سوز سرما در اروپا و بحران تأمین انرژی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ اقدام دولت روسیه در توقف صادرات گاز به اروپا از خط لوله نورد استریم ناشی از تحریم های غرب علیه این کشور به دنبال جنگ اوکراین باعث شده است کشورهای اروپایی به ویژه در آستانه فصل زمستان و نیاز بیشتر به انرژی، درصدد کاهش وابستگی خود به گاز روسیه و یافتن جایگزین هایی برای تأمین انرژی باشند.

کشورهای جایگزین روسیه در تأمین انرژی

روسیه تنها صادرکننده‌ گاز به اروپا نیست، ولی به دلیل وجود زیرساخت های از پیش فراهم شده، بهترین شریک گازی قاره سبز به حساب می‌آید. پس از بروز بحران در روابط روسیه و اروپا گمانه زنی هایی در رابطه با جایگزین های مسکو برای صادرات گاز به وجود آمد.

طبق بررسی های انجام شده، آمریکا یکی از کشورهایی است که توانایی تأمین بخشی از انرژی مورد نیاز اروپا را دارد، اما نکته قابل توجه این است که آمریکا به وسیله‌ی فناوری تولید گاز مایع (LNG) گاز صادر می کند و این در حالی است که کشوری مانند آلمان پایانه‌های دریافت واردات گاز مایع ندارد و قادر به دریافت گاز صادراتی آمریکا نخواهد بود.

ایران به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی جایگزین مطرح شده است. ایران دومین ذخایر بزرگ گازی اثبات شده در جهان را در اختیار دارد و ذخایر گازی کشورمان در سال ۲۰۲۱ بدون تغییر نسبت به سال قبل در سطح ۳۳/۹۸ تریلیون مترمکعب باقی مانده است

کشورهایی مانند نروژ، هلند، الجزایر، نیجریه و جمهوری آذربایجان نیز به عنوان گزینه‌های جایگزین دیگر مطرح هستند، ولی کشورهای مذکور با تمام ظرفیت در حال صادرات هستند و زیرساخت‌های مورد نیاز برای افزایش تولید را در اختیار ندارند. قطر یکی از مهم ترین جایگزین های مطرح شده برای صادرات گاز به جای روسیه است، اما دوحه در کوتاه مدت قادر به جبران حجم عظیم صادرات گاز نخواهد بود؛ نخست، به دلیل اینکه قراردادهای گازی بلندمدت با کشورهای آسیایی دارد و قصد لغو آنها را ندارد و دوم، اینکه مانند دیگر کشورها در کوتاه مدت قادر به ایجاد زیرساخت برای افزایش تولید نیست.

در این میان ایران به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی جایگزین مطرح شده است. ایران دومین ذخایر بزرگ گازی اثبات شده در جهان را در اختیار دارد و ذخایر گازی کشورمان در سال ۲۰۲۱ بدون تغییر نسبت به سال قبل در سطح ۳۳/۹۸ تریلیون مترمکعب باقی مانده است. بر این اساس، کل تولید گاز در جهان در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال پیشتر ۵/۸ درصد رشد داشته است.

به نتیجه رسیدن مذاکرات رفع تحریم ها می‌تواند نقش مثبتی در این عرصه ایفا کند، زیرا تحریم‌های اعمال شده علیه ایران لغو و سبب ارتقای ظرفیت ایران در استخراج و صادرات گاز خواهد شد

با توجه به برخی چالش های موجود که ناشی از تحریم ها علیه کشورمان است، ایران در کوتاه مدت نمی‌تواند جایگزین روسیه در حجم زیاد صادرات گاز به اروپا باشد، اما با اتخاذ رویکرد صحیح این امکان در سال‌های آینده ایجاد خواهد شد.

در چه صورتی قادر به صادرات گسترده گاز خواهیم بود؟

در حوزه فنی باید سرمایه‌گذاری های گسترده‌ای در ساخت خطوط لوله و فناوری تولید گاز مایع انجام شود. این موضوع باعث می‌شود ایران صادرات گاز خود را نه فقط به اروپا بلکه به کشورهای آسیایی افزایش دهد.

در حوزه‌ سیاسی، نگاه به غرب باید تعاملی باشد تا باعث ‌شود بسیاری از قراردادهای راهبردی در حوزه انرژی شکل بگیرد. قراردادهای گازی اساساً قراردادهای بلندمدت هستند و باید در شرایطی ایجاد شوند که فضای موجود میان کشورهای درگیر در قرارداد در بلندمدت بدون تغییر باقی بماند.

به نتیجه رسیدن مذاکرات رفع تحریم ها می‌تواند نقش مثبتی در این عرصه ایفا کند، زیرا تحریم‌های اعمال شده علیه ایران لغو و سبب ارتقای ظرفیت ایران در استخراج و صادرات گاز خواهد شد. علاوه بر این، رویکرد ایران و غرب به یکدیگر متعادل تر می شود.