ضریب امنیت غذایی کشور به ۸۰ درصد رسید
معاون برنامه ریزی وزارت جهاد کشاورزی گفت: یکی از اهداف قانون برنامه ششم دستیابی به ۹۵ درصد امنیت غذایی بوده که تحقق پیدا نکرده، هر چند از سال ۹۲ ضریب خودکفایی یا ضریب امنیت غذایی که حدود ۵۳ درصد بود ارتقاء پیدا کرده و به ۸۰ درصد رسیده است.
به گزارش راهبرد معاصر؛ قربانی معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی دیشب در برنامه گفتگوی ویژه خبری در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چقدر از هدف گذاری که در برنامه پنج ساله ششم که یکی دو سالی هم تمدید شد، محقق شد؟ گفت: بر اساس قانون برنامه ششم هدف گیری که قرار بود اتفاق بیفتد 95 درصد دستیابی به امنیت غذایی بوده و حداقل در این فرجه زمانی این در واقع تحقق پیدا نکرده، هر چند حرکت‌هایی اتفاق افتاده یعنی از سال 92 ضریب خودکفایی یا ضریب امنیت غذایی حدود 53 درصد بود ارتقاء پیدا کرده و به 80 درصد رسیده، اما برخی از سیاست‌هایی که متاسفانه در سال‌های گذشته اتخاذ شد و امسال هم تحت عنوان طرح مردمی سازی ما شاهد رفع سیاست بد اقتصادی بودیم باعث شد که نتوانیم به آن هدف دست پیدا کنیم، البته اتفاقات دیگری هم تاثیر گذار بود مانند ریسک‌های مختلفی که در بخش کشاورزی اتفاق افتاد، تغییرات اقلیم، سیل و خشکسالی این‌ها هم موثر بوده که نتوانستیم ما در وزارت جهاد کشاورزی به آن هدف دست پیدا کنیم.
قربانی افزود: به هر حال جدای از مسائل طبیعی یکسری اتفاقات دیگر هم به عنوان مکمل در برنامه ششم مد نظر قرار گرفته شده بود که متاسفانه آن اتفاق هم نیفتاده، چون هر گونه اتفاقی که بخواهد در حوزه امنیت غذایی رخ دهد و ما جهش داشته باشیم نیازمند سرمایه گذاری در بخش کشاورزی است.
قربانی گفت: در برنامه ششم تکلیف شده بود که به نوعی هر سال دو درصد سهم بخش کشاورزی از کل سرمایه گذاری افزایش پیدا کند که عملاً این اتفاق نیفتاد و بهره وری هم افزایش پیدا نکرده و عملاً مجموعه‌ای از عوامل به همراه تغییرات اقلیمی و سیاست‌های بد اقتصادی و عدم سیاست‌های حمایتی جذاب برای بخش کشاورزی باعث شده که به این هدف دست پیدا نکنیم.
طبق چیزی که قانون عنوان کرده ده روز فرصت داریم برای اینکه پایان مهلت قانونی برای اینکه اعلام تعرفه‌های صادراتی محصولات جالیزی صورت بگیرد، تا به الان این اتفاق نیفتاده، آیا میزان و مقدار آن مشخص شده یا خیر؟
قربانی: آخرین خبری که از معاونت توسعه بازرگانی دارم، این بود که کار‌های کارشناسی را انجام می‌دهند برای برخی از محصولات عدد و ارقام هم مشخص شده است، محصولی مانند گوجه و یک محصولی را هم درصدش را بالا بردند یعنی عدد ثابت را نداشتند افزایش دادند، در کنار افزایش عوارض در جلسات گذشته عرض کردم که نیم درصد آب مجازی هم باید مسئله اش حل شود که هنوز حل نشده است، نکته آخر هم ما بالاخره الان در شرایطی هستیم که با کشورهای اوراسیا مشغول مذاکرات برای تعاملات تجاری هستیم، که آنجا هم تعیین کننده است که ما عوارض را برای محصولاتی که نیاز دارند چه عددی بگیریم.
درصد تعرفه‌ای که گرفته خواهد شد محصول به محصول متفاوت است؟
قربانی: نگاهمان این است که برای محصولاتی که برای کشورهای اطراف صادر می‌کنیم، (محصولات آب بر) اعداد و ارقام باید به اندازه‌ای باشد که نیاز داخل را تامین کند.
آقای قربانی: چیزی که در ارتباط با یکی از محصولات بدون اینکه اسمی از آن ببرم، گفتند یکی از محصولات عدد ثابتش دو سه هزار تومان بالا رفته است. دوستان ما مشغول هستند بالاخره هم باید ملاحظات کشورهای اوراسیا را مدنظر داشته باشند و هم در واقع تکلیفی هم که الان سیاست‌های کلی برنامه هفتم جهت گیری کرده به سمت کالا‌های اساسی، این سیاست‌های کلی امروز ابلاغ شد خیلی کمک میکند که ما جهت گیری که از قبل هم مشخص بود، و انشاءالله دوستان به محض اینکه محاسبات را انجام دادند یا خودشان اعلام می‌کنند یا بنده اعلام می‌کنم.
برای اینکه محدودیت ایجاد شود بر روی کشت محصولات آب بر جالیزی، تعرفه باید چقدر باشد؟
احد آزادیخواه عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در ارتباط تصویری با این برنامه: بدون تعارف، مجلس سیاست اش حتما در این رقم خواهد بود که نسبت به این موضوع به قدری بازدارندگی را بالا ببرد که ما بتوانیم از آب که یکی از منابع مهم ما در حوزه کشاورزی است، حفاظت کنیم، یعنی الان اصلاح الگوی کشت و جلوگیری از محصولات کم آب بر اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه به شکلی موضوع صادرات مدیریت شود که کشاورز ما که عملا صادر کننده ماست، انگیزه صادرات نداشته باشد.
آزادیخواه: ما، دولت و نهاد‌های نظارتی اگر در این حوزه کوتاهی کنیم، حتما به نسل‌های آینده خیانت کرده ایم، به شخصه اعتقادم این است که حتما هم در مراحل تدوین برنامه هفتم توسعه به گونه‌ای این موضوع را عرض می‌کنم جلو خواهیم بود، ما عملاً صادرات مجازی آب انجام می‌دهیم.
آزادیخواه: اشکالاتی که در برنامه ششم که بعضاً درست هم است می‌فرمایند باید تجربه تلخی شود که ما در برنامه هفتم توسعه بتوانیم تدبیر کنیم، ما قبول داریم در حوزه کشت فراسرزمینی و واردات مجازی آب ما ضعیف عمل کردیم، مهم این نیست که مجلس این کار را کرده یا دولت، مهم این است که ما در این موضوع خطای مدیریتی داشتیم و از این به بعد راه حل آن این است که مدیریت کنیم و نگذاریم آب باقی مانده در اختیارمان که امروز بسیاری از شهر‌ها برای آب شرب مشکل دارند، به تاراج رود، به خاطر اینکه یک عده صادر کننده بخواهند گوجه فرنگی یا هندوانه صادر کنند، این اشتباه است، ما می‌توانیم کارمان را به شکلی تدبیر کنیم که 12 میلیون تن گندمی که وارد می‌کنیم، وارد نکنیم نمی‌خواهیم به خودکفایی برسیم، ذرت و کنجاله را به خودکفایی برسانیم، یعنی کالا‌های اساسی برای خوراک طیور ما، گندم برای نانوایی هایمان این‌ها را به یک سرانجام برسانیم عملاً هم کشاورزی سودش را می‌برد و هم آب در اختیارمان را توانستیم درست استفاده کنیم.
قربانی خطاب به آقای آزادیخواه گفت: دو انتظار داریم، یکی اینکه موضوع نیم درصد آب مجازی را کمیسیون تعیین تکلیف کند، که اختصاص پیدا کند به محصولات آب بر که خیلی کمک میکند به اینکه عوارضی که ما تعیین می‌کنیم آن جذابیتی که در ارتباط با صادرات محصولات آب بر را کاهش دهد، نکته دوم درارتباط با برنامه هفتم است که ما انتظار داریم کمیسیون کشاورزی و مجلس در ارتباط با سیاست‌هایی که ما تحت عنوان سیاست‌های پیوست الگوی کشت انشاءالله به زودی رونمایی خواهیم کرد، کمک کنند که بخش‌های مهمی از این سیاست در برنامه هفتم تحقق پیدا کند، قطعاً هم اجرای الگوی کشت و هم دستیابی به امنیت غذایی نیازمند پشتیبانی‌های مالی است که باز هم مجلس می‌تواند در این رابطه نقش بازی کند.
قربانی خطاب به آزادیخواه گفت: سوالی که وجود دارد، یکی از دلایل اینکه ما نتوانستیم در برنامه ششم به آن هدف گذاری که در ارتباط با امنیت غذایی 95 درصدی دست پیدا کنیم، این بود که رشد سرمایه گذاری بخش کشاورزی نتوانست به آن عدد برسد و یکی از دلایل این بود که بر اساس تکلیف برنامه ششم قرار بود 15 درصد از متوسط تسهیلات پرداختی توسط بانک‌های غیر تخصصی یعنی بانک‌های تجاری به بخش کشاورزی پرداخت شود که این پرداخت نشده، مجلس چه کمکی می‌تواند به لحاظ عملیاتی کردن این موضوع در این فرجه زمانی که الان هنوز داریم تا تدوین و تصویب نهایی برنامه هفتم، به ما کمک کند؟
آزادیخواه: اعتقادم بر این است که واقع قضیه تعاملی که الان بین دولت و مجلس مخصوصاً جهاد کشاورزی و شخص آقای وزیر است، خیلی بالاست، ما این تعامل را یک فرصت تلقی می‌کنیم، موضوع نیم درصد را همین جا اعلام می‌کنم که خود بنده اقدام می‌کنم، ما کمک می‌کنیم و از ظرفیت قانونی مجلس استفاده خواهیم کرد، نکته بعدی راجب 15 درصد بانک‌های عامل ما حداقل دو مرحله در کمیسیون تخصصی کشاورزی این را دنبال کردیم و از بانک‌های عامل پرسش کردیم.
آزادیخواه: متاسفانه بانک‌های عامل در موضوع 15 درصد مندرج در قانون برنامه ششم کوتاهی کردند، اشکال ما متاسفانه این است که مجلس نظارتش پسینی است و نمی‌توانیم علاج واقعه قبل از وقوع کنیم، این خوب است که خود بانک مرکزی در حین اقدام، نظارت هم کند.
اگر تا پایان شهریور عدد مشخص نشد، مشخصاً مجلس اقدامی خواهد کرد با توجه به اینکه قرار بود 6 ماه قبل از اینکه تصمیمی گرفته و اجرایی شود به کشاورز اعلام شود؟
آزادیخواه: ما در این حوزه و حوزه‌های مشابه ادغام بر لایحه محور بودن و تعامل بین مجلس و دولت است، اما اگر بدانیم لازم است مجلس خود شخصاًورود کند، ما حتماً این کار را خواهیم کرد، ما دستمان باز است بعضاً در قالب استفساریه و بعضاً در حوزه قانون گذاری می‌توانیم راساً با فوریت‌هایی که آیین نامه داخلی مجلس به ما اجازه داده کار‌هایی که عقب افتاده سریع انجام دهیم. البته خدمت شما عرض می‌کنم واقعاً اولویت‌های کشور بسیار زیاد است، ولی حتماً با تعامل با دستگاه‌هایی اجرایی از ظرفیت مجلس به کار گیری خواهیم کرد.
اگر جذابیت صادرات چنین محصولاتی کاهش پیدا نکند ما می‌توانیم به هدف و ابلاغیه‌ای که در سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله هفتم است که تولید 90 درصدی محصولاتی اساسی و راهبردی، برسیم یا خیر؟
حجت ورمزیاری عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ارتباط تصویری با این برنامه: همانطور که در جریان هستید سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد، در آنجا بحث 90 درصد تعیین شده که تولید کالا‌های اساسی را مخصوصاً در داخل کشور داشته باشیم، قطعاً باید سیاست‌های مناسبی اتخاذ شود یکی از این بحث‌ها این است که ما محصولات جالیزی را به این راحتی اضافه بر سازمان تولید نکنیم و صادرات نکنیم که هم آب را تحت الشعاع قرار می‌دهد هم محصولات اساسی، قطعاً بایستی سیاست‌های متوازنی اتخاذ شود که هم قیمت محصولات اساسی در مقایسه با محصولات غیر اساسی بالاتر برود و مقداری متوازن‌تر شود، که کشاورز به سمت تولید این محصولات برود و هم اینکه سودآوری خیلی بالای آن محصولات به صورت خیلی بالا افزایش پیدا نکند.
ورمزیاری: باید سیاستی هم اتخاذ شود مبنی بر اینکه توازن واقعاً به شکل جدی رعایت شود وقتی نهاده‌های تولید افزایش پیدا میکند، طبیعتاً برای کشاورز نمی‌صرفد محصولات اساسی تولید کند لذا ما یک بسته جامعی نیاز داریم که بتوانیم به خودکفایی برسیم.
به عنوان یک کارشناس عدد تعرفه باید چقدر باشد که بازدارندگی را برای محصولات ایجاد کند؟
ورمزیاری: شاید در مورد عدد نتوانیم به صورت دقیق صحبت کنیم، چون نیازمند یک کار کارشناسی است که با همه جوانب آن تعرفه تعیین شود، چون ما ارز آوری بخش کشاورزی در عین حال مهم است.
اینکه برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند عدد بیش از 100 تا 150 درصد باشد، به نظر شما این عدد معقول است؟
ورمزیاری: 100 یا 150 درصد عدد درستی نیست، ما باید سیاست‌های مشوق بگذاریم، صرف اینکه صادرات را خیلی پرهزینه کنیم، طبیعتاً معیشت کشاورز هم تحت الشعاع قرار می‌گیرد. ما در بحث واردات محصولات اساسی مان متاسفانه دچار مشکل اساسی هستیم، بایستی تعرفه خوبی بسته شود که کشاورز به سمت تولید محصولات اساسی هدایت شود، اما اگر صرفاً تعرفه را افزایش دهیم و این طرف قیمت محصولات اساسی را از کشاورز خریداری می‌کنیم، قیمت تضمینی که تعیین می‌کنیم اگر قیمت مناسبی نباشد با آن قیمت نهاده‌ها نمی‌صرفد، مشکل ما این است که قیمت نهاده‌های تولید به شدت افزایش پیدا میکند، قیمت محصول نهایی کشاورز افزایش پیدا نمی‌کند و نمی‌صرفد محصول اساسی تولید کند./ تسنیم