صلح فلسطینی در پکن

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ تداوم وضعیت «بن بست» در روند مذاکرات دوحه فرصت مناسبی برای گروه‌های فلسطینی برای انداختن طرحی نو و عبور از اختلافات سیاسی فراهم کرده است. دور نخست این مذاکرات آوریل سال جاری میلادی برگزار شد و در آن نمایندگان دو گروه جنبش اسلامی حماس و سازمان فتح با یکدیگر دیدار و بر سر موارد اختلافی به رایزنی پرداختند. حال با گذشت سه ماه از مذاکرات، چینی‌ها پس از آشتی میان تهران-ریاض موفق شدند با ایجاد بستر لازم میان گروه‌های فلسطینی به نقطه توافق بیست‌وسوم ژوئیه برسند. 

به نظر می‌آید عملیات «طوفان الاقصی« و پیامدهای آن برای زیرساخت‌های نظامی- حیاتی غزه ایجاب کرده است تمام گروه‌های فلسطینی برای حفظ سرزمین مادری متحد شوند

پس از قریب به دو دهه اختلاف و کشمکش میان حاکمیت سیاسی کرانه باختری و نوار غزه، ضرورت مقابله رژیم صهیونیستی و جلوگیری از به خطر افتادن حاکمیت فلسطینی در سرزمین‌های 1967 میلادی سبب شد 14 گروه فلسطینی در پکن جمع شوند و به توافقات کلی بر سر چگونگی دولت آینده فلسطین و نسبت آن با قوانین بین‌المللی بپردازند. علاوه بر این، چینی‌ها اقدام به ارائه ابتکار سیاسی برای پایان یافتن جنگ غزه کردند که برخلاف طرح جو بایدن، رئ جمهور آمریکا دارای صراحت بیشتری در زمینه تداوم حاکمیت فلسطینی در سرزمین‌های 1968 میلادی و آینده  دولت فلسطین  است.

در حالی که تمام نگاه‌ها به سفر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی به واشنگتن و تأثیر آن بر مذاکرات دوحه دوخته شده است، گروه‌های فلسطینی با درک شرایط حساس فعلی از توافق صلح پکن رونمایی کردند. عکس یادگاری وانگ‌یی،  وزیر امور خارجه چین با محمد العلول و موسی ابومرزوق نشان دهنده آب شدن یخ روابط میان جنبش حماس و فتح پس از سال‌ها اختلاف بود. در سال‌های اخیر حامیان مقاومت همواره ساختار تشکیلات خودگردان را به همکاری به شین‌بت و همراهی با سیاست‌های نتانیاهو متهم می‌کردند و معتقد بودند، فتح از آرمان‌ اصیل مبارزه با اشغالگران فاصله گرفته است.

 
حال به نظر می‌آید عملیات «طوفان الاقصی« و پیامدهای آن برای زیرساخت‌های نظامی- حیاتی غزه ایجاب کرده است تمام گروه‌های فلسطینی برای حفظ سرزمین مادری متحد شوند و جلوی اجرایی شدن طرح صهیونیست‌ها را برای اشغال این منطقه بگیرند.

 
پس از اعلام رسمی توافق میان 14 گروه فلسطینی، رسانه‌ها بخشی از مفاد اعلامیه سیاسی را اعلام کردند. اشغالگران مهم‌ترین مفاد این توافقنامه عبارتند از:

• تشکیل دولت موقت آشتی ملی با محوریت تشکیلات خودگردان 
• به رسمیت شناختن حکومت رام الله به عنوان نماینده دولت فلسطین در مجامع بین‌المللی 
• مخالفت با هرگونه طرح صهیونیستی برای اداره مشترک غزه به وسیله نیروهای خارجی 
• به رسمیت شناختن حق مقاومت در برابر اشغالگران 

با وجود اجماع گروه‌های فلسطینی در این بیانیه، جهاد اسلامی با حفظ مواضع اصولی خود اعلام کرد با هیچ طرحی که در آن رژیم صهیونیستی به رسمیت شناخته شده باشد، همراهی نخواهد کرد. مهم‌ترین نقطه قوت این توافق اجماع گروه‌های فلسطینی بر سر بندهایی است که پیش تر اختلافات جدی برای پذیرش آن وجود داشت. نقطه ضعف سازوکار سیاسی جدید «کلی نگری» و نپرداختن به زمان بندی، مسیرها و روش‌های رسیدن به توافق است. برخی ناظران بیرونی نگران این هستند، نپرداختن به سازوکار اجرای توافق هشت بندی می‌تواند در آینده نزدیک به چالش‌های جدی بینجامد.

 
پس از رونمایی بایدن از طرح سه مرحله‌ای آتش‌بس در اواخر ژوئن و تصویب آن به عنوان قطعنامه 2735 شورای امنیت سازمان ملل متحد، بسیاری از رسانه‌ها امیدوار بودند رژیم صهیونیستی و حماس به نقطه اشتراکی برای اعلام توافق دست یابند، اما کارشکنی‌های میدانی نتانیاهو سبب افزایش دیوار بی‌اعتمادی میان مذاکره کنندگان فلسطینی- صهیونیستی شد. به عنوان نمونه، پس از آنکه حماس خواستار دریافت تضمین معتبر از رژیم صهیونیستی در مراحل نخست و دوم طرح آتش‌بس شد، «بی بی» از دادن تضمین برای دستیابی به توافق خودداری کرد.

نقطه ضعف سازوکار سیاسی جدید «کلی نگری» و نپرداختن به زمان بندی، مسیرها و روش‌های رسیدن به توافق است

هنگامی که آمریکا، مصر و قطر قول دادند تجاوز نکردن مجدد ارتش صهیونیستی به غزه را تضمین کنند، ناگهان نتانیاهو تصمیم گرفت با حمله به غرب خان یونس فرمانده واحد نظامی حماس را ترور کند. چنین اقدامی از سوی صهیونیست‌ها سبب تعلیق مذاکرات و افزایش انتقادات بین‌المللی نسبت به سیاست تهاجمی نتانیاهو شد. در حالی که امیدواری اندکی نسبت به اجرایی شدن طرح بایدن وجود دارد، پکن همزمان با صلح گروه‌های فلسطینی از طرح خود برای برقراری آتش‌بس در غزه و آینده مناقشه فلسطین و رژیم صهیونیستی رونمایی کرد.

در طرح چینی‌ها پس از برقراری صلح در غزه به موضوعاتی همچون تداوم حاکمیت فلسطینی بر کرانه باختری- غزه و آغاز مذاکره بر سر ایده دو دولتی توجه شده است. حال باید منتظر ماند و دید در میدان عمل کدام یکی از طرح‌های پیشنهاد شده به واقعیت میدانی نزدیک است و قابلیت اجرایی شدن دارد. 

 
بهره سخن

فارغ از مفاد مندرج در توافق پکن یا مراحل بیان شده در قطعنامه اخیر شورای امنیت برای برقراری آتش‌بس در غزه، به نظر می‌آید آنچه در نهایت مسیر آتی مذاکرات سیاسی را شکل خواهد داد، اراده مقاومت در میدان جهاد خواهد بود. 

تجربه نشان داده است، رژیم صهیونیستی تنها در شرایطی حاضر به عقب نشینی و دادن امتیاز به طرف فلسطینی خواهد شد که در محیط داخلی (به ویژه کرانه باختری) و فضای بین‌المللی زیر فشار باشد. برهمین اساس سناریوی فعال شدن هسته‌های مقاومت فلسطینی در کرانه باختری با هدف آغاز انتفاضه سوم می‌تواند دست مقاومت را در پای میز مذاکرات سیاسی بازتر کند.