پشت پرده تحرکات عربستان علیه ایران

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ نقش عربستان سعودی در حمایت از آشوب ها و اغتشاشات در ایران بر هیچ کس پوشیده نیست و این کشور تمام توان خود را  در ابعاد رسانه ای و مالی به کار گرفت تا از آشوب ها نمدی برای خود ببافد. اکنون نیز با شکست پروژه آشوب ها و ناکامی محور غربی- عبری- عربی در گسترش پروژه آشوب و جنگ داخلی، پیام هایی از سعودی ها دریافت می شود که به دنبال مذاکره با ایران هستند.

عبدالرحمن الجمعه، نماینده دائم عربستان در اتحادیه عرب چند روز گذشته و بعد از شکست پروژه آشوب، ایران را همسایه کشرش خواند و عنوان کرد عربستان همواره دستش برای دستیابی به توافق با ایران دراز است؛ توافقی که به موجب آن آنچه اقدامات بی ثبات کننده در کشورهای عربی می‌خواند، متوقف شود.

از این رفتارهای متناقض و متفاوت عربستان سعودی که از سویی از اغتشاشات حمایت می کند و از سوی دیگر به دنبال مذاکره با ایران است، چند نکته قابل تأمل برداشت می شود:

1. عربستان سعودی در آشوب های اخیر نقش هماهنگ کننده و تحریک کننده داشت؛ یعنی حمایت های مالی انجام داد و سعودی ها محور حمایت های مالی بودند. نقش تحریک کنندگی نیز به وسیله شبکه سعودی اینترنشنال بود که با اخبار جعلی و با هدف ایجاد جنگ داخلی به دنبال تحریک اقوام ایرانی بودند. در این میان تمرکز عربستان سعودی بر مناطق مستعد قومی و به ویژه شرق ایران همچون سیستان و بلوچستان متمرکز بود. شکست پروژه جنگ قومی در ایران نخستین ناکامی سعودی ها در مرحله دامن زدن به جنگ داخلی بود.
2. عربستان سعودی در سطوح منطقه ای و به تازگی شکست های متعددی را متحمل شده است که مهمترین آنها در عراق و یمن بود. سعودی ها در عراق به دنبال پروژه جنگ شیعی- شیعی بودند تا گروه های مقاومت در این کشور تضعیف شوند و شرایط برای محور مقاومت در عراق وارونه شود. اما نه تنها پروژه جنگ شیعی- شیعی با شکست مواجه شد، بلکه دولت همراه با مقاومت در عراق زمام امور را به دست گرفت. در یمن نیز عربستان بارها اعلام کرد به دنبال تمدید آتش بس است، اما انصارالله اعلام کرد تنها با پذیرش شروطی که سعودی ها در اوایل آتش بس پذیرفته اند حاضر به تمدید مجدد آن هستند. هدف نهان عربستان از تمدید آتش بس این بود که منابع زیرزمینی در یمن را به غارت ببرند و تنها عاملی که این شرایط را فراهم می کرد، تمدید آتش بس بود. البته دلایل و اهداف دیگری همچون سروسامان دادن به شورای ریاستی و اختلافات با امارات در جنوب در تمایل عربستان به تمدید آتش بس نقش داشتند. اکنون مشاهده می شود انصارالله در موضع آفندی قرار گرفته و اجازه غارت منابع انرژی را به هیچ کشوری نمی دهد. این شرایط باعث شد جایگاه عربستان در منطقه تضعیف شود و همین موضوع عاملی برای گرایش ریاض به سمت تهران است.
3. تا قبل از وقوع اغتشاشات در ایران، پنج دور مذاکره میان ایران و عربستان انجام شده بود و دو طرف مترصد بودند دور ششم بدون واسطه و در سطحی بالاتر از دوره های قبلی برگزار شود؛ اما با حمایت های عربستان از آشوبگران، مذاکرات به حالت تعلیق درآمده است و همین شرایط را برای محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکمان سعودی سخت خواهد کرد.

یکی از موضوعاتی که بن سلمان آن را پیروزی در عرصه دیپلماسی برای خود می دانست، انجام گفت و گوها با ایران و دستیابی به نقطه ای از موضوعات سیاسی با ایران بود که با آن مخالفان داخلی خود را در حالتی از سکوت قرار داده بود، زیرا بسیاری از مخالفان بن سلمان معتقد بودند وی به دنبال عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی است و این شکست بزرگ برای عربستان به شمار می رود.

تا قبل از وقوع اغتشاشات در ایران، پنج دور مذاکره میان ایران و عربستان انجام شده بود و دو طرف مترصد بودند دور ششم بدون واسطه و در سطحی بالاتر از دوره های قبلی برگزار شود؛ اما با حمایت های عربستان از آشوبگران، مذاکرات به حالت تعلیق درآمد

بن سلمان از برقراری مذاکره با ایران از سویی به دنبال جواب دادن به مخالفان بود که وی تنها به دنبال رابطه با رژیم صهیونیستی نیست و دیپلماسی همه جانبه را درنظر دارد و از سوی دیگر به دنبال تعامل با ایران در راستای کاهش تبعات شکست های منطقه ای خود بود تا مخالفانش را محدود کند؛ بنابراین پیام اخیر سعودی ها مبنی بر مذاکره با ایران در راستای همین سناریوست.

ارزیابی نهایی

عربستان سعودی در اتفاقات اخیر در جورچین آمریکایی- صهیونیستی بازی کرد که محور حمایت های مالی قرار گرفت و همین موضوع باعث شد ریاض تغییری آشکار در سیاست های خود ایجاد کند. البته این تغییر راهبرد مقطعی و در ظاهر است و سعودی ها هیچ وقت به دنبال تغییر رویکردهای خود نبوده اند. شکاف هایی که عربستان با آمریکا به تازگی پیدا کرده است و شکاف هایی که در سرزمین های اشغالی وجود دارد، نشان دهنده ائتلاف شکننده ای است که در نهایت دو ماه بیشتر دوام نیاورد.

بر مبنای همین موضوعات و سرخوردگی سعودی ها از چالش های اخیر، سران این کشور به دنبال احیای مذاکرات با ایران هستند، زیرا از منظر سعودی ها ایران با وقوع این اتفاقات در موضع ضعف قرار می گرفت و وارد روند درگیری داخلی می شد. شکست همه سناریوها در کنار شکست های منطقه ای اخیر مقام های سعودی را به این نتیجه رساند به جای تقابل با ایران سیاست تعامل را در پیش بگیرند.