آخرین اخبار افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین 98 / افزایش یارانه در طرح حمایت معیشتی / واریز سبد کالا و بسته حمایتی دولت

به گزارش راهبرد معاصر، شایعه سهمیه بندی بنزین در سال 98 و افزایش قیمت سوخت مدتی است که روی زبان ها می چرخد تا جایی که باعث شلوغی پمپ بنزین ها شده و بسیاری از کاربران از راهبرد معاصر پرسیده اند آیا بنزین امشب گران می شود؟ زمان سهمیه بندی بنزین کی است و سهمیه بنزین چند لیتر است؟ همزمان خبر افزایش یارانه ها از آبان 98 نیز دست به دست می شود؛ خبری که با وعده افزایش یارانه ها توسط رئیس جمهور در سفر کرمان رونق گرفته و اقشار متوسط و ضعیف تر جامعه به دنبال زمان افزایش یارانه نقدی و واریز بسته حمایتی دولت و سبد کالا هستند. طرح معیشت ملی نام طرحی است که طی آن شاهد افزایش قیمت بنزین و گازوئیل و گرانی سوخت، افزایش یارانه نقدی دهک های پایین و حذف یارانه ثروتمندان و توزیع بسته حمایتی دولت و سبد کالا 98 خواهیم بود.

افزایش قیمت بنزین صحت دارد؟

جدای از شایعه افزایش قیمت بنزین در فضای مجازی، پیگیری های خبرنگار راهبرد معاصر از نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی نشان می دهد گرانی بنزین صرفا یک شایعه نیست و آخرین اخبار از مجادلات و بحث نمایندگان درباره زمان و میزان گرانی بنزین حکایت دارد. تا جایی که حتی گفته می شود در جلسه ای که هفته جاری نمایندگان مجلس و دولتی ها داشتند، مجلسی ها به دنبال منصرف کردن دولت از اجرای طرح سهمیه بندی بنزین و سوخت در بازه فعلی بوده اند اما دولت بر موضع خود مبنی بر افزایش قیمت سوخت پافشاری کرده و جلسه بی نتیجه مانده است.

نمایندگان مجلس معتقدند در بازه فعلی اقتصاد کشور و معیشت مردم کشش گرانی بنزین و گازوئیل را ندارد و تعدیل نرخ سوخت خود را در افزایش قیمت کالاها و رشد تورم عمومی نشان خواهد داد که تنگی معیشت مردم و افزایش نارضایتی ها منجر می شود. این نمایندگان از دولت خواسته اند منابع مورد نیاز خود را از بخش های دیگر مانند درآمدهای مالیاتی تهیه کند و سهمیه بندی سوخت را به فرصت دیگری موکول کند.

موضع دولت درباره افزایش قیمت بنزین

درباره گرانی بنزین و گازوئیل در سال 98 دولت مستقیما تا کنون موضع گیری نکرده و سخنگوی دولت و سایر وزرا از عدم جمع بندی دولت برای افزایش قیمت بنزین و زمان آن گفته اند اما اخبار غیر رسمی نشان می دهد مباحث در جلسات خصوصی بسیار داغ است و دولت به دنبال اجرای این طرح است و قصد افزایش قیمت گازوئیل و بنزین در سال 98 را دارد. حتی برخی اخبار از تمایل دولت برای اجرای این طرح در آبان 98 حکایت دارد.

با این وجود یا هنوز جمع بندی نهایی در دولت در باره قیمت بنزین و قیمت گازوئیل شکل نگرفته و یا آنها به دنبال روشی برای اجرای آن با حداقل هزینه و اعتراض هستند.

میزان افزایش قیمت بنزین

اگر شنیده ها درباره عزم دولت به وقوع بپیوندد گویا دولت قصد اجرای طرح سهمیه بندی بنزین و عرضه بنزین دو نرخی را دارد. بر این اساس میزان قیمت بنزین به 1500 و 3000 تومان خواهد رسید که یکی نرخ سهمیه ای و یکی نرخ آزاد است.

سهمیه بندی بنزین در سال 98 / میزان سهمیه بنزین چند لیتر است؟

با اجرای طرح سهمیه بندی بنزین در سال 98 که راه اندازی مجدد کارت سوخت مقدمه آن بود، قیمت بنزین و گازوئیل دو نرخی می شود. هر خودروی شخصی ماهانه در طرح سهمیه بندی سوخت امکان استفاده از 60 لیتر بنزین با نرخ دولتی 1500 تومان را خواهد داشت و برای مصرف بیش از سهمیه باید به ازای هر لیتر 3 هزار تومان پرداخت شود.

اصل اجرای طرح سهیمه بندی بنزین قطعی است اما تا پیش از این گمانه زنی ها از عرضه بنزین سهمیه ای در فروردین 99 حکایت داشت. دلایلی مانند انتخابات و تورم در ادعای عدم اجرای طرح در سال 98 اقامه می شد که این روزها گویا شرایط به گونه دیگری است.

دلایل افزایش قیمت بنزین و اجرای طرح سهمیه بندی سوخت

چند انگیزه باعث می شود تا اجرای طرح سهمیه بندی سوخت در سال 98 جدی گرفته شود؛ نخستین عامل آن است که درآمدهای دولت از محل فروش نفت به شدت کاهش یافته و آمارهای غیر رسمی از کاهش شدید فروش نفت خام حکایت دارد. به نحوی که ادعا می شود کمترین میزان صادرات نفت خام طی دهه های گذشته را داریم. با این اوصاف دولت برای تامین هزینه های جاری و عمرانی خود چاره ای جز کاهش هزینه ها ندارد که حذف یارانه سوخت یکی از مهمترین آنها است.

انگیزه دیگر رشد چشمگیر قاچاق سوخت در سال های گذشته خصوصا سال 97 و 98 است که با جهش قیمت دلار و فاصله قیمت بنزین در داخل و قیمت منطقه ای آن، انگیزه بسیاری برای قاچاق و کسب درآمدهای هنگفت ایجاد شده است و به صورت روزانه این اتفاق در مرزهای کشور در حال وقوع است.

حتی برخی انگیزه های سیاسی برای اجرای طرح در این بازه را مطرح می کنند که راهبرد معاصر تایید و رد نمی کند. به عقیده این دسته ماجرای برخورد با فساد از طرف قوه قضائیه به مزاق دولت خوش نیامده و آنها این برخوردها را گزینشی و سیاسی می دانند و دولت برای افزایش هزینه ها و ایجاد نارضایتی و تغییر فضا بر سهمیه بندی بنزین و افزایش قیمت سوخت اصرار دارد. البته این تحلیل نقاط ضعفی نیز دارند؛ افزایش نارضایتی ها پیش از هر چیز دامن دولت را می گیرد و به زیان آن در انتخابات مجلس 98 تمام خواهد شد.

افزایش یارانه نقدی برای جبران گرانی بنزین

به گفته برخی کارشناسان افزایش یارانه نقدی در سال 98 که روحانی وعده کرده تنها با سهمیه بندی سوخت و گران شدن بنزین ممکن خواهد بود و دولت هیچ منبع دیگری برای تامین این میزان افزایش نخواهد داشت.

با سهمیه بندی بنزین و افزایش قیمت آن بخشی از یارانه حدودا 100 هزار میلیارد تومانی دولت به سوخت کاشته می شود و دولت امکان هزینه کردن آن در بخش های دیگر را می یابد.البته اینطور نیست که تمام این یارانه حذف شود چون به هر حال در طرح سهمیه بندی اگرچه افزایش قیمت داریم اما این افزایش در حد نرخ های جهانی نیست که برخی آن را تا حدود 10 هزار تومان در لیتر برای بنزین می دانند.

در واقع دولت با حذف یارانه بنزین آن را به صورت نقدی و کالایی میان برخی اقشار توزیع خواهد کرد که هنوز از جزئیات آن اطلاع دقیق در دست نیست.

حذف یارانه چند میلیون نفر صحت دارد؟

در کنار شایعه سهمیه بندی بنزین و گرانی آن، خبر حذف یارانه دهک های بالا نیز در رسانه ها دیده می شود. سخنگوی دولت نیز پیش تر از حذف یارانه چند میلیون نفر و افزایش یارانه دهک های پایین و اقشار نیازمند خبر داده بود که طی هفته های گذشته کلید آن زده شد و یارانه چند ده هزار نفر قطع شده است.

اما اینبار سخن از حذف یارانه چند میلیون نفر است و به عبارتی با اجرای این طرح دولت یارانه حداقل سه دهک بالا و بخشی از دهک های میانی را حذف خواهد کرد و به دهک های پایین تر خواهد پرداخت.

میزان افزایش یارانه در سال 98 برای دهک های پایین و متوسط

هیچ اطلاعی از میزان افزایش یارانه در دست نیست و آمار و اعداد موجود گمانه زنی های افراد است بیشتر. در یکی از این آمارها ادعا شده دولت یارانه این گروه ها را به ازای هر نفر به 160 هزار تومان خواهد رساند و یک خانواده 5 نفره در ماه 800 هزار تومان یارانه دریافت خواهند کرد.

چنین شرایطی پیامدهای متفاوتی می تواند داشته باشد؛ اگر نظام ارزیابی و هدفمندی یارانه ها دقیق باشد این تصمیم قدری به بازتوزیع عادلانه منابع کمک خواهد کرد. چرا که دهک های پایین عمدتا از یارانه سوخت بی بهره هستند و کاهش آن آسیب جدی برای آنها به همراه نخواهد داشت و در مقابل اقشار بهره مندتر علاوه بر حذف یارانه ماهانه، مبالغ بیشتری برای استفاده از خودروی شخصی و مصرف بنزین و گازوئیل باید بپردازند.

اما مساله به اینجا ختم نمی شود و نشانه هایی وجود دارد که نگرانی کارشناسان را به همراه دارد که در ادامه اجمالا اشاره می کنیم.

پیامدهای سهمیه بندی بنزین و افزایش یارانه نقدی

در وهله نخست باید توجه داشت که دولت تحت فشار بودجه ای و برای تامین مخارج خود احتمالا به سهمیه بندی بنزین و حذف یارانه ثروتمندان متمایل شده است. در غیر اسن صورت از سال اول ریاست جمهوری روحانی ضرورت هدفمندی یارانه ها و واقعی شدن نرخ سوخت عنوان می شد اما دولت حاضر به پرداخت بهای آن و نارضایتی اقشاری از مردم نبود. همین مساله می تواند بیانگر این واقعیت باشد که از محل سهمیه بندی سوخت و حذف یارانه ثروتمندان و دهک های بالاتر تنها بخشی از آن به اقشار ضعیف تر پرداخت می شود و بخشی برای مخارج جاری و جبران کسری بودجه دولت هزینه خواهد شد.

نگرانی دیگر سابقه دولت در اجرای طرح های رفاهی ملی است که اصلا قابل دفاع نیست. در موارد گذشته مانند سبد کالا و بسته حمایتی دولت و افزایش حقوق ها و ... دولت عمدتا ضعیف عمل کرده و مردم نسبت به مدیریت ضعیف مسئولان اجرایی انتقاد داشته اند. در چنین شرایطی اگر دولتی ها پس از افزایش قیمت بنزین و گازوئیل نتوانند تبعات آن مانند افزایش بهای حمل و نقل و هزینه های تولید و توزیع کالا را در کشور مدیریت کنند شاهد رشد جهشی قیمت ها خواهیم بود. آن هم در شرایطی که آیتانه تحمل فشار اقتصادی در جامعه بسیار کاهش یافته و نیازهای حیاتی خانوار به سختی تامین می شود. در جدول زیر می توانید ببینید طبق یک پژوهش در صورتی که قیمت بنزین تنها دو برابر شود چه میزان تورم به دنبال خواهد داشت:

البته در صورت مدیریت صحیح این دو مورد اجرای این طرح می تواند به کاهش ضریب جینی و رشد کیفیت زندگی اقشار ضعیف و متوسط بیانجامد که گام بزرگی در جهت ارتقای عدالت اجتماعی و هدفمندی واقعی یارانه ها خواهد بود.