گرایش عربستان به شرق و دوری از آمریکا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ هیئت وزیران عربستان سعودی به‌تازگی تصمیم برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای را تصویب کرد. این می تواند سیگنالی باشد که ریاض با تمام ذخایر انرژی خود در حال انتخاب طرف در جنگ اوکراین است. ریاض که به دلیل خودداری جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا از معامله با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی خشمگین شده است، به روسیه و چین نزدیک‌تر می‌شود؛ به ویژه از زمانی که چینی‌ها برای ایجاد روابط میان پادشاهی سعودی و ایران میانجی‌گری کردند.

در سال 1996 سازمان موسوم به «پنج شانگهای» متشکل از جمهوری خلق چین، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان فعالیت خود را آغاز کرد. در سال 2001 میلادی کشورهای آسیای مرکزی دیگری به عضویت درآمدند و نام خود را به سازمان همکاری شانگهای، به‌عنوان سازمان همکاری نظامی، سیاسی و اقتصادی تغییر داد. از آن زمان، بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی، به علاوه مغولستان به عنوان ناظر و منتقد و در سال 2017، پاکستان و هند به آن پیوستند.

سازمان همکاری شانگهای به طور مکرر رزمایش های مشترک نظامی و ضد تروریسم برگزار می کند

در سال جاری میلادی سازمان همکاری شانگهای نزدیک به 50 درصد از جمعیت جهان را به عنوان کشورهای عضو، ناظر یا شریک و تقریباً 30 درصد از اقتصاد جهانی را به صورت اسمی (یعنی دلار خالص) در اختیار دارد. این مقدار کمی بیش از 40 درصد در برابری قدرت خرید (PPP) را نشان می دهد، اصطلاحی که قدرت اقتصادی تنظیم شده برای بهای تمام شده کالاها در کشور یا گروهی از کشورها را اندازه می گیرد.

برای در نظر گرفتن این موضوع در چشم اندازی، «گروه 20» جمعیتی بسیار کمتر و تنها حدود 27 درصد از اقتصاد جهانی را از نظر PPP نشان می دهد. سازمان همکاری شانگهای در حال حاضر نفوذ اقتصادی بیشتری نسبت به «گروه هفت» دارد و در سال 2021 آخرین مجموعه رزمایش های نظامی ترکیبی خود را برگزار کرد. 

اکنون عربستان سعودی غنی از منابع در حال پیوستن به این سازمان است. سازمان همکاری شانگهای به طور مکرر رزمایش های مشترک نظامی و ضد تروریسم برگزار می کند که برنامه بعدی آن در سال 2023 برنامه ریزی شده است و در این میان دیدن نحوه تعامل نظامی عربستان سعودی جالب خواهد بود.

نزدیک شدن به پکن به ویژه با توجه به اینکه چین به‌تازگی اعتبار دیپلماتیک خود را با مذاکره برای نزدیک شدن عربستان سعودی و ایران تقویت کرده، بسیار مهم است.

افزایش نفوذ چین

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین از جنگ اوکراین برای آزمایش عزم غرب، استفاده از ذخایر مهمات جنگی غرب و ارزیابی اثربخشی تسلیحاتی که غرب به اوکراینی ها می دهد، استفاده می کند؛ در حالی که به هدف اعلام شده خود برای اتحاد مجدد سرزمین اصلی و جزیره تایوان نزدیک تر می شود.

هند به عنوان یکی از اعضای سازمان همکاری شانگهای و «کواد» (اتحاد سست استرالیا، هند، ژاپن و آمریکا) در حال بازی با هر دو طرف شمشیر است. نارندرا مودی، نخست‌وزير هند به‌تازگی در پاسخ به این سؤال که هند بیشتر به سمت چین یا آمریکا کشیده شده است، گفت: در حال ایجاد قطب سوم هستیم.

گسترش سازمان همکاری شانگهای به‌وسیله چین و بکارگیری قدرت دیپلماتیک خود در حمایت از این هدف است که به عنوان قدرتی جهانی در نظر گرفته شود. به‌تازگی پکن به جهان یادآوری کرد، در سال 1971 میلادی قطعنامه 2758 سازمان ملل متحد موضع خود را در زمینه دولت قانونی چین تصریح کرد. با افزایش تنش ها، گسترش سازمان همکاری شانگهای و بحث در زمینه معنای قطعنامه 2758 اهمیت بیشتری می یابد.

آمریکا در حال تقویت متحدان اصلی خود است که می توانند به‌وسیله ناتو و آکوس از مواضع این کشور در تایوان حمایت کنند، اما در کشورهای در حال توسعه این پشتیبانی در حال ضعیف شدن است و آمریکا با دخالت های خود در منطقه و سیاست های تنش زا سعی در کشاندن ناآرامی و بی ثباتی به منطقه شرق آسیا دارد. 

آمریکا که هر روز بیش از پیش به دلیل سیاست های غلط و مداخله جویانه خود به انزوا کشیده شده است، نخواهد توانست نقشه های شوم خود را در منطقه غرب آسیا اجرا کند.