
به گزارش راهبرد معاصر، سیاستهای تنظیم بازار سوخت در آستانه تغییراتی قرار گرفته که شناخت دقیق ابعاد آن برای همه ذینفعان ضروری است. این تحولات که در قالب سهمیهبندی جدید بنزین دنبال میشود، بخشی از راهبرد کلان برای مدیریت منابع است. آگاهی از جزئیات این طرح به درک بهتر فضای پیشرو و برنامهریزی مناسب کمک میکند.
با تشکیل کارگروهی متشکل از وزارتخانهها و نهادهای اقتصادی و امنیتی، تعیین زمان و شیوه اجرای سیاستهای مرتبط با سهمیهبندی بنزین در دست بررسی است. این کارگروه که نمایندگانی از وزارت کشور، اطلاعات، نفت، سازمان برنامه و بودجه و سازمان بهینهسازی انرژی دارد، مسئول نهاییسازی مدل اجرایی است. این تلاشها نشان میدهد که سهمیهبندی جدید بنزین در مرحله حساس تصمیمگیری کارشناسی قرار دارد.
دولت استدلال میکند که افزایش مصرف، حفظ وضع موجود را غیراقتصادی و ناپایدار کرده است. راهبرد اصلی، حرکت به سمت «واردات صفر» بنزین عنوان شده و سهمیهبندی جدید بنزین به عنوان ابزاری برای مدیریت مصرف دنبال میشود. در این چارچوب، بنزین سه نرخی با نرخهای متفاوت برای سهمیه پایه و مصرف مازاد، مکانیسم اصلی تنظیم قیمت و مصرف محسوب میشود.
در ادامه جدول سهمیهبندی جدید و قیمت بنزین را مشاهده نمایید.

طبق اعلام مقامات، خودروهای نوشماره یعنی خودروهایی که برای نخستینبار شمارهگذاری میشوند، در اولویت بررسی برای اصلاح سهمیهبندی بنزین قرار دارند. این موضوع نه تنها خودروهای صفر داخلی، بلکه خودروهای مناطق آزاد، خودروهای وارداتی و حتی خودروهای دولتی را نیز شامل میشود. بر این اساس، سهمیهبندی جدید بنزین ممکن است سهمیه ۶۰ و ۱۰۰ لیتری این گروه را تحت تأثیر قرار دهد.
به دلیل مشخص نبودن زمان و شیوه دقیق اجرا، برخی کارشناسان معتقدند مصرفکنندگان در وضعیت انتظار و بیاطمینانی قرار گرفتهاند. این ابهام میتواند بازار خودرو را تحت تأثیر قرار دهد. منتقدان اشاره میکنند که در مدل پیشنهادی فعلی سهمیهبندی بنزین، همه خودروهای نوشماره، اعم از اقتصادی یا لوکس، مشمول یک قاعده میشوند که از دید آنان فاقد عدالت مصرفی است.
با اجرای سهمیهبندی جدید بنزین و حذف سهمیه برای خودروهای نو، هزینه استفاده از این خودروها افزایش مییابد. این امر ممکن است بخشی از خریداران را به سمت خودروهای کارکرده سوق دهد و روند نوسازی ناوگان را کند کند. همچنین، در حالی که محدودیت برای خودروهای جدید اعمال میشود، سیاست تشویقی مشخصی برای خرید خودروهای کممصرف در چارچوب بنزین سه نرخی دیده نمیشود.
طبق مصوبه دولت، سهمیه اصلی ۱۶۰ لیتری با نرخهای یارانهای (۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی) برای اکثر خودروها پابرجا است و مکانیسم بنزین سه نرخی عمدتاً بر محاسبه مصرف مازاد با قیمت آزاد (۵۰۰۰ تومان) متمرکز است. اما برای خودروهای نوشماره، احتمال حذف همین سهمیه پایه نیز مطرح است که در صورت اجرا، الگوی مصرف بخش مهمی از ناوگان جدید را دگرگون خواهد کرد.

مصوبه حذف سهمیه برای خودروهای نوشماره، یکی از محوریترین بحثهای کارگروه دولتی است که هدف آن مدیریت مصرف و کاهش وابستگی اعلام شده است. با این حال، سهمیهبندی جدید بنزین از نظر عدالت مصرفی، تأثیر بر بازار خودرو و پیامدهای رفتاری با نقدهایی مواجه است. دولت تأکید کرده که این تصمیم نهایی نیست و امکان اصلاح وجود دارد. روشن شدن سازوکار اجرا، زمانبندی و تمایز بین خودروهای مختلف میتواند از ابهامات فعلی بکاهد.
در همین راستا، اعلام شده است که سهمیهبندی بنزین برای خودروهای وارداتی از نیمه دوم آذر ماه حذف خواهد شد، که گامی عملی در مسیر اجرای تدریجی این سیاستها محسوب میشود.
جزئیات را در ویدیوی زیر ببینید