بازگشت مقتدی صدر به عرصه سیاست عراق؛ سناریوی بعدی چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر، جریان صدر که در انتخابات پارلمانی 2021 عراق توانسته بود 73 کرسی بدست آورد، علیرغم تشکیل فراکسیون اکثریت، موفق به تشکیل دولت نشد و در اعتراض، ابتدا منازعات سیاسی را از پشت پرده به خیابان ها کشاند و در ادامه راهبرد استعفا جمعی فراکسیون صدر از نمایندگی در پارلمان عراق را برگزید. این موضوع سبب شد تا صدر از سیاست کناره گیری کند، اقدامی که در تاریخ تحولات سیاسی عراق در سالهای گذشته، بارها شاهد آن بودیم.

اکنون نزدیکان صدر، جریان ملی شیعی را بهانه ای برای بازگشت مقتدی الصدر به صحنه سیاست می دانند.

اپوزیسیون چارچوب هماهنگی

ارزیابی ها در فضای رسانه ای عراق بر این است که جریان ملی شیعی به دنبال جذب تمام جناح های مخالف چارچوب هماهنگی است. ناظران بر این باورند که مقتدی صدر تحت لوای جریان ملی شیعی وارد انتخابات پارلمان خواهد شد و در قدم بعدی، گروه های سیاسی خارج از چارچوب هماهنگی به این جریان خواهند پیوست. بر همین اساس به نظر می رسد مقتدی صدر بار دیگر به تشکیل دولت اکثریت می اندیشد.

پس از اعلام رسمی و رونمایی از جریان ملی شیعی در رسانه ها، کارشناسان و تحلیلگران سیاست عراق، انتقادهایی به نامگذاری این جریان وارد کردند. برای نمونه صفحه «وزیر الصدر» در شبکه های اجتماعی در پاسخ به این انتقادات، نام گذاری را محصور به شیعیان ندانست و شعار "نعم نعم للوطن" به معنی "آری آری برای وطن" را مانند جریان صدر، سرلوحه جریان جدید قرار داد.

پس از عزلت ماه های اخیر، مقتدی صدر از ساز و کارهای سیاسی، جریان هایی از دل چارچوب هماهنگی خواستار بازگشت وی شدند. محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق نیز بارها در تلاش بوده تا با نزدیکان صدر و یا مستقیما با مقتدی صدر راه را برای همکاری باز کند، اما تاکنون هیچ کدام از اعضای جریان و نزدیکان صدر پاسخ مثبتی ندادند. این امر پیام عدم مقبولیت السودانی و چارچوب هماهنگی از سوی این جریان را می رساند.

پیروزی قاطع جریان صدر در انتخابات 2021 فرصتی را برای مقتدی بوجود آورد تا بتواند بر عمده وزارتخانه ها تسلط یابد که چند وزارتخانه اساسی از جمله وزارت‌های دفاع، کشور، نفت، دارایی و مقام مشاور امنیت ملی علاوه بر انتصاب نخست وزیر را در بر می گرفت. این موارد با موافقت ائتلاف السیاده و حزب دموکرات و مخالفت برخی جریان های شیعی از جمله فراکسیون صادقون و دولت قانون همراه شد.

کناره گیری مقطعی صدر از سیاست به 2 سال هم نکشید، به نحوی که در سطح رسانه های عراقی به تازگی زمزمه های تشکیل فهرست مشترک السودانی برای انتخابات آینده مطرح می شود. بازگشت صدر به صحنه سیاسی عراق بیانگر این احساس نگرانی است که دولت اکثریت، نه از چارچوب هماهنگی و نه از جریان صدر بلکه از جریان ثالثی ذیل نام السودانی رقم بخورد.

مشارکت در انتخابات 2025

پیش از انتخابات 2021 که صدر اعلام کرده بود در آن مشارکت نخواهد کرد، از اولین مرحله عملیاتی پروژه «البنیان المرصوص» رونمایی کرد. این پروژه قصد داشت خدمات عمومی را به صورت رایگان یا ارزان به طبقه فرودست جامعه ارائه دهد. این موضوع باعث افزایش محبوبیت صدر نزد طبقات متوسط و فقیر جامعه گردید که در نهایت به معرفی لیست در انتخابات 2021 منجر گردید. نکته قابل تامل آنکه اتفاقی مشابه همین موضوع بار دیگر در حال رخ دادن است. صدر پس از کناره گیری در سال 2022، حلقه رسانه ای را با هدف تسلط بر افکار عمومی تقویت کرد و به حمایت علنی البنیان المرصوص پرداخت؛ با این تفاوت که صدر نمی توانست منتقد دولت کنونی شود چرا که ساخت مجتمع های مسکونی و بهبود فضای شهرک صدر نیز در میان اولویت های دولت السودانی قرار دارد. البته این موضوع سبب نمی شود که نظر مقتدی برای نخست وزیری السودانی در دور دوم تغییر کند.

«جریان ملی شیعی» تلاش خواهد کرد ابتدا نظر اپوزیسیون چارچوب هماهنگی را به خود جلب و سپس سراغ دیگر احزاب مخالف یا منتقد دولت فعلی برود. فرض بر این است که مقتدی صدر با لیبرال ها و ملی گراهای معتدل شیعی توافق کند، سپس حزب تقدم و حزب دموکرات کردستان را نزدیک خود نگه دارد.

در مجموع انتظار می رود جریان الفراتین تحت رهبری السودانی که بصورت جداگانه یا ائتلافی وارد عرصه انتخابات خواهد شد، در کنار جریان ملی شیعی مقتدی صدر که در انتخابات 2025 شرکت خواهند کرد، فضای رقابتی جدیدی را برای عراق خلق کنند.