درمان آسیب‌های چشمی با سلول‌های بنیادی چشم شخص دیگر

به گزارش راهبرد معاصر؛ «فیل دورست» (Phil Durst) مرد ۵۱ ساله اهل هوم‌وود آلاباما به یاد می‌آورد که پس از پاشیده شدن یک ماده شیمیایی از ماشین ظرفشویی به چشمانش، ناپذیرترین دردی را تجربه کرد که تا آن زمان احساس کرده بود.

چشم چپ او در سال ۲۰۱۷، بار سنگین حادثه کار را متحمل شد که بینایی او را ربود، توانایی تحمل نور را در او از بین برد و چهار تا پنج سردرد خوشه‌ای را در روز برای او ایجاد کرد. سپس، دورست تحت یک روش آزمایشی قرار گرفت که هدف آن درمان کردن آسیب‌های شدید چشم یک شخص با سلول‌های بنیادی چشم یک شخص دیگر است.

دورست یکی از چهار بیمار بود که به عنوان بخشی از اولین مطالعه آمریکا روی آزمایش این روش، پیوند سلول‌های بنیادی را پشت سر گذاشت. امید است که این روش روزی بتواند به هزاران نفر کمک کند. اگرچه گاهی اوقات به درمان بیشتر نیاز است، اما متخصصان می‌گویند پیوند سلول‌های بنیادی به افرادی که گزینه‌های کمی پیش رو دارند یا هیچ گزینه دیگری ندارند، امید می‌دهد.

این روش برای درمان یک اختلال قرنیه موسوم به «کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال» طراحی شده است که پس از سوختگی‌های شیمیایی و سایر آسیب‌های چشمی رخ می‌دهد. پیوند قرنیه معمولا برای بهبود بینایی استفاده می‌شود، اما بیماران فاقد سلول‌های لیمبال که برای بازسازی و حفظ بیرونی‌ترین لایه قرنیه ضروری هستند، نمی‌توانند تحت پیوند قرنیه قرار بگیرند.

دکتر «اولا جورکوناس» (Ula Jurkunas) چشم‌پزشک بیمارستان «چشم و گوش ماساچوست» (Mass Eye and Ear) و پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: این روش تجربی شامل گرفتن نمونه‌های کوچکی از سلول‌های بنیادی چشم سالم و سپس، پرورش آن‌ها روی بافت پیوندی در آزمایشگاه است.

آن‌ها چند هفته بعد برای پیوند زدن به چشم آسیب‌دیده بازگردانده می‌شوند. دورست اولین بیماری بود که تحت معالجه با این روش قرار گرفت.

جورکوناس گفت: بخش بزرگ آزمایش این است که ما از بافت خود بیمار استفاده می‌کنیم، نه از بافت اهدایی که ممکن است بدن آن را رد کند. این بهتر از یک روش متفاوت است که قطعه بسیار بزرگی از سلول‌های بنیادی را از یک چشم سالم می‌گیرد تا از آن در چشم آسیب‌دیده استفاده کند، زیرا آن روش، خطر آسیب رساندن به چشم سالم را به همراه دارد.

هر دو چشم دورست در این حادثه آسیب دیده بودند. این حادثه در حالی رخ داد که مدیر سابق شرکت شیمیایی در حال ملاقات کردن یک مشتری بود که ماشین ظرفشویی او مشکل داشت. به مدت شش تا هشت ماه، دید کلی او به اندازه‌ای بد بود که همسر یا پسرش مجبور بودند او را به اطراف هدایت کنند، اما چشم راست او کمتر از چپ آسیب دیده بود و می‌توانست امکان پیوند زدن سلول‌های بنیادی را فراهم کند.

جورکوناس ادامه داد: جراحی دورست در سال ۲۰۱۸، نقطه اوج حدود دو دهه پژوهش بود و به همین دلیل، ما احساس خوشحالی و هیجان بی‌نظیری را برای آن داشتیم.

سطوح قرنیه همه بیماران این آزمایش ترمیم شد. دورست و یک بیمار دیگر توانستند پیوند قرنیه مصنوعی را داشته باشند. این در حالی بود که دو نفر دیگر تنها با پیوند سلول‌های بنیادی، بینایی بسیار بهبودیافته‌ای را گزارش کردند. بیمار پنجم نتوانست از این روش برخوردار شود، زیرا سلول‌های بنیادی قادر نبودند به قدر کافی گسترش یابند.

دورست گفت که دید چشم راست او در این مرحله تقریبا کامل شده، اما دید چشم چپ او تار است. او در حال حاضر برای یک روش متفاوت در ماه سپتامبر آماده می‌شود.

جورکوناس تخمین می‌زند که شاید سالانه حدود ۱۰۰۰ نفر در آمریکا بتوانند از این نوع پیوند سلول‌های بنیادی که در ژاپن نیز مورد بررسی قرار گرفته است، بهره‌مند شوند.

دکتر «تیونگ شن» (Tueng Shen) استاد چشم‌پزشکی «دانشگاه واشنگتن» (UW) که در این پژوهش شرکت نداشت، گفت: پزشکان در حال حاضر هیچ منبع قابل اعتمادی از سلول‌های بنیادی پرورش‌یافته لیمبال ندارند. قطعا یک نیاز بالینی برآورده‌نشده برای این تلاش وجود دارد و در آن شکی نیست.

پژوهشگران در حال نهایی کردن مرحله بعدی کارآزمایی بالینی هستند که شامل ۱۵ بیمار است. یکی از بیماران «نیک خاروفه» (Nick Kharufeh) است که چشم چپ او در سال ۲۰۲۰ آسیب دید. خاروفه در خیابان مشغول تماشای آتش‌بازی بود که جرقه‌ای به کُره چشمش خورد.

این مشاور املاک ۲۶ ساله برای شرکت کردن در این کارآزمایی، از کالیفرنیا به بوستون نقل مکان کرد. او می‌تواند به اندازه کافی خوب ببیند که بتواند با یک هواپیمای کوچک پرواز کند.

اگرچه او از برنامه‌های خود برای تبدیل شدن به یک خلبان تجاری منصرف شده است، اما گفت: من همچنان هر زمانی که به کالیفرنیا برمی‌گردم، پرواز می‌کنم. من عاشق پرواز کردن هستم و واقعا سپاسگزارم که آن‌ها به من فرصت دادند تا بخشی از آزمایش باشم، زیرا واقعا به من کمک کرد. / گلف نیوز