زاکانی: تهرانی‌ها برازنده «شهر الگو» هستند
شهرداری تهران تلاش دارد چشم‌انداز، اصول، راهبردها و برنامه‌های موردنظر را با «حاکمیت نگاه مدیریتی مشارکت‌محور و تکیه بر توانمندی‌های ذینفعان شهر تهران، به‌ویژه شهروندان تهرانی پیش ببرد.
به گزارش راهبرد معاصر، علیرضا زاکانی شهردار تهران در یادداشتی نوشت: قبلاً گفته شد که شهرداری تهران تلاش دارد چشم‌انداز، اصول، راهبردها و برنامه‌های موردنظر را با «حاکمیت نگاه مدیریتی مشارکت‌محور و تکیه بر توانمندی‌های ذینفعان شهر تهران، به‌ویژه شهروندان تهرانی» با ایجاد ۴تحولِ «درون‌زا؛ سخت‌افزاری و کالبدی؛ فناورانه و دانش‌بنیان و نرم‌افزاری و روحی» پیش ببرد و زمینه دستیابی به «مدیریت شهری الگو، شهر الگو، شهر هوشمند و شهروند الگو» را فراهم کند. دومین تحول از ۴ تحول همگرا بر محور عدالت شهری (شکل زیر)، تحول سخت‌افزاری و کالبدی و محور سخن امروز است.
تحول سخت‌افزاری و کالبدی شهر تهران با هدف دستیابی به شهر الگو بر پایه این باور شکل گرفته که طبیعت و محیط پیرامون ما در شهر، امانتی الهی در دستان ماست و ارزش‌هایی مانند معنویت و پیشرفت در کنار باور به نوآوری و تحول‌خواهی می‌تواند انگیزاننده‌های پرقدرت مدیریت شهر برای تحقق شهر الگو باشد. رویکردهای حاکم بر حرکت شهرداری در مسیر یادشده نیز عبارتند از «هویت‌بخشی به شهر؛ حاکمیتِ نگاه سیستمی و زیست‌بومی؛ تأکید بر رفاه، آسایش، ایمنی و امنیت برای شهروندان؛ محلهداری، مسجد مداری و خانواده‌محوری». در نهایت این تحول در لایه دوم، باید زمینه‌ساز تحول در لایه‌های بالاتر و نهایی یعنی تحول نرم‌افزاری و روحی شهروندان تهرانی باشد؛ چنان‌که مطابق کلام رهبری‌معظم انقلاب اسلامی، «هرچه ممکن است محیط زندگی شهر، به‌گونه‌ای طراحی و ساخته شود که تحقق سبک زندگی اسلامی راحت‌تر امکان‌پذیر باشد».
تحول سخت‌افزاری و کالبدی شهرداری تهران تلاش دارد مدیریت شهری را با محور قراردادن نوسازی شهر بر مدار ایمنی، هویت و معماری ایرانی‌اسلامی و حمل‌ونقل عمومی، در مسیر تحققِ «شهر الگو» قرار دهد؛ شهری که آرمان و کارویژه خود را یک کلانشهر ایرانی و اسلامی الگو در جایگاه حداقل یکی از ۳ شهر مهم و برتر منطقه آسیای جنوب‌غربی می‌داند. برای تحقق این هدف لازم است شهر تهران برای ساکنانش هویت‌بخش باشد، زیرساخت‌های شهری خود را پیوسته توسعه دهد و بازسازی کند، خدمات تخصصی و عمومی شهری را ارتقا بخشد، نهضت مسکن‌سازی و نوسازی شهر را فعال کند، شهر را بر محور محلات متنوع و هویت‌مند آن بازآفرینی کند، نگهداشت شهری را متحول کند، ضریب ایمنی و تاب‌آوری شهری را افزایش دهد، مناسب‌سازی و زیست‌پذیری مطلوب شهر را افزایش دهد و در نهایت فضای سبز شهری و حاشیه‌ای و محیط‌های مفرح و نشاط‌آفرین را گسترش دهد.
شهرداری تهران با همین تأکید بر ابعاد سخت‌افزاری و کالبدی شهر الگو، راهبردهایی مرتبط با موضوع کلیدی «محیط‌زیست و آلودگی هوا»، «حمل‌ونقل و ترافیک» و «ایمنی شهری و بافت فرسوده» را با برنامه‌های عملیاتی پرشماری طراحی کرده و ملاک عمل قرار داده است. برای نمونه می‌توان به راهبرد «کاهش آلودگی هوا و رفع ترافیک» اشاره کرد که ۲۹ برنامه کلان را در حیطه‌هایی متنوع دربرمی‌گیرد، ازجمله برقی‌سازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، توسعه خطوط تراموا، بازسازی اساسی و نوسازی ناوگان اتوبوس‌های شهری، توسعه حمل‌ونقل سبک شهری و جایگزینی موتورسیکلت‌ها با موتورهای برقی، توسعه پارکینگ‌های محله‌ای، احداث بزرگراه‌های جدید و اصلاحات تقاطعی آنها، تکمیل خطوط فعلی مترو و ایجاد و توسعه خطوط جدید مترو و گسترش کمربند سبز پیرامون شهر تهران.
اثربخشی برخی از این برنامه‌های تحولی اجراشده به اندازه‌ای است که در ۴۰ ماه اخیر مواردی چون توسعه ۵۴ کیلومتری خطوط مترو و افتتاح ۱۷ ایستگاه مترو به وقوع پیوسته است. همچنین با تشدید فعالیت در خطوط جدید متروی تهران شامل خط ۸ (با ۳۷ کیلومتر)، خط ۹( با ۵۲ کیلومتر)، خط ۱۰ (با ۴۲ کیلومتر) و خط ۱۱ (با ۲۷ کیلومتر) مجموعاً حدود ۱۵۸ کیلومتر به خطوط متروی فعلی تهران اضافه خواهد شد و درنتیجه نقشی تحولی در ارتقای وضعیت حمل‌ونقل، کاهش آلودگی تهران و در نهایت افزایش آسایش و رضایتمندی شهروندان تهرانی خواهد داشت. همچنین گسترش کمربند سبز پیرامون شهر تهران یک جهش تحولی داشته و در ۳ سال اخیر ۴۷۴۰ هکتار (معادل حدود ۴۵۰۰ زمین فوتبال) به فضای سبز تهران افزوده شده‌است. این حجم زمانی معنادارتر می‌شود که بدانیم میانگین عملکرد سالانه شهرداری در ۱۰ سال پیش از این، سالی ۹۳۷ هکتار بوده که در دوره اخیر (۳۳ ماهه) این میانگین با رشد حدود ۲ برابری به سالی ۱۷۲۴ هکتار رسیده و تا پایان سال چهارم نیز با اجرای ۳۰۰۰ هکتار باقیمانده، کمربند سبز تهران تکمیل خواهد شد. از دیگر اقدامات صورت‌گرفته، شروع مسیر پیاده‌روی، دوچرخه و اسکوتر سواری بدون مواجهه با معابر ماشین‌رو و خطرآفرین است که با افتتاح قریب‌الوقوع ۴۷ کیلومتر از این راه در منطقه ۲ تهران آغاز می‌شود و با برنامه‌ریزی توسعه ۱۳۷۰ کیلومتر راه ایمن و مفرح برای همه مناطق شهر در آینده نزدیک ادامه می‌یابد.
«نظافت و آراستگی شهر و کاهش مخاطرات زیست‌محیطی»، «ارتقای ایمنی، نوسازی و بازسازی کالبدی شهر و احیای معماری ایرانی‌اسلامی»، «توانمندسازی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خانوار» و «گسترش رفاه، آسایش، تندرستی و سلامت» از دیگر راهبردهای تحول سخت‌افزاری و کالبدی در شهرداری تهران برای دستیابی به شهر الگو هستند و خادمان مردم در مدیریت شهر تهران. در همین راستا برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های متنوع زیر را در ۳ سال اخیر با جدیت پی گرفته‌اند: توسعه صنایع تبدیلی پسماند، کاهش دفن پسماندهای عادی با زباله‌سوز، راه‌اندازی برنامه کاربردی نوماند، نوسازی و توسعه ماشین‌آلات تخصصی رفت‌وروب و حمل پسماند، کاهش ساختمان‌های بحرانی تهران، راه‌اندازی ۳ کارخانه تولید آسفالت با قابلیت استفاده بازیافت، بازسازی معابر شهری و دستیابی به حجم سه‌برابری آسفالت‌ریزی نسبت به میانگین سالانه دهه ۹۰ در شهر تهران، مناسب‌سازی فضاهای شهری برای افراد دارای معلولیت، اجرای پروژه‌های شاخص شهری (مانند باغ‌رود فرحزاد به‌میزان ۵۴ هکتار، باغ‌راه حضرت فاطمه زهرا (س) به طول تقریبی ۹ کیلومتر، و گردشگاه چهارباغ به مساحتی حدود ۴۵ هکتار)، گسترش میادین میوه‌وتره‌بار و فروشگاه‌های شهروند، تأمین کالاهای اساسی و میوه و تره‌بار با کیفیت بالاتر و قیمت ارزان‌تر، فروش محصولات از طریق برنامه کاربردی شهرزاد و ارتقای کیفیت خدمات آن، و توسعه ارائه خدمات بهداشتی به شهروندان.
اساس اقدامات صورت‌گرفته از جهت دیگری نیز قابل تأمل است. برخی از مسئولان کشور و مدیریت شهری تهران در دهه‌های ۷۰ و ۹۰ برای عبور از مشکلات تهران توصیه به گران‌سازی پایتخت می‌کردند. تأکید این مسئولان بر پرداخت هزینه بالای زندگی در تهران از سوی افرادی که تمایل به زندگی در این شهر دارند، همچنان در خاطر اصحاب رسانه و اذهان متخصصان حوزه شهری وجود دارد. این تفکر نادرست ۲ نتیجه به‌همراه داشت: الف. فشار اقتصادی بر مردم تهران و تشدید پدیده حاشیه‌نشینی، ب. موج گرانی در تمام کشور به‌علت الگو قرار گرفتن پایتخت و مقایسه با آن در سایر شهرها. ما معتقدیم که مشکلات انباشته تهران از قبیل آلودگی هوا، ترافیک، سستی کالبدی، بی‌مسکنی و بد مسکنی همگی راه‌حل‌هایی جز گران‌سازی و تضییع حقوق مردم دارند. با ارتقای خدمات عمومی، فرهنگ‌سازی و نظم‌پذیری، تأکید بر گسترش زیرساخت‌های شهری و زیست‌محیطی و توسعه فضاهای معنوی، رفاهی، تفریحی با انگیزه‌بخشی و میدان‌دادن به مردم، می‌توان هم مشکلات انباشته تهران را حل کرد و هم آثار سو گرانی را به جامعه تحمیل نکرد. رویکرد اخیر مدیریت شهری مبتنی بر ارزان‌سازی و افزایش زیست‌پذیری تهران و تسری آن به همه نقاط کشور است؛ بنابراین علاوه بر رشد بسیار بالای توسعه زیرساخت‌ها و امکانات و خدمات شهری به‌دنبال کاهش قیمت‌ها در حوزه مسکن، معیشت و خدمات شهر تهران است.
با افتخار باید گفت این اقدامات، همگی بخشی از وظیفه خدمت‌گزاران شما در شهرداری تهران است که آن را بی‌منت انجام داده‌اند؛ خدمتی به پشتوانه اصول متعددی از قانون اساسی که همگی بر ابعاد مختلفی از کالبد شهر ایرانی و اسلامی تأکید کرده‌اند، از جمله اصل دوم بر «توحید محوری و وحدت»، اصل دهم بر «خانواده محوری»، اصول چهاردهم و نوزدهم بر «اخلاق‌مداری و رعایت حقوق انسانی»، اصل بیستم بر «توجه و مراعات حقوق زنان و مردان»، اصل سی‌ویکم بر «مسکن برای همه» و اصل پنجاهم بر «حفاظت از محیط‌زیست». به‌همین‌خاطر شهرداری تهران، به مثابه مجموعه‌ای شفاف، پاسخگو، توانمند و خدمت‌گزار در مسیر دستیابی به شهر الگو، همواره به پشتیبانی، همراهی و مشارکت شهروندان تهرانی با رویکردهای تحولی خود، باور عمیق دارد و به دعای خیر مردم و توفیق الهی امیدوار است./ مهر