توضیحات انجمن هواشناسی ایران درباره سقوط بالگرد رئیس‌جمهور

به گزارش راهبرد معاصر؛  اطلاعیه انجمن هواشناسی ایران در خصوص انتساب امواج کوهساری به حادثه سقوط بالگرد حامل رئیس جمهور به شرح زیر است؛

برای تنویر افکار عمومی در خصوص شرایط لازم و چگونگی تشکیل امواج کوهستانی و نقش احتمالی آنها در سقوط هلیکوپتر حامل رییس جمهور شهید ایران که توسط برخی کارشناسان در رسانه ها اخیرا مطرح شده است، توضیحات به شرح زیر لازم به نظر می‌رسد برای تشکیل امواج کوهستانی که به آنها امواج لی یا امواج ایستاده باد نیز گفته می شود، به وجود چند شرط خاص در جو نیاز است؛

1- باد: باد نسبتاً قوی و پایدار که به سمت کوهستان یا موانع زمینی جریان داشته باشد. تعیین حداقل سرعت باد برای ایجاد امواج کوهستانی خطرناک برای هلیکوپتر دشوار است، زیرا به عوامل متعددی از جمله نوع هلی‌کوپتر، تجربه خلبان، شرایط جوی خاص و ویژگی‌های کوه بستگی دارد.

با این حال به‌طور کلی امواج کوهستانی زمانی که سرعت باد به 20 تا 30 نات یا بیشتر (22 تا 33 مایل در ساعت) برسد، می‌تواند برای پرواز هلی‌کوپترها خطرناک باشد.

2-شکل مانع: راستای وزش باد می‌بایست بر جهت کشیدگی کوهستان عمود باشد یا با زاویه کمی بر آن برخورد کند. شیب‌های تندتر موانع تشکیل امواج را آسانتر می‌کند.

3- پایداری جوی : پایداری توده هوا در راستای قائم، به این معنی که لایه‌های هوا با ارتفاع به طور ناگهانی مخلوط نشوند، مانند وارونگی دما پایداری جو به حفظ امواج در حین حرکت آنها پس از مانع کوهستانی کمک می‌کند.

4-رطوبت: رطوبت کم هوا مطلوب‌تر است، زیرا ابر و بارش می‌تواند امواج را مختل کند.

عوامل دیگر مانند ساختار قائم دما و فشار جو نیز می‌توانند تاثیر بگذارند. درصورت وجود تمام این شرایط امواج کوهستانی می‌توانند در ارتفاعات مختلف بالای کوه یا مانع تشکیل شده و باعث ایجاد ناهمواری و تلاطم شوند که در عملیات هوانوردی به‌خصوص پرواز در سطوح پایین جو می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد.

در سانحه سقوط هلی کوپتر حامل ریاست جمهوری در 30 اردیبهشت 1٤03 بررسی میدان باد در ترازهای سطوح پایین ارتفاع پرواز هلی‌کوپتر نشان می‌دهد که در ارتفاع 850 میلی بار (حدود 1500 متری از تراز دریا) سرعت باد بسیار پایین بوده و در زمان سانحه و ساعت‌های قبل و بعد از آن سرعت باد در این تراز کمتر از 10 نات (5 متر بر ثانیه) بوده است.

همچنین بررسی میدان باد در تراز 700 میلی بار (حدود 3 کیلومتری از تراز دریا) با استفاده از داده‌های باز تحلیل نشان می‌دهد سرعت باد در این تراز با زاویه نه چندان مناسب با راستای توپوگرافی منطقه برای تشکیل امواج کوهساری چندان زیاد نبوده و سرعت باد در حد 20 نات و کمتر است.

از طرفی داده‌های رادیوسوند ایستگاه فرودگاهی تبریز در ساعت 12 به وقت گرینویچ (نزدیکترین زمان داده دیدبانی جو بالا به زمان حادثه) سرعت باد در محدود 15 تا 20 نات ثبت شده و داده‌های نیمرخ جو بیانگر شرایط پایداری نیست. (شرط لازم برای تشکیل امواج کوهساری)

بنابراین بر اساس داده‌های باز تحلیل و داده‌های مشاهداتی در زمان رخداد و ساعت‌های پیش و پس از حادثه، به سبب نبود شرایط لازم احتمال تشکیل امواج کوهساری با شدتی که بتواند حادثه سقوط هلیکوپتر را رقم بزند، برخلاف نظرات اخیر منتشر شده در برخی رسانه‌ها از پایه و اساس علمی محکم برخوردار نیست و امواج کوهساری را نمی‌توان عامل مهم در این حادثه به حساب آورد.

بر اساس شواهد مشاهداتی وجود مه نیز بیانگر نبود چینش قوی باد و تلاطم در سطوح پایین جو و نزدیکی سطح زمین است که نشان دیگر از نبود چینش باد، تلاطم و امواج کوهساری قابل ملاحظه است./ تسنیم