تأثیر عادی‌سازی روابط رژیم با عربستان بر موضوع فلسطین

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ هم‌زمان با برگزاری اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، خبرنگار فاکس‌نیوز با ولیعهد عربستان مصاحبه‌ای انجام داد که با توجه به اهمیت مطالب مطرح شده در آن گفت‌وگو، این مصاحبه نیز در کنار پوشش سخنرانی رهبران کشورهای دنیا در نشست 2023 سازمان ملل متحد، در سرتیتر اخبار رسانه‌ها قرار گرفت.

در این نشست ولیعهد سعودی عادی‌سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی را دور از دسترس ندانست و گفت، سیاست عادی‌سازی روابط مبتنی بر برنامه‌ای که دولت جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا ارائه کرده، است.

پادشاهی سعودی تصمیم خود را برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی با وجود مخالفت افکار عمومی داخلی نهایی کرده است

بن سلمان مدعی شد، در مسیر عادی‌سازی روابط آرمان فلسطین برای عربستان بسیار مهم است و در این راستا مذاکرات خوبی شکل گرفته که امید می‌رود به نتیجه دست یابد و زندگی را برای فلسطینیان آسان‌تر کند.

نکته مهم آن‌که بن سلمان تحقق عادی‌سازی روابط ریاض با تل‌آویو را بزرگترین توافق تاریخی از زمان جنگ سرد دانست و گفت، پس از این اتفاق عربستان بدون درنظر گرفتن اینکه چه کسی رژیم صهیونیستی را اداره می‌کند، روابطش را ادامه خواهد داد.
وی ادعا کرد: چنین توافقی نیازهای فلسطینیان را برآورده و منطقه را آرام می‌کند.

نکاتی که در این گفت‌وگو مطرح شد، از چند بُعد اهمیت دارد:

نخست، آنکه پادشاهی سعودی تصمیم خود را برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی با وجود مخالفت افکار عمومی داخلی نهایی کرده است. طبق نظرسنجی مؤسسه‌ای اماراتی در ژوئن سال جاری که رسانه‌های صهیونیستی نیز آن را بازنشر کردند،  98 درصد جوانان سعودی مخالف عادی سازی روابط هستند و تنها دو درصد از آن حمایت می‌کنند.[1] این بالاترین رقم مخالفت میان جوانان کشورهای مصر، عمان، بحرین، اردن و سودان بود.

دوم، آنکه برای عربستان مهم نیست چه فردی با چه پشتوانه حزبی در رژیم صهیونیستی قدرت را در اختیار دارد. این گزاره یعنی ریاض حتی با تندروترین احزاب راست­گرا که دارای گرایش های کاهانیستی هستند نیز در موضوع فلسطین همکاری می­کند. واقعیت این است، جناح رادیکال راست رژیم صهیونیستی و افرادی مانند ایتامار بن­گویر (رئیس حزب قدرت یهودی با تفکرات کاهانیستی که معتقد به بیرون کردن اعراب از کل سرزمین فلسطین هستند) نشان داده ­اند هیچ تمایلی به تقسیم بیت ­المقدس و اجرایی کردن راهکار دو دولتی ندارند.

این جریان فکری در عمل طرح­ هایی را روی زمین پیش می برند که به گسترش سرزمین های اشغالی و آواره کردن بیشتر فلسطینیان منجر می شود؛ برای نمونه، شهرک­ نشین­ های صهیونیستی مستقر در پاسگاه های غیرقانونی کرانه باختری آن قدر علیه روستاییان فلسطینی ظلم و ستم روا می ­کنند تا درنهایت فلسطینیان محل زندگی خود را رها کنند.

بن­ گویر، وزیر امنیت داخلی رژیم صهیونیستی نیز به طور رسمی از این افراد حمایت می­­ کند؛ لذا باید انتظار داشت مطالبات عربستان برای فلسطینیان کمتر از گذشته باشد، زیرا بن سلمان در سخنانش به نوعی عنوان کرد موضوع اصلی برای ریاض، صرفاً منافع ملی است.

سوم، سخنان بن ­سلمان نشان داد تمایل دارد به معمار «بزرگترین توافق تاریخی بعد جنگ سرد» تبدیل شود. وی می­ خواهد نقش بزرگی در حفظ منافع ملی عربستان به وسیله امتیازگیری از آمریکا و رژیم صهیونیستی در روند عادی­ سازی روابط ایفا کند و در عین حال، جایگاه تاریخی­ای در پایان دادن به درگیری میان فلسطین و رژیم صهیونیستی به دست آورد.

بن سلمان در سال 2017 میلادی و جریان ارائه پیشنهاد طرح موسوم به «معامله قرن» از سوی دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا نیز تلاش کرده بود این جایگاه را به خود اختصاص دهد، اما موفق نشد. در آن زمان ولیعهد عربستان پیشنهاد کرد منطقه ابودیس در بیت المقدس به جای قدس به عنوان پایتخت فلسطین به رسمیت شناخته شود تا به این صورت مناقشه میان فلسطینیان و صهیونیست ها خاتمه یابد. این پیشنهاد در شرایطی ارائه شد که چند روز قبل از آن ترامپ اعلام کرده بود، واشنگتن قدس را به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی به رسمیت می­شناسد.

زیاده خواهی ترامپ در حالی بود که طبق مفاد قرارداد اسلو سال 1993 میلادی، بخش شرقی بیت­ المقدس به عنوان پایتخت احتمالی دولت آینده فلسطین در نظر گرفته شده بود و لذا چنین اظهارات و پیشنهادهایی خلاف توافق بین المللی و دارای بار حقوقی بودند.

زیاده خواهی ترامپ در حالی بود که طبق مفاد قرارداد اسلو سال 1993 میلادی، بخش شرقی بیت­ المقدس به عنوان پایتخت احتمالی دولت آینده فلسطین در نظر گرفته شده بود

در سال 2017 میلادی بن سلمان امیدوار بود بتواند رأی مثبت صهیونیست­ ها را برای حل ­و فصل موضوع قدس به دست آورد، ولی این تلاش به دلایل مختلفی به نتیجه دست نیافت. موضوع مهم این است که امروز و در شرایطی که بار دیگر موضوع فلسطین در حاشیه عادی سازی روابط تل­ آویو با ریاض مطرح می ­شود، به نظر نمی ­آید بن سلمان باز هم بتواند همان ایده را ارائه دهد، زیرا اخبار منتشر شده در رسانه­ های عبری ­زبان ازجمله وب سایت زمان نشان می ­دهد، مقام های صهیونیست درصدد هستند مرزهای این رژیم را تا مناطق کاملاً عرب­ نشین در شرق بیت ­المقدس توسعه دهند.

راهبری این سیاست با افرادی مانند معاون شهر بیت ­المقدس و وابسته به حزب «قدرت یهودی» و اندیشه های رادیکال کاهانیسم است. نقطه عطف این پروژه، ساخت هزاران واحد مسکونی برای صهیونیست ها در مناطقی است که پیش تر هیچ شهرک صهیونیست نشینی آنجا وجود نداشت؛ ازجمله در منطقه ابودیس و ام­طوبی.[2] این خبر به جز افشای برنامه جدید رژیم صهیونیستی برای گسترش مرزهایش در مناطق کاملاً فلسطین نشین بیت ­المقدس، حامل نکته بسیار مهمی است؛ اگر زمانی در طرح پیشنهادی دولت ترامپ مقرر شده بود ابودیس پایتخت دولت فلسطینی باشد، اکنون مقام های صهیونیستی به آن طرح کاملاً ضدفلسطینی بسنده نکرده و تلاش می کنند ابودیس را نیز از کنترل فلسطینیان خارج کنند. این کار به معنای پایان احتمال تقسیم بیت ­المقدس بر مبنای طرح­ های سازش­کارانه ­ای است که غرب و گروه­ های چپ ­گرای صهیونیست پیشنهاد می­ کنند.

در این شرایط بن­ سلمان با اطلاع از تحولات داخلی رژیم صهیونیستی خواسته­ های عربستان را نیز برای لحاظ کردن فلسطین در برنامه عادی­سازی اش تغییر خواهد داد. پیش ­بینی می­ شود مطالبات سعودی­ ها از تل ­آویو در این دوره کمتر از قبل باشد، زیرا اکنون در صدر راهبرد ریاض صرفاً منافع ملی قرار دارد و اگر موضوع فلسطین همچنان در سخنان مقام های این کشور مطرح می­ شود، به واسطه تلاش آنها برای حفظ جایگاه عربستان در رأس جهان اسلام است.

حتی می ­توان گفت، با توجه به برنامه ­های بلندپروازانه بن­ سلمان برای ارتقای موقعیت سیاسی-اقتصادی کشورش، از کارت فلسطین برای کسب امتیاز از آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز استفاده کند. بن سلمان در گفت و گو با فاکس ­نیوز تأکید کرد، امیدوار است رژیم صهیونیستی نیز به یکی از بازیگران غرب آسیا تبدیل شود. این سناریو به معنای پذیرش محدودیت­ های بیشتر بر فلسطینیان است، زیرا ریاض بنا ندارد با راست­گراترین کابینه رژیم صهیونیستی بر سر فلسطین مبارزه کند. براین اساس در رویکرد منطقه ­ای عربستان، رژیم صهیونیستی می­ تواند یکی از بازیگرانی باشد که به پشتوانه آن با رقیب دیرینه ­اش، یعنی جمهوری اسلامی ایران شکل جدیدی از تعامل را در منطقه رقم بزند.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] . https://www.israelhayom.co.il/news/world-news/middle-east/article/14300947

[2]. https://www.zman.co.il/382496/popup/