چالشی به نام کنکور؛ کنکور عادلانه است یا ناعادلانه؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ کنکور نام آزمونی است که برای سنجش دانسته‌های علمی داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها، در برخی کشورها مانند ایران، چین و کره جنوبی برگزار می‌شود در صورتی که این نوع آزمون‌ها در شماری کشورهای اروپایی و ایالات متّحده آمریکا برگزار نمی‌شود.

در ایران، سازمان سنجش آموزش کشور که سازمانی تحت نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است، متولّی اصلی برگزاری کنکور سراسری برای ورود به دانشگاه‌های دولتی است. این آزمون در هر سال یک بار در ماه تیر برگزار می‌شود و از سال ۱۳۷۷ به صورت یک مرحله‌ای و برای پنج گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی، زبان‌های خارجی و هنر به‌طور جداگانه برگزار می‌شود.

اوّلین کنکور ایران در سال ۱۳۴۸ برگزار شد و ۴۷٫۷۰۳ نفر داوطلب در آن شرکت کردند. سؤالات اوّلین دورهٔ کنکور، به صورت سؤالات جواب کوتاه طرّاحی شده‌بود. نفر اول در این کنکور مهدی حضرتی بود. آزمون سال ۱۳۹۸، پنجاه و یکمین آزمون کنکور ایران بود.

در خلال پنج دهه اخیر مکررا مباحثی در رابطه با محاسن و معایب کنکور مطرح شده است. حاجی میرزایی وزیر جدید آموزش پرورش آخرین مسئولی است که در این باره به اظهار نظر پرداخته است. وزیر آموزش و پرورش می گوید: این پدیده تمام نظام آموزشی ما را گروگان گرفته است و فقط یک بُعد را مورد سنجش قرار می‌دهد.

با این حال تا به امروز نظرات متعددی در این باره مطرح شده که در ادامه به بیان نظری از سوی یک کارشناس متناسب با حال و هوای امروز کنکور می پردازیم.

عضو پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری: حذف کنکور امکان پذیر نیست/ عدالتی در کنکور وجود ندارد

دکتر محمد خادمی در نشست تخصصی کنکور؛ چالش ها و راهبردها که عصر امروز در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد، با بیان اینکه نظام سنجش و پذیرش در کنکور نداریم و کلمه نظام شایسته به کار بردن در این زمینه نیست، گفت: واقعیت این است که جدایی سنجش از پذیرش به معنای نداشتن نظام است.

وی در ادامه با انتقاد از عدم به کارگیری گزینش در نظام سنجش و پذیرش با طرح چند سوال اظهار کرد: گزینش در کدام قسمت نظام سنجش و پذیرش است که عنوان نظام سنجش، گزینش و پذیرش را بر آن بگذاریم؟ نقش آموزش و پرورش کجاست؟ سیستمی که 12 سال یک دانش آموز را در خود جای می دهد در کدام قسمت نظام سنجش و پذیرش جای دارد؟

خادمی همچنین با بیان اینکه در پذیرش و گزینش با بازار تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی و بازار عرضه مواجه هستیم افزود: تا زمانی که تقاضا برای آموزش عالی زیاد است حذف کنکور امکانپذیر نیست و شاید نگاه درستی هم نباشد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: وقتی توازنی بین عرضه و تقاضا برای آموزش عالی نباشد کنکور بهترین راهکار است. تغییر باید در بازار تقاضا صورت بگیرد؛ به عنوان مثال، در آلمان 49 درصد دانش آموختگان مدارس به سمت دانشگاه می روند و 51 درصد دانشگاه را انتخاب نمی کنند.

عضو پژوهشکده فناوری ریاست جمهوری گفت: در نظام آموزش عالی ایران 95 درصد دانش آموزان به سمت کنکور می آیند و تغییرات باید در این ناحیه اعمال شود.

وی با بیان اینکه در کنکور امسال 48 درصد کنکوری ها انتخاب رشته نکردند ادامه داد: تمام داوطلبان به دنبال اشتغال هستند اما چرا همین داوطلبان پشت رشته های پزشکی مانده‌اند؟ چون در پزشکی شغل تامین است.

خادمی بر شفافیت نظام اطلاعاتی کنکور تاکید کرد و گفت: سازمان سنجش آموزش کشور باید اطلاعاتی در مورد انتخاب رشته در اختیار داوطلبان قرار دهد. به عنوان مثال، آیا داوطلبی با معدل 9 می تواند صاحب رتبه 100 شود؟ همین مسئله را یک کارشناس موسسه کنکوری در صدا و سیما به داوطلبان اعلام و تاکید کرد که آنها با معدل 9 می توانند رتبه 100 کنکور را به دست بیاورند که این مسئله ناشی از عدم آگاهی خانواده ها و داوطلبان و نبود شفایت در خصوص انتخاب رشته و نحوه ورود به دانشگاه است.

عضو پژوهشکده فناوری ریاست جمهوری تاکید کرد: بدون آزمون شدن 85 درصد پذیرش ها در رشته ها افتخار نیست چرا که حتی یک رشته پزشکی هم در این پذیرش ها حضور نداشت.

به گفته خادمی، 650 هزار نفر پشت کنکور تجربی هستند اما حتی یک رشته از تجربی در پذیرش بدون آزمون نیست؛ این وضعیت حتی در علوم ریاضی هم بدتر است. بنابراین وقتی نظام حقوق و دستمزد مشخص نیست داوطلبان کنکور به این سمت حرکت می کنند.

وی با ذکر مثالی دیگر اظهار داشت: داوطلبی سال 86 با رتبه سه هزار فیزیک دانشگاه شیراز قبول نمی شد اما در سال 96 با رتبه 68 هزار فیزیک قبول می شود؛ چون اقبال به این رشته ها کاهش یافته است.

خادمی خاطرنشان کرد: در آزمون های ایران، هنجار به جای ملاک اهمیت دارد و با مقایسه تراز داوطلبان کنکورهای 85 و 96 به این نتیجه می رسیم که افراد در کنکور 96 حتی با نمره منفی هم پذیرفته شده‌اند.

عضو پژوهشکده فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه کنکور عدالت نیست، تاکید کرد: وقتی فرد 12 سال درس می خواند اما سرنوشتش در چهار ساعت رقم می خورد چه عدالتی در کنکور وجود دارد؟ آزمونی که بازشناسی کند عدالت نیست.

وی آزمون را یک ابزار دانست و گفت: مسئله ای به نام سوابق تحصیلی و پذیرش بر اساس معدل را عَلَم کرده ایم که معیار قبولی را تنها معدل می داند و ضرایب دروس در زیر گروه ها مهم نیست، در حالی که دانش آموزی با نمره 19 در ریاضی معدل 12 دارد.

خادمی این نکته را هم یادآور شد که برخی مولفه ها مانند اشتغال تاثیر مستقیمی روی پذیرش و گزینش متقاضیان ورود به دانشگاه دارد.

بیش از یک میلیون کنکوری بر سر ۱۳ رشته دعوا دارند

رئیس مرکز تحقیقات سازمان سنجش آموزش کشور دعوای یک میلیون و ۱۱۹ هزار و ۴۱۱ کنکوری سال ۹۸ را تنها بر سر ۱۳ رشته در گروه های آزمایشی ریاضی، تجربی و علوم انسانی اعلام کرد.

به گزارش خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا، نشست تخصصی کنکور؛ چالشها و راهبردها عصر شنبه در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با حضور مسئولان برخی موسسات و اندیشکده ها در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.

در این نشست، رضا محمدی درباره چالش های کنکور اظهار داشت: هفته گذشته حسین سیمایی صراف دبیر هیأت دولت نامه ای به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خواستار تهیه لایحه سهمیه بندی آزمون سراسری شد.

وی افزود: سازمان سنجش آموزش کشور در کمیته تحقیقات هیئت دولت و مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به یک جمع بندی در خصوص آزمون تحصیلات تکمیلی از جمله کارشناسی ارشد و دکتری رسیدیم و آیین نامه ای مبنی بر جدایی نظام سنجش از پذیرش تدوین و ارائه شد.

محمدی خاطرنشان کرد: این آیین نامه تدوین و به مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ارائه شد که در دستور کار این مرکز قرار گرفت.

رئیس مرکز تحقیقات سازمان سنجش آموزش کشور با بیان اینکه کنکور، سنجش علمی دانسته های متقاضیان ورود به آموزش عالی است تاکید کرد: یکی از چالش های سازمان سنجش آموزش کشور، ورود بیش از حد مجاز نهادهای قانونگذار به مسئله کنکور است، کجای دنیا یک نهاد سیاستگذار، درصدی برای ورود افراد به رشته ها و گرایش های کنکور تعیین می کند؟

محمدی گفت: بر اساس قانون سنجش و پذیرش، ۸۵ درصد ظرفیت کد رشته محل ها باید از طریق سوابق تحصیلی و ۱۵ درصد بر اساس آزمون باشد. ؛ با وجود اینکه در بازه زمانی هفت ماهه اسفند ۹۷ تا شهریورماه ۹۸ سایت پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی باز بود، ۲۸۶ هزار و ۲۱۷ نفر ثبت نام کردند.

وی افزود: از این تعداد ۲۴۷ هزار و ۴۱۱ نفر در دوره های پذیرش بدون آزمون پذیرفته شدند؛ در واقع تمام دعواهای کنکور بر سر ۱۳ رشته شامل مهندسی برق، مکانیک، کامپیوتر، عمران، معماری و صنایع در حوزه ریاضی و فیزیک دانشگاه های سطح یک در تهران، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی در حوزه علوم تجربی همچنین حقوق، روانشناسی و حسابداری در گروه آزمایشی علوم انسانی است.

به گفته محمدی، گروه علوم تجربی ۱۰۰ کد رشته محل دارد اما تمام رقابت ها تنها در آن چهار رشته صورت می گیرد.

وی تاکید کرد: تمام یک میلیون و ۱۱۹ هزار و ۴۱۱ نفری که در آزمون سراسری ۹۸ ثبت نام کردند بر سر این ۱۳ رشته خود را به آتش و زدند.

رئیس مرکز تحقیقات سازمان سنجش آموزش کشور دیگر چالش کنکور ارتباط موسسات کنکوری با صدا و سیما دانست و در این زمینه یادآور شد: سازمان سنجش آموزش کشور بر اساس تعامل با صدا و سیما تاکید بر معرفی اصول انتخاب رشته و بیان حداقل هایی در این زمینه داشت اما به کارشناسان موسسات کنکوری ۴۵ دقیقه زمان برای صحبت می دادند در حالیکه برای معرفی انتخاب رشته اصولی تنها ۱۵ دقیقه زمان اختصاص می دهند.

وی چالش دیگر کنکور را سهمیه ها و بومی گزینی دانست و گفت: اکثر نقدها بر این است که چرا با فلان نمره و رتبه دانشگاهی قبول شده اند که مد نظرشان نیست و این چالش عدم یکپارچگی نظام آموزش عالی را نشان می دهد.

محمدی تمام مشکلات نظام سنجش و پذیرش در ایران را ناشی از نبود نهاد ملی تصمیم گیر در این زمینه دانست و تاکید کرد: تعدد نهادهای سیاستگذار این چالشها را افزایش داده است و هر دستگاهی یک مصوبه در حوزه سنجش و پذیرش ارائه می دهد.

رئیس مرکز تحقیقات سازمان سنجش خاطرنشان کرد: در حوزه پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی حدود ۲۲ هزار و ۴۶۶ نفر ظرفیت تعیین کردیم و ۱۲ درصد از ظرفیت روزانه دانشگاه‌ها بر اساس سوابق تحصیلی بود.

وی تاکید کرد: این ظرفیت در همه دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه تهران است اما حتی ظرفیت پذیرش در دوره‌های روزانه خالی ماند.