8 مطالبه رهبر انقلاب از مداحان در سال 1400/ نگذارید صدای رسای شما خاموش شود
هرساله در روز میلاد حضرت زهرا (س)، دیدار سالانه رهبر انقلاب با مداحان برگزار می‌شود. رهبری در این دیدار بیانات و مطالبات مختلفی درباره هیأت و مداحی مطرح می‌کنند. در این گزارش بازخوانی از مطالبات سال قبل رهبری از مداحان داشتیم.
به گزارش راهبرد معاصر؛ هرسال همزمان با سالروز میلاد حضرت زهرا (س) مداحان به دیدار مقام معظم رهبری می‌رفتند. مقام معظم رهبری سال گذشته در خصوص این دیدار فرمودند: «یکی از بهترین جلسات ما و شیرین‌ترین خاطرات اجتماعی و جلساتی ما، جلسه روز ولادت حضرت زهرا (س) است که هر سال با شما عزیزان داشته‌ایم؛ گمان می‌کنم الآن ۳۵ سال است که این جلسه هست.» ایشان حتی درخصوص اعتراض برخی از بانوان که در این روز باید دیداری با زنان ترتیب داده شود هم فرمودند: «روز ولادت، روز زن هم هست، روز مادر هم هست؛ بانوان محترم از ما گلایه می‌کنند که این روز را باید به بانوان اختصاص می‌دادیم؛ حق هم با آنها است، منتها این جلسه، جلسه ریشه‌دار و سابقه‌داری است و نمی‌شود این جلسه را دست کم گرفت». امسال هم بناست به دلیل تلاقی روز میلاد حضرت زهرا (س) با روز جمعه، این دیدار روز پنجشنبه ۲۲ دی‌ماه در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار شود.
هیأت، محلّ جهاد تبیین است
سال گذشته مقام معظم رهبری در این دیدار ۸ مطالبه در محورهای مختلف درخصوص هیأت و مداحان مطرح کردند. اولین مطالبه درباره وظایف هیأت بود. ایشان فرمودند: «هیأت جای چیست؟ جای جهاد. هیأت، کانون جهاد است. هیأت، کانون جهاد است؛ جهاد فی‌سبیل‌الله، جهاد در راه احیای مکتب اهل‌بیت، مکتب امام حسین (ع)، مکتب شهادت. خُب ائمّه (ع) چه جور جهادی می‌کردند؟ ائمّه جهاد نظامی که نمی‌کردند؛ جز معدودی فقط حضرت امیرالمؤمنین، امام حسن مجتبیٰ و حضرت امام حسین با شمشیر جنگیدند، بقیّه ائمّه که با شمشیر نجنگیدند؛ جهادشان چه بود؟ «جهاد تبیین»؛ همین که بنده مکرّر، تکرار می‌کنم، تبیین یا جهاد تبیین. تبیین کنید، روشنگری کنید. هیأت، محلّ جهاد تبیین است.
سوالات جوانان باید در هیأت پاسخ داده شود
مطالبه دوم مقام معظم رهبری بازهم درخصوص هیأت و ظرفیت‌های مختلف آن بود. ایشان فرمودند: «امروز جوان‌های ما سؤال‌های گوناگونی دارند. درباره سبک زندگی سؤال دارند، درباره مسائل اصولی سؤال دارند، سؤال [هم] به‌جاست. راه مواجهه با سؤال، اندیشیدن و پاسخ دادن است. این کار باید در هیأت‌ها انجام گیرد. مرکز مهم این کار همین هیأت‌هاست. پاسخ به سؤالات فراوان متعددی که روزبه‌روز به وجود می‌آید. سؤال ایرادی ندارد، منتها کسی که سؤال دارد بداند که این جهل او و بی‌اطّلاعی او است که سؤال را به وجود می‌آورد و ممکن است این را تبدیل کرد به دانش، به علم، به دانایی. کسی که سؤال دارد، این سؤال موجب این نشود که خیال کند همه چیز وارونه است؛ نه، سؤال باید مطرح شود، اشکالی هم ندارد، باید پاسخ داده شود و پاسخش باید در هیأت‌ها باشد، در مراکز علم و معرفت باشد؛ این، مغز و معنای هیأت است.»
ظرفیت‌های هیأت و مداحی برای جهاد تبیین
ایشان همچنین درخصوص ظرفیت کار مداحی برای این امر هم فرمودند: «فرق هنر شما و خیلی از هنرهای دیگر این است که شما با مخاطبتان به صورت نقد مواجه می‌شوید؛ شما با او حرف می‌زنید، او احساساتش را به شما منتقل می‌کند؛ یعنی متقابل، به صورت دائم با همدیگر ارتباط دارید؛ این، پویایی هیأت است. یک پویایی دیگر حرکت کردن در خیابان و کوچه و بازار است با این دسته‌هایی که راه می‌افتد. به قول یکی از برادران اهل ذوق، این حرکت دسته‌های حسینی، در واقع نماد حرکت امام حسین (ع) است از مکّه به کربلا که دارد حرکت می‌کند؛ حرکت برای جهاد، حرکت در راه خدا.»
شعرهای اول منبرتان را اشعار معرفتی و اخلاقی انتخاب کنید
سومین مطالبه مقام معظم رهبری همچون سال‌های گذشته در خصوص اشعار بود. ایشان فرمودند: «این شعرهایی که اوّل منبر می‌خوانید، اگر شعرهای اخلاقی باشد، خیلی باارزش است؛ هم شعرهای معرفتی و هم شعرهای اخلاقی [باشد؛] مثل بعضی از غزلیّات صائب و نه همه‌اش، این‌ها باارزش است. امروز هم بحمدالله شعرای آئینی ما در کارند. من این را هم عرض کنم که شما و شعرای آئینی به هم کمک می‌کنید؛ یعنی شما که مدّاح هستید موجب اعتلای شعر آئینی می‌شوید؛ یعنی شما وقتی شعر را تکرار می‌کنید و می‌خوانید، شاعر را به هیجان می‌آورید؛ حقیقتاً شاعر را وادار می‌کنید شعر را بالا می‌برد. بنابراین، شما به شاعر کمک می‌کنید، شاعر هم به شما کمک می‌کند؛ وقتی شما شعر خوب را در منبر می‌خوانید، در حقیقت جایگاه خودتان را ارزشمند می‌کنید.»
نباید صورت‌های آهنگ، صدا و ... بر محتوای مداحی غلبه کند
چهارمین مطالبه رهبری از مداحان هم مربوط به عنصر محتوایی مداحی و هیأت بودند که ایشان با اشاره مطالب گذشته خود در این دیدار مبنی بر اینکه کار مداحان «بردن به عمق تاریخ و جلا دادن و صفا دادن به دلهاست» فرمودند: «این حرکت احتیاج به هنر و هنرنمایی دارد. این هنرنمایی در مدّاحی‌های ما صداست، آهنگ است، هندسه خوانندگی است؛ این سه چیز را حتماً لازم دارد؛ یعنی هم باید اهل صوت باشد، هم بایستی خوانندگی و آهنگ که به عربی می‌شود لحن، داشته باشد، هم هندسه خوانندگی که البتّه این هندسه خوانندگی را بعضی‌ها دارند، بعضی‌ها ندارند؛ مهم است که از اوّل در ذهن خودتان مشخّص کنید که چه کار می‌خواهید کنید با این جلسه. صورت مدّاحی را این‌ها تشکیل می‌دهد؛ یعنی صدای خوب، آهنگ خوب، مهندسیِ خوبِ این خواندن، صورت است؛ این صورتها نباید بر محتوا غلبه کند. این صورتها همه وسیله است برای محتوا؛ مبادا جوری حرکت شود، جوری اقدام شود که محتوا گم شود! آن هدایت، آن محبّت، آن چیزی که حرکت جامعه را در واقع جهت می‌دهد از درون هیأت و از کانون هیأت، نبایستی تضعیف بشود و گم بشود.»
نوآوری در مداحی به هنجارشکنی منتهی نشود
پنجمین مطالبه مقام معظم رهبری درخصوص نوآوری در مداحی بود که سال گذشته بحث‌ها و حتی جدل‌های بسیاری را هم در جامعه مداحی ایجاد کرده بود. ایشان در این خصوص فرمودند: «در مدّاحی هم مثل همه کارهای دیگر ابتکار و نوآوری لازم است؛ می‌بینید جوان‌ها نوآوری هم می‌کنند. در کار مدّاحی نوآوری خوب است، نوآوری ایرادی ندارد، منتها توجّه کنید که این نوآوری به هنجارشکنی منتهی نشود. مدّاحی یک هویّت خاصّی است؛ این هویّت عوض نشود. این نوآوری شما نبایستی حرکت شما و اجرای برنامه شما را بلغزاند به سمت یک چیزهایی که مدّاحی نیست؛ گاهی این جوری دیده می‌شود. حالا آن مقداری که معلومات محدود بنده اقتضا می‌کند، یک مواردی گاهی گوشه‌کنار هست که صورت و همان ابتکار، آن چنان نیست که هویّت مدّاحی را حفظ کرده باشد؛ باید توجّه کنید این هویّت حفظ شود؛ مدّاحی موسیقی پاپ نیست.»
نگذارید صدای رسای مداحان خاموش شود
مقام معظم رهبری ششمین مطالبه خود با تقدیر از عملکرد مداحان در عرصه‌ها و برههای حساس آغاز کردند و یک توصیه مهم به مداحان کردند و فرمودند: «مدّاحان در قضایای مهم خوش درخشیدند؛ در دفاع مقدّس خوش درخشیدید، در دفاع از حرم خوش درخشیدید، در فتنه ۸۸ خوش درخشیدید، در قضایای گوناگون همین طور؛ مدّاح‌ها امتحان خوبی دادند در همه این‌ها و واقعاً به معنای واقعی کلمه، مجاهدپروری کردند این جلسات، شهیدپروری کردند این جلسات. در جنگ رسانه‌ای میان ما و دشمن، در این پیکار و کارزار فرهنگی و رسانه‌ای که وجود دارد بین جمهوری اسلامی و بین دشمنان، صدای رسای مدّاحان انقلابی کارساز بود؛ کارهای بزرگی را توانست انجام بدهد. این گذشته چهل‌و‌چند‌ساله مدّاحان ما در انقلاب این جوری است. من عرضم این است که نگذارید این صدای رسا خاموش شود؛ نگذارید. شما امتحان‌های خیلی خوبی در گذشته دادید، امروز هم ما با جبهه وسیع دشمن مواجه هستیم؛ آن روز صدای رسای شما خیلی کار کرد، امروز هم باید کار کند.»
مواظب باشید، به هر قیمتی دنبال جذب جوانان نروید
مطالبه هفتم حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از مداحان درخصوص جذب جوانان به هیأت بود که فرمودند: «مدّاحان عزیز ما دلشان می‌خواهد که جوانان را به این جلسه هیأت جذب کنند؛ فکر خوبی است؛ یعنی واقعاً جذب جوان‌ها به این جلسات می‌تواند اصلاً برای بعضی از جوانان نجات‌بخش باشد و آنها را نجات دهد. می‌تواند برای بعضی‌ها تعالی‌بخش باشد. بنابراین یکی از اهداف جلسات مدّاحان ما و در ذهن مدّاحان ما، جذب جوانان است؛ این بسیار کار خوبی است، منتها من این را می‌خواهم عرض کنم که مواظب باشید، جذب جوان‌ها به هر قیمتی نباشد؛ این جور نباشد که برای اینکه این جوان خوشش بیاید، ما فلان آهنگ نامناسب را مثلاً فرض کنید در شعر مدح یا شعر مصیبت به کار ببریم. جذب لازم است، واجب است، مفید است، امّا با حفظ ساختار صحیح. مراقب باشید که به مناسبت اینکه انسان می‌خواهد جوان‌ها را جذب کند، ترکیب مدّاحی و آن حقیقت و هویّت مدّاحی از بین نرود.»
مطالب متقن و مستند را مطرح کنید
مطالبه و نکته آخر مقام معظم رهبری به مداحان، درخصوص بیان حرف‌های متقن، هم در روضه‌خوانی و هم در مدیحه‌گویی بود که فرمودند:« مطالب متقن و مستند را مطرح کنید. مطالعه کنید، کار کنید، کتاب بخوانید که البتّه می‌دانم بسیاری از مدّاحان عزیز ما این کار را می‌کنند؛ مطالعه می‌کنند، کتاب می‌خوانند، دیوان‌های شعر برجسته را می‌خوانند؛ هم به ادبیّات مسلّط می‌شوند، هم معرفت دینی‌شان بالا می‌رود و خُب از آنها در جلساتشان تراوش می‌کند. مواظب باشید که این حالت، عمومی شود، همه‌گیر شود؛ چون حرف سست، خطرناک است. گاهی اوقات می‌شود که یک حرف سست، یک بیان نارسا و غلط، دستاویز دشمن قرار می‌گیرد، اصل تشیّع را زیر سؤال می‌برند. یک وقت هست که ما یک حرف غلطی می‌زنیم، به ما حمله می‌کنند؛ خب اهمّیّتی ندارد، [امّا] یک وقت هست که یک چیزی می‌گوییم که موجب شود به اسلام حمله کنند، به تشیّع حمله کنند، به معارف اسلامی ما حمله کنند یا به علمای بزرگ ما؛ این دیگر جایز نیست. خیلی مراقبت کنید. بنابراین حرف محکم، مستند و متقن جزو چیزهایی است که باید در برنامه‌ی کاری مدّاحان عزیز ما قرار بگیرد.»
در سال گذشته تحلیل محتوایی از بیانات مقام معظم رهبری در بیش از ۳۵ سال دیدار با مداحان از سوی خبرگزاری فارس انجام شد که می‌توانید اینجا و اینجا بخوانید.
در روزهای آتی تا دیدار امسال مقام معظم رهبری با مداحان، اجرای این مطالبات ۸ گانه را در عرصه هیأت و مداحی پیگیری و اطلاع‌رسانی خواهیم کرد./ فارس