نتیجه مذاکرات رفع تحریم‌ها در دوحه چه بود؟

به گزارش «راهبرد معاصر»، مذاکرات رفع تحریمها و احیای توافق هسته ای 2015 ایران موسوم به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) پس از گذشت بیش از سه ماه وقفه سه شنبه گذشته از سر گرفته شد؛ البته این بار به جای وین، دوحه پایتخت قطر میزبان طرف های مذاکره کننده توافق هسته ای با ایران بود. ترکیب  تیم های مذاکره کننده نیز این بار اندکی نسبت به قبل تفاوت داشت و متشکل  از جمهوری اسلامی ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا بود؛ البته مذاکره مستقیم میان تهران و واشنگتن انجام نشد.

این مذاکرات پس از دو روز خاتمه یافت و به گفته سعید خطیب زاده، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه کانال ارتباط میان علی باقری کنی، مذاکره کننده ارشد کشورمان و انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا کماکان باز خواهد بود تا ادامه مسیر و مرحله بعدی گفت و گوها طبق روال همیشگی تعیین شود.

جمهوری اسلامی ایران در نشست دوحه و در راستای ادامه روند مذاکرات رفع تحریم ها نظرات و پیشنهادهای عملیاتی خود درباره موارد باقیمانده بر سر احیای برجام را طرح و طرف مقابل نیز ملاحظات خود را ارائه کرد.

به دلیل اختلافاتی که در داخل آمریکا میان بخشهای مختلف به ویژه دولت و کنگره وجود دارد و نیز ناتوانی و نداشتن اراده نزد رئیس جمهور آمریکا برای تصمیم گیری، مذاکرات در وین متوقف شد

برخلاف ارزیابی مثبت جمهوری اسلامی از روند دو روزه مذاکرات دوحه، جریان سازی غربی تلاش می کند تا فضای یأس و نامیدی را از دوحه مخابره کند. صرف نظر از اینکه نمی توان از مذاکرات دو روزه دوحه انتظار حصول نتیجه قابل توجه برسر موضوعات باقی مانده بر سر راه احیای توافق هسته ای را داشت، اما موضع گیری طرف های غربی نسبت به مذاکرات دوحه مؤید این واقعیت است که به جریان افتادن دوباره مذاکرات به کام بسیاری خوشایند نبوده است و چنین جریان سازی پیشداورانه ای نسبت به آینده مذاکرات طبیعی به نظر می آید.

 
سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل بین‌الملل در ارزیابی خود روند دور تازه مذاکرات هسته ای در دوجه قطر با بیان تغییرات تازه در مذاکرات به خبرنگار «راهبرد معاصر» گفت: باید به این نکته توجه کرد، تحولات به وجود آمده در حوزه مذاکرات احیای برجام، تقریباً به این دلیل بود که در سه ماه گذشته مذاکرات متوقف شد و توقف روند مذاکرات بی تردید به نفع غربی ها نخواهد بود. دلیل توقف مذاکرات احیای برجام نیز ناتوانی آمریکایی ها برای تصمیم گیری قاطع در زمینه ادامه مذاکرات و دادن تعهدهایی بودد؛ تعهداتی که در گفت و گوهای اولیه در مذاکرات برجام از سوی اروپایی ها اعلام شد حاضر به پذیرش آنها هستند.

وی افزود: به دلیل اختلافاتی که در داخل آمریکا میان بخشهای مختلف به ویژه دولت و کنگره این کشور وجود دارد و نیز ناتوانی و نداشتن اراده نزد جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا برای تصمیم گیری، مذاکرات در وین متوقف شد. البته تحولاتی همچون بحران اوکراین این موضوع را به اروپایی ها ثابت کرد تبعیت محض از آمریکایی ها نمی تواند آنها را در حوزه مسائل بین المللی به نقطه ای برساند که منافع ملی خود را حفظ کنند.

این کارشناس مسائل بین الملل درباره اقدامات متناقض غرب در یک ماهه اخیر در زمینه مذاکرات رفع تحریمها تأکید کرد: طرف غربی و به ویژه اروپایی ها به این نتیجه دست یافتند موضوع حذف انرژی جمهوری اسلامی در بازارهای جهانی بعد از بحرانی که در منطقه اروپا به وجود آمد، بیشترین ضرر را متوجه غربی ها خواهد کرد.  

صدرالحسینی با بیان سفر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران برای رایزنی با هدف ازسرگیری مذاکرات هسته ای عنوان کرد: غربی ها پس از اتفاقی که در شورای حکام آژانس بی المللی انرژی اتمی افتاد، می خواستند به نحوی از آن عبور کنند و پاسخگوی عمل زشت خود نبودند، زیرا چنین اقدامی بار نخست غربی ها نبود و برای دفعات بعد نمی توانند برای جلوگیری از چنین اقداماتی، حرکتی خلاف دستور آمریکا انجام دهند. درواقع بی تحرکی، اختیاری نداشتن از خود و ناتوانی اروپایی ها بیش از گذشته در حوزه مذاکرات برجام به ویژه در مذاکرات جدید بعد از توقف قابل توجه یک ساله، کاملاً مشهود است. اقدامات متناقض غربیها نشان دهنده تبعیت محض آنها از آمریکاست.

وی درباره میزان امیدواری به احیای برجام تصریح کرد: هر دو طرف امیدوار به احیای توافق هسته ای ایران هستند و به همین دلیل جمهوری اسلامی از برجام خارج نشده و دریچه گفت و گو را نبسته است. بعد از پایان یافتن دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ که اقدام زشت، غیر حقوقی و غیر دیپلماتیک خروج از برجام را انجام داد و یک جانبه از برجام خارج شد، دولت جدید آمریکا که به وسیله جو بایدن هدایت می شود، متوجه زشتی اقدام رئیس جمهور سابق شده و هر دو جریان سیاسی آمریکا به دنبال این هستند که به گونه ای برجام را احیا کنند.

این کارشناس مسائل سیاسی افزود: جمهوری اسلامی نیز حق دارد منافع ملی خود را کاملاً لحاظ کند و روند گفت و گوها در دوحه قطر نشان داد جمهوری اسلامی قاطعانه به دنبال حفظ منافع ملی خود و استفاده از توافق و منافع اقتصادی برجام برای ارتقای سطح رفاه مردمش است.

صدرالحسینی در پاسخ به این سؤال که چگونه تحولات تازه برجام می تواند به نفع جمهوری اسلامی رقم بخورد، گفت: یکی از موضوعات مهم تعهداتی است که آمریکایی ها باید ارائه دهند. موضوع بعدی، ضمانت در ارتباط با تحریم نشدن شرکت ها و کشورهایی است که در جمهوری اسلامی بعد از توافق احتمالی سرمایه گذاری خواهند کرد. بنابراین آمریکا باید ضمانت های لازم را در این زمینه ارائه کند و توجه داشته باشد جمهوری اسلامی حتماً باید از این مذاکرات منفعت اقتصادی و نیز افزایش سرمایه گذاری در کشور و تامین منافع ملی را به دست آورد. این موضوع باید مورد توجه باشد که آمریکایی ها از برجام خارج شده اند و برای بازگشت به این توافق باید هزینه های لازم را بپردازند، البته جمهوری اسلامی چیزی فراتر از متن برجام هم نخواسته است.

با واسطه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مطالب این دوره از مذاکرات منتقل خواهد شد و دولت های ایران و آمریکا هستند که می توانند تصمیم بگیرد این مذاکرات در چه سطح و زمانی بار دیگر ادامه یابد

این کارشناس سیاسی درباره ازسرگیری مذاکرات برجام اندکی پس از قطعنامه شورای حکام  گفت: قطعاً ازسرگیری مذاکرات احیای برجام در دوحه قطر به فاصله زمانی اندکی پس از قطعنامه شورای حکام تنبیهی برای اروپایی ها بود و تغییر مکان مذاکرات به مفهوم این است که ما اروپایی ها را برای تصویب قطعنامه علیه تهران در شورای حکام آژانس تنبیه کردیم. این نکته را مدنظر داشته باشید مذاکرات بین المللی در هر کشوری انجام شود، آورده سیاسی برای آنها به همراه خواهد داشت و واقعیت این است، اقدام غیر اخلاقی و غیر حقوقی کشورهای اروپایی عضو برجام در روند مذاکرات وین مستحق مجازات و پرداخت هزینه از جانب آنها بود و انتقال محل مذاکرات از وین به دوحه بخشی از هزینه ای بود که جمهوری اسلامی بر طرف غربی تحمیل کرد.

صدرالحسینی تأکید کرد: پیش بینی این است در مذاکرات دوحه با توجه به فاصله زمانی که میان آن با مذاکرات وین افتاد، نمی توان مذاکرات را شکست خورده ارزیابی کرد، اما می توان گفت نتیجه ای نداشت. طبعاً با واسطه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مطالب این دوره از مذاکرات منتقل خواهد شد و دولت های ایران و آمریکا هستند که می توانند تصمیم بگیرد این مذاکرات در چه سطح و زمانی بار دیگر ادامه یابد.