده است. بعد از انتخابات و ورود بایدن به کاخ سفید، مواضع ضد سعودی وی ادامه پیدا کرد و نهایتا در گزارش مربوط به قتل قاشقجی عربستان سعودی را محکوم کرد. هرچند گفته می‌شود که موضع‌گیری‌های بایدن نسبت به سیاست‌های بن‌سلمان بوده و وی با ملک سلمان مشکل خاصی ندارد. دلیل اصلی مواضع تند بایدن نسبت به ولیعهد سعودی نیز حمایت‌های وی از ترامپ در طول انتخابات ریاست جمهوری گذشته بوده است. به‌گونه‌ای که بن‌سلمان با هزینه‌های زیاد و حمایت‌های گسترده، ترامپ را برای انتخاب مجدد در آمریکا کمک کرده بود. اکنون مشاهده می‌شود که علی‌رغم سردی روابط با عربستان طی دوسال گذشته توسط آمریکا، واشنگتن در یک چرخش آشکار تمایل به برقراری رابطه با عربستان سعودی گرفته است. در رابطه با این تغییر موضع و دلایل چرخش بایدن می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1) جنگ روسیه و اوکراین: بعد از اعمال تحریم‌های گسترده علیه روسیه به ویژه در حوزه انرژی، آمریکا و کشورهای اروپایی به دنبال جایگزینی منابع انرژی روسیه بودند. در این میان چند گزینه مطرح شد که مهم ترین آنها عربستان سعودی، ایران، قطر و ونزوئلا بود. ایران به دلیل تحریم و عدم تبدیل شدن به قطب انرژی جهانی، قطر به دلیل دور بودن و عدم ظرفیت مناسب برای جایگزینی نفت روسیه و ونزوئلا نیز به دلایل مشابه ایران و بعد مسافت از این تصمیم کنار گذاشته شدند.

گزینه مقبول آنها به دو دلیل عربستان سعودی بود:

 الف) ظرفیت تولید نفت توسط عربستان به دلیل حضور شرکت های نفتی در این کشور بیش از وضعیت فعلی می تواند باشد.

ب) از نقطه نظر سیاسی عربستان نزدیک ترین دولت وابسته به غرب و آمریکا را نسبت به سایرین دارد. باتوجه به این شرایط، یکی از دلایلی که آمریکا در این مقطع زمانی به سمت عربستان سوق پیدا کرده، مباحث انرژی محور و جایگزینی انرژی این کشور با روسیه است. البته این نکته را باید ذکر کرد که عربستان سعودی نیز توانایی جایگزینی کامل نفت روسیه را ندارد، اما پوشش درصدی از عدم انرژی کنونی را می تواند داشته باشد.

2) تغییر در سیاست‌ها: جو بایدن که بارها به دلیل مباحث حقوق بشری از عربستان انتقاد کرده و گفته بود که با عاملان این جنایت برخورد خواهد کرد در تغییر موضعی به سمت عربستان گرایش پیدا کرده است. فرانس پرس در رابطه با این تغییر رویکرد بایدن آورده است: «نتیجه هر چه باشد، ملاقات جو بایدن با ولیعهد سعودی که از وی به عنوان حاکم واقعی کشورش نام برده می شود، تغییر رویکردی بحث برانگیز برای دیپلماسی آمریکا به شمار می آید. این مسائل نشان می دهد که اقدامات بایدن در برابر عربستان حرکاتی نمایشی و در جهت اقناع افکار عمومی بوده و عمل و شعارهای وی با یکدیگر همخوانی ندارد.

3) عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی: آمریکا مترصد برقراری رابطه و یا همان عادی سازی روابط عربستان سعودی با رژیم صهیونیستی است. البته در برخی اخبار و گزارش ها عنوان شده بود که آمریکا به عربستان قول داده است که در ازای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی، دو جزیره تیران و صنافير را به این کشور بدهد. این گزاره نیز مطرح شده که آمریکا شرط ازسرگیری روابط خود با عربستان را به برقراری رابطه این کشور با رژیم صهیونیستی منوط کرده است. یکی از انتقادهایی که نسبت به بایدن از سوی محافل صهیونیستی می شود این است که وی همانند ترامپ اقدام خاصی برای این رژیم نکرده است. بایدن نیز در نظر دارد که عربستان سعودی را به جمع کشورهای دارای توافق با رژیم صهیونیستی اضافه کند و با این اقدام به نوعی از فشارهای لابی صهیونیستی نسبت به خود بکاهد.

4) بحث ایران: آمریکا در بحث مذاکرات هسته ای به علت زیاده خواهی های متعدد نتوانست که به نتیجه مطلوب برسد. از سوی دیگر طی چند سال گذشته بین ایران و عربستان مذاکراتی در جهت برقراری روابط سیاسی و دیپلماتیک برگزار شده و این مذاکرات نیز تاکنون مثبت بوده است. همچنین بارها از سوی مسئولان سعودی اعلام شده که دست های خود را به سمت ایران دراز کرده ایم. همه ی این گزاره ها نشان می دهد که وضعیت منطقه به نفع ایران در حال تغییر است و برای جلوگیری از این روند باید یک موضع واحدی بین این بازیگران ایجاد شود. زیرا از منظر آمریکایی ها انشقاق بين واشنگتن و ریاض بیش از آنکه سودمحور باشد، زیان ده محور شده است. از همین نقطه نظر آمریکایی ها به این نتیجه رسیده اند که یک مثلث بين واشنگتن - ریاض - صهیونیست ها ایجاد کنند و همین عاملی در جهت مقابله با ایران باشد. زیر از نظر آمریکایی ها کشوری که برای مقابله با ایران مستعد همکاری است و می توان آن را تحریک کرد که همکاری داشته باشد، عربستان سعودی است.

البته بحث مذاکرات ایران و عربستان و نزدیکی دو کشور به یکدیگر بیش از همه موجب نگرانی مقامات آمریکا و اسراییل شده است. 5- مسائل اقتصادی: عربستان یکی از کشورهایی است که بالاترین سرمایه گذاری را در آمریکا انجام داده و با توجه به وضعیت اقتصادی آمریکا، این کشور نیاز به سرمایه گذاری بیشتری از سوی سعودی ها دارد. بحران اخیر روسیه و اوکراین و به وجود آمدن مشکلات اقتصادی برای واشنگتن بیش از همه این کشور را به سمت سعودی ها سوق داده است.

بهره‌سخن

روابط آمریکا و عربستان سعودی بر اساس دو گزاره انرژی و امنیت پایه‌گذاری شده است، تضمین امنیت عربستان در ازای تامین انرژی آمریکا و هم پیمانان آن. این عوامل نشان می‌دهد که روابط دو کشور فراتر از موضوعاتی همچون بحث قاشقچی و.. است و رخداد این وقایع نیز بر روابط دو کشور تاثیر گذار نیست. آمریکا در مسائلی همچون انرژی و برخی پرونده های منطقه ای و موضوع ایران به همراهی عربستان نیاز دارد. عربستان نیز در بحث نظامی و بقای حکومت به آمریکا وابسته است. بر پایه این مسائل تصمیم گیران دو کشور هیچ گاه به سمت قطع روابط نخواهند رفت. به عنوان نمونه طی دو سال گذشته، هیچ گاه آمریکا روابط خود را با عربستان قطع نکرد.سردی روابط فقط با ولیعهد سعودی بود و با بدنه سیاسی عربستان ارتباطات کامل وجود داشت. این نشان می دهد که اختلافات دو کشور بیشتر تاکتیکی بوده و بعید است که این اختلافات به سطح راهبردی برسد.