چرا گسترش روابط با قزاقستان اهمیت دارد؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ به فاصله زمانی اندکی پس از آنکه کشورهای غربی طرف برجام به تحریک رژیم صهیونیستی، قطعنامه ضد ایرانی را در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به تصویب رساندند، تهران میزبانی خود از هیئت های دیپلماتیک از کشورهای مختلف را آغاز کرد. نیکولاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا نخستین مقام ارشد خارجی بود که به فاصله 48 ساعت پس از قطعنامه ضد ایرانی آژانس بین المللی انرژی اتمی پا به تهران گذاشت وی که پس از 6 سال به ایران سفر می کرد، اقامتی پربار در کشورمان داشت که بزرگترین ماحصل آن امضای سند جامع همکاری‌های ۲۰ ساله میان تهران و کاراکاس بود که خود گواه این مطلب است جمهوری اسلامی بر بسط دیپلماسی منطقه ای و بین المللی خود بسیار جدی است.

البته مادورو تنها مهمان این روزهای دولت جمهوری اسلامی نبود و بعد از وی بلاول بوتو زرداری، وزیر امور خارجه پاکستان ظهر سه شنبه وارد تهران شد. صبح چهارشنبه (25 خرداد) نیز مجموعه سعدآباد تهران میزبان سردار بردی‌محمداف، رئیس جمهور ترکمنستان بود که برای گسترش همکاری های دوجانبه به کشورمان سفر کرد. آنگونه که وزارت امور خارجه اعلام کرد، رئیس مجلس ارمنستان نیز قرار است به زودی به فهرست بلندبالای میهمانان دیپلماتیک جمهوری اسلامی افزوده شود.

حجم بالای سفرهای دیپلماتیکی که این روزها تهران میزبانی می کند، در کنار قدرت دیپلماسی جمهوری اسلامی برای بسط دامنه همکاری های بین المللی، مؤید آن است سیر تحولات آنگونه که طرف غربی و البته صهیونیست ها  انتظار داشتند پیش نرفته و تیر آنها برای به انزوا کشاندن جمهوری اسلامی در پس یک قطعنامه کاملا سیاسی و نه حقوقی به سنگ خورده است.

تهران در روزهای آتی میهمان دیگری از حوزه قفقاز هم دارد؛ آنگونه که دفتر ریاست جمهوری قزاقستان اعلام کرده «قاسم ژومارت توکایف»، رئیس جمهوری این کشور اواخر خرداد ماه و به دعوت رسمی رئیس جمهور ایران به تهران سفر خواهد کرد.

جمهوری اسلامی جزو نخستین کشورهایی بود که بلافاصله پس از استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱ میلادی آن را به رسمیت شناخت و سفارت خود را در نورسلطان دایر کرد. البته روابط میان دو کشور صرف این موضوع نبوده و ایران و قراقستان ریشه‌های اجتماعی، مذهبی، فرهنگی و زبانی مشترک فراوانی با هم دارند و با وجود همسایگی هرگز از اختلافات مرزی، اقتصادی و سیاسی بین دو طرف خبری نبوده است. ۷۰ درصد جمعیت قزاقستان را مسلمانان و ۲۰ درصد مسیحی‌ و بقیه از سایر ادیان هستند.

قزاقستان در سال ۲۰۰۱ درست ۱۰ سال پس از اعلام استقلال خود که به دنبال فروپاشی شوروی صورت گرفت، نخستین جمهوری این منطقه بود که از سوی غرب به عنوان کشور دارای اقتصاد آزاد شناخته شد.  گسترش همکاری‌های گمرکی و افزایش حجم صادرات و واردات بین دو کشور می‌تواند نقطه شروع خوبی برای جمهوری اسلامی در جهت تحقق دیپلماسی منطقه ای و اقتصادی تلقی شود.  قزاقستان را باید یکی از قدرتمندترین کشورهای منطقه و پهناورترینِ آن‌ها در حوزه کم حاشیه آسیای مرکزی دانست که در سالهای اخیر نامی آشنایی در زمینه میانجی گری در موضوعات بین المللی موثر در منافع ایران از جمله در مذاکرات آلماتی در خصوص  پرونده هسته‌ای، نشست آستانه در خصوص سوریه و  کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر بوده است. علاوه بر پتانسیل میانجی گرانه بین المللی قزاقستان، ترانزیت و حمل‌و‌نقل بین‌المللی از مهمترین محورهای همکاری‌های راهبردی دو کشور در سالهای گذشته بوده است.

«ناصر دهقانی» کارشناس سیاست خارجی در گفت‌و‌گو با راهبرد معاصر ارزیابی خود از سفر رئیس جمهور قزاقستان به کشورمان را اینگونه عنوان کرد: شاهدیم که به دنبال سفر مقام های کشورهای منطقه ازجمله رئیس جمهور ترکمنستان در هفته گذشته، رئیس جمهور قزاقستان هم سفری به ایران خواهد داشت. سفر رئیس جمهور قزاقستان از آن جهت که این کشور یکی از کشورهای مهم حوزه دریای خزر است،  برای جمهوری اسلامی بسیار حائز اهمیت است. رویکرد جدید جمهوری اسلامی در حوزه سیاست خارجی و در جایگاه یک کشور منطقه ای بسیار مهم است.

این کارشناس سیاست خارجی در خصوص اهمیت دیپلماسی منطقه ای جمهوری اسلامی هم گفت رویکرد سیاست خارجی جدید جمهوری اسلامی در خصوص گسترش روابط با کشورهای منطقه و توجه به بازار و ظرفیت های این کشورها به ویژه برای توسعه روابط تجاری با آنها، از آن جهت که این کشورها هم به لحاظ جمعیت و هم به لحاظ بازاری که در اختیار دارند، ظرفیت های زیادی در اختیار ما قرار می دهند، رویکرد بسیار مهم و نویی است. در گذشته توجهات بسیار معطوف بود به بازارهای دوردست، بازارهای اروپا و دورتر از آن بود. اما در دولت سیزدهم توسعه روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه به منظور تامین منابع ارزی و نیز صادرات مازاد تولید در اقلام مختلف به این کشورهای جایگاه ویژه ای دارد.

دهقانی در ادامه تحلیل خود از سفرقاسم ژومارت توکایف به کشورمان گفت:  کشور قزاقستان هم به لحاظ جمعیت نسبتا زیاد و نیز وسعت بسیار بالا و همچنین از این جهت که بازار بکر و بسیار در دسترس است، درکنار سایر بازارهای منطقه ای از جمله حوزه شانگهای، حوزه خزر، در حوزه تمدنی جمهوری اسلامی ایران بسیار کشور مهمی است  و بازاری دارد که برای صادرات بسیار برای کشورمان نزدیک است و همچنین در تامین بعضی مایحتاجی که برای تقویت تولید داخلی نیاز است از جمله در تامین مواد پروتئینی بازار کشور قزاقستان بسیار اهمیت دارد.

این کارشناس سیاسی افزود: دولت جمهوری اسلامی ایران درصدد است تا دیپلماسی اقتصادی را با کشورهای منطقه گسترش دهد و هم تامین مایحتاج خود را از کشورهای منطقه ای صورت دهد و نیز به لحاظ اقتصادی، مالی، تامین منابع ارزی و صادرات تولیدات خود این کشورها را مدنظر قرار بدهد. شاهد هستیم کشورهای منطقه مقامات سیاسی و اقتصادی خود را در ماههای اخیر به سمت جمهوری اسلامی فرستادند که آخرین مورد آن سفر رئیس جمهور ترکمنستان به ایران بود و نیز سفرهای متعددی که وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به کشورهای منطقه داشته و اولین سفر رئیس جمهور کشورمان آیت الله  رئیسی هم به عنوان سفر خارجی به همین کشورهای منطقه صورت گرفت.

دهقانی در خصوص اهمیت قزاقستان در سیاست خارجی جدید جمهوری اسلامی گفت  در بین کشورهای منطقه قزاقستان بسیار جایگاه ویژه ای دارد. شاهد تلاش های گسترده قزاقستان برای پذیرفتن عضویت ایران در پیمان شانگهای بودیم،.نقش بسیار ارزنده ای که این کشور ایفا کرد و این نقش اقتصادی که در حوزه پیمان شانگهای برای جمهوری اسلامی فراهم شد و منطقه ای که تقریبا یک سوم جمعیت دنیا را شامل می شود و از این رو به لحاظ اقتصادی فوق العاده برای جمهوری اسلامی حائز اهمیت است. نقش قزاقستان در فراهم سازی بستر پیوستن ایران به پیمان شانگهای بیادماندنی و فراموش نشدنی است.

این کارشناس سیاست خارجی ظرفیت مهم اقتصادی و تجاری قزاقستان به عنوان همسایه جمهوری اسلامی را یادآور شد و افزود: قزاقستان به عنوان کشور مهم در منطقه و در حوزه خزر می تواند ایفای نقش کند. مجاورت و همسایگی این کشوربا روسیه در توسعه تجارت زمینی و تبادل کالا از طریق زمین، بسیار تاثیرگذار و مهم است.

دهقانی گفت: به دنبال مشکلاتی که در سالهای اخیر از غرب دریای خزر با سرزمین روسیه و حتی با اروپا شاهد بودیم، مشکلاتی که به دنبال جنگ قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان و متشنج شدن منطقه میان دو کشور شاهد بودیم، می تواند مسیر شرق دریای خزر با عبور از کشور قزاقستان به عنوان راهی جایگزین و راهبردی در صادرات کالاهای جمهوری اسلامی به روسیه و اروپا به کمک کشورمان بیاید. به طور کلی توسعه روابط تجاری و اقتصادی و نیز سیاسی با کشورهای همسایه، منطقه ای امن و بدون دغدغه و نگرانی از تنش ها را برای جمهوری اسلامی و سیاست خارجی آن فراهم می کند.