منطقه تجارت آزاد چیست؟ تعریف، مزایا و معایب

به گزارش راهبرد معاصر؛ مناطق تجارت آزاد باعث تسهیل تجارت بین‌المللی و بهره‌وری‌های ناشی از تقسیم کار بین‌المللی و تخصصی شدن می‌شوند. این توافق‌نامه‌ها به دلیل هزینه‌های ناشی از افزایش یکپارچگی اقتصادی و محدود کردن مصنوعی تجارت آزاد، به شدت مورد انتقاد قرار می‌گیرند. روزانه بار‌ها در اخبار تجارت این اصطلاح را می‌شنویم، در ادامه مبخواهیم به بررسی مزایا و معایب این مناطق بپردازیم.

درک مناطق تجارت آزاد

برخلاف تصور اولیه، منطقه تجارت آزاد لزوماً یک مکان فیزیکی نیست. بلکه توافق‌نامه‌ای است بین گروهی از کشورها که موانع تجاری مانند تعرفه‌ها یا سهمیه‌ها را به حداقل می‌رسانند یا حذف می‌کنند. مناطق تجارت آزاد تمایل به افزایش حجم تجارت بین‌المللی بین کشورهای عضو و تقویت تخصص‌گرایی در مزیت‌های نسبی هر کشور دارند.

برای توسعه یک منطقه تجارت آزاد، کشورهای شرکت‌کننده باید قوانینی را برای چگونگی عملکرد آن تعیین کنند. آنها باید به سوالات زیر پاسخ دهند:

• چه رویه‌های گمرکی را هر کشور باید رعایت کند؟
• چه تعرفه‌هایی، در صورت وجود، مجاز خواهند بود و هزینه‌های آنها چقدر خواهد بود؟
• کشورهای شرکت‌کننده چگونه اختلافات تجاری را حل خواهند کرد؟
• کالاها چگونه برای تجارت حمل خواهند شد؟
• حقوق مالکیت فکری چگونه محافظت و مدیریت خواهند شد؟

پاسخ به این سوالات در یک توافق‌نامه تجارت آزاد خاص، به تأثیرات سیاسی داخلی و روابط قدرت بین کشورها بستگی دارد. این عوامل تعیین‌کننده میزان آزاد بودن تجارت و دامنه آن هستند. هدف ایجاد سیاست تجاری است که تمامی کشورهای شرکت‌کننده به آن توافق داشته باشند.

مزایای مناطق تجارت آزاد

مزایای مناطق تجارت آزاد شامل فراهم کردن دسترسی بیشتر مصرف‌کنندگان به کالاهای خارجی با کیفیت بالاتر و یا قیمت کمتر و کاهش قیمت‌ها به دلیل حذف یا کاهش تعرفه‌ها توسط دولت‌ها می‌شود. تولیدکنندگان نیز می‌توانند به بازاری بسیار گسترده‌تر از مشتریان یا تأمین‌کنندگان احتمالی دست یابند.

مناطق تجارت آزاد می‌توانند توسعه اقتصادی کشورهای عضو را تسریع کنند و منجر به بهبود استانداردهای زندگی بخشی از جمعیت شوند.

تجارت آزاد مورد تأیید برخی از طرفداران اقتصاد بازار آزاد است، زیرا به گفته آن‌ها، با تشویق رقابت، کارایی و نوآوری را بهبود می‌بخشد. آن‌ها همچنین معتقدند که تجارت آزاد عدالت را در بازارها و اقتصاد ترویج می‌دهد، زیرا انحصاراتی که می‌توانند به مصرف‌کنندگان آسیب برسانند را حذف می‌کند. این موضوع باعث کاهش موانع ورود برای رقابت‌کنندگان جدید می‌شود.

انتقادات از مناطق تجارت آزاد

منتقدان معتقدند که مناطق تجارت آزاد می‌توانند به اقتصاد کشورهای شرکت‌کننده و تا حدی به اقتصاد جهانی آسیب برسانند. به عنوان مثال، برخی از کارگران ممکن است شغل خود را از دست بدهند و با مشکلات مرتبطی مواجه شوند، زیرا تولید به مناطقی منتقل می‌شود که مزیت نسبی یا تأثیرات بازار داخلی آن‌ها، اجرای صنایع را کم‌هزینه‌تر و کارآمدتر می‌کند.

برخی از سرمایه‌گذاری‌ها در سرمایه فیزیکی و انسانی ثابت، ارزش خود را از دست خواهند داد یا به عنوان هزینه‌های غرق‌شده محسوب می‌شوند. تولیدکنندگان ممکن است با رقابت فزاینده دست و پنجه نرم کنند که این می‌تواند به تضعیف محیط‌های کاری منجر شود، به ویژه اگر شرکت‌ها به دنبال نیروی کار ارزان در کشورهای در حال توسعه باشند.

سایر معایب شامل وابستگی بیش از حد اقتصاد به چند محصول خاص، جلوگیری از رشد صنایع نوپا که نیاز به حمایت اقتصادی دارند، به خطر انداختن امنیت ملی در صورت وابستگی بیش از حد به واردات منابع حیاتی، و مجبور کردن کشورها به کاهش استانداردهای محیط زیستی برای رقابت است.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، به شدت منتقد مناطق تجارت آزاد بود و کشور را از توافق‌نامه‌های تجارت آزاد دور کرد و تعرفه‌ها را به عنوان نوعی جنگ اقتصادی معرفی کرد. جو بایدن، رئیس‌جمهور کنونی، و دولت او با وجود درخواست‌ها برای حذف تعرفه‌های ترامپ، همچنان آن‌ها را لغو نکرده‌اند.

مثال‌هایی از مناطق تجارت آزاد

ایالات متحده در ۱۴ منطقه تجارت آزاد با ۲۰ کشور مشارکت دارد. یکی از شناخته‌شده‌ترین و بزرگترین مناطق تجارت آزاد با امضای توافق‌نامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (NAFTA) در تاریخ ۱ ژانویه ۱۹۹۴ ایجاد شد. این توافق‌نامه که توسط کانادا، ایالات متحده و مکزیک امضا شد، تجارت بین این کشورهای آمریکای شمالی را تشویق می‌کرد.

این سه کشور در سال ۲۰۱۸ توافق‌نامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (NAFTA) را با توافق‌نامه ایالات متحده-مکزیک-کانادا (USMCA) جایگزین کردند. این توافق‌نامه در تاریخ ۱ ژوئیه ۲۰۲۰ به اجرا درآمد. ایالات متحده همچنین در توافق‌نامه تجارت آزاد آمریکای مرکزی-جمهوری دومینیکن (CAFTA-DR) مشارکت دارد که شامل جمهوری دومینیکن، کاستاریکا، السالوادور، نیکاراگوئه، هندوراس و گواتمالا است. توافق‌نامه‌های جداگانه‌ای نیز بین ایالات متحده و استرالیا، بحرین، شیلی، کلمبیا، پاناما، پرو، سنگاپور، اسرائیل، اردن، کره، عمان و مراکش وجود دارد.

ایالات متحده در مارس ۲۰۱۰ مذاکراتی را برای شراکت ترانس-پاسفیک (TPP) آغاز کرد تا یک پیمان منطقه‌ای "استاندارد بالا و گسترده" برای توافق‌نامه تجاری منطقه آسیا-پاسفیک ایجاد کند. با این حال، ترامپ در ۳۰ ژانویه ۲۰۱۷ ایالات متحده را از این توافق‌نامه خارج کرد که یکی از اولین اقدامات رسمی او بود. این توافق‌نامه بدون مشارکت ایالات متحده ادامه یافت.

شراکت تجاری و سرمایه‌گذاری ترانس-آتلانتیک (T-TIP)

شراکت تجاری و سرمایه‌گذاری ترانس-آتلانتیک (T-TIP) به عنوان یک همتای شراکت ترانس-پاسفیک (TPP) برای ایجاد توافق‌نامه با اتحادیه اروپا (EU) طراحی شده بود. این توافق‌نامه در سال ۲۰۱۶ پس از افشای ۲۴۸ صفحه محرمانه از مذاکرات توسط سازمان Greenpeace، لغو شد.

با وجود این که هیچ توافق‌نامه تجارت آزادی بین اتحادیه اروپا و ایالات متحده وجود ندارد، در آگوست ۲۰۲۰ کاهش تعرفه‌ها اعلام شد تا "دسترسی به بازار برای صدها میلیون دلار از صادرات ایالات متحده و اتحادیه اروپا افزایش یابد."

منطقه تجارت آزاد چیست؟

منطقه تجارت آزاد توافق‌نامه‌ای است که توسط گروهی از کشورهای همفکر برای کاهش موانع تجاری مانند تعرفه‌ها و سهمیه‌ها شکل می‌گیرد. این توافق‌نامه تجارت بین‌المللی بین کشورهای عضو را تشویق می‌کند.

مزایای منطقه تجارت آزاد چیست؟

مزایای آن شامل دسترسی بیشتر به کالاهای با قیمت پایین و کیفیت بالا، کاهش کلی قیمت‌ها، افزایش کارایی و نوآوری در تولید، توسعه اقتصادی بیشتر و بهبود استانداردهای زندگی، و رشد اقتصادی کلی می‌شود.

معایب منطقه تجارت آزاد چیست؟

این می‌تواند منجر به مهاجرت مشاغل به کشوری شود که هزینه تولید در آن کمتر است، رشد صنایع نوپا که تازه در حال توسعه هستند را آسیب برساند، اقتصاد را به چند محصول خاص وابسته کند، امنیت را به خطر بیندازد اگر کشوری به واردات منابع حیاتی وابسته شود، و استانداردهای محیط زیستی را کاهش دهد به دلیل نیاز به رقابت با کشورهایی که استانداردهای پایین‌تری دارند.

نکته پایانی

منطقه تجارت آزاد توافق‌نامه‌ای است بین گروهی از کشورها برای کاهش یا حذف موانع تجاری مانند سهمیه‌ها یا تعرفه‌ها. برای یک کشور عضو، مزایای بالقوه شامل دسترسی بهتر به کالاهای با کیفیت بالا و قیمت پایین و توسعه اقتصادی بیشتر است، در حالی که معایب آن شامل مهاجرت مشاغل به خارج از کشور و وابستگی به تعداد کمی از کالاها می‌شود. ایالات متحده در حال حاضر در ۱۴ منطقه تجارت آزاد با ۲۰ کشور مختلف مشارکت دارد.

برگرفته از سایت اخبار اقتصادی (https://akhbareghtesadi.com/)