مشاوران اقتصادی رئیس جمهور پشت پرده گرانی ارز

به گزارش راهبرد معاصر؛ حدوداً از نیمه دوم سال گذشته بود، که روند صعودی ارزهای خارجی، به ویژه دلار آغاز شد، اما دولتمردان به جای کنترل و مدیریت بر بازار ارز و کاهش التهابات ناشی از آن بر سایر بازارها، توپ را در زمین رقبای سیاسی انداخته و آن ها را متهم به برهم زدن بازار ارز کردند. در این راستا، نوبخت، سخنگوی دولت در یکی از نشست های خبری اینگونه گفت: « دولت درباره بازار ارز تلاش کرد روند حبابی قیمت ارز را کنترل کند. ما می‌دانیم که اتوبوس اتوبوس آدم می‌آورند که ارز بخرند و مردم به خوبی تشخیص می‌دهند اما اگر کسی خواهان مردم باشد بهتر است وقت دولت را به خاطر برخی مسائل نگیرد.» در واقع تیم اقتصادی دولت تلاش کرد نوسانات شدید بازار ارز را به گردن جریان رقیب انداخته و خود را از اتهام سوءمدیریت مبرا سازد، اما ادامه روند رو به رشد ارز مبین واقعیات دیگری بود. واقعیاتی که در این هفته ابعاد آن روشن تر از هر زمان دیگریست و نشان دهنده نقش مشاوران رئیس جمهور، به ویژه مسعود نیلی در روند صعودی نرخ ارز است.

اعتراف تلخ اکبر ترکان

اکبر ترکان، مشاور رئیس جمهور طی هفته جاری در اظهار نظری بیان کرد: « اینکه قیمت دلار بالا رفت کار خوبی بود چاره ای نبود چون آن موقع مصنوعی قیمت دلار را پایین نگاه داشته بودند, وقتی سطح عمومی قیمت ها بالا می رود دلار هم بالا می رود. نمی شود تقاضای عمومی قیمت ها بالا رود اما دلار بالا نرود چرا که این موجب شکست اقتصاد می شود. دلار ارزان بماند، تورم باعث می شود که کالای داخلی گران شود. دولت کوشش عبثی می کرد که جلوی افزایش قیمت دلار را بگیرد، میلیادرها دلار هم پول تزریق کرد ولی نشد». این اظهارات بیان گر آن است که دولت روحانی به منظور دستیابی به مطامع سیاسی موجب اخلال در بازار ارز شده و با سرکوب آن، زمینه ساز جهش ناگهانی در این بازار شده است. از سوی دیگر این اظهارات در تأیید افزایش نرخ ارز، به نوعی نشان دهنده موافقت ضمنی دولت با افزایش آن است، دولتی که مدعی عدم دستکاری نرخ ارز به منظور تأمین کسری بودجه بود، حالا از سوی مشاورانش دستش رو شده و نمی تواند این موضوع را انکار نماید. در واقع این اظهارات نشان داد دولت متمایل به افزایش نرخ ارز بوده و می تواند به عنوان عرضه کننده اصلی آن در بازار، به نفع خود مداخله نماید.

اظهارات نیلی عامل اصلی گرانی ارز

روز گذشته یادداشتی از مسعود نیلی در رسانه ها منتشر گردید که در بخشی از آن نوشته است: «سیاست‌های ارزی کشور طی ۴ دهه گذشته همواره مبتنی بر ثابت نگاه داشتن نرخ ارز، مستقل از تورم بوده است. از آنجا که این سیاست امکان تحقق عملی در بلند مدت ندارد، نرخ ارز در دوره‌هایی که منابع اقتصاد اجازه می‌داده ثابت نگاه داشته شده است و پس از آن، طی یک یا چند جهش به مقدار تعادلی خود رسیده است. اما این نحوه تعدیل نرخ ارز فقط به بی‌ثباتی دامن زده و اثرات آن بسیار متفاوت با شرایطی است که تعدیل نرخ بطور هموار صورت می‌گیرد. وقتی نرخ ارز در خلاف جهت تورم تثبیت می شود، بالاترین و موثرترین کمک به تولیدکنندگان خارجی صورت گرفته و بیشترین صدمه به تولید کنندگان داخلی وارد می شود.» این اظهارات به صورت تلویحی در حمایت از افزایش نرخ ارز می باشد، که از نیمه دوم سال گذشته آغاز شده و تا به امروز ادامه داشته است. معلوم نیست که این مشاوران در زمان انتخابات کجا بودند و چنین اظهارات کارشناسانه ای را مطرح نمی ساختند تا به قول خودشان از تثبیت نرخ ارز جلوگیری نمایند. آقای نیلی، تیم اقتصادی دولت نزدیک به پنج سال زیر نظر شما به فعالیت می پردازد و استراتژی های شما را در اقتصاد پیاده می کند، حالا که برجام به نتیجه نرسیده و شما در ارتباطات بانکی با مشکل رو به رو هستید و از طرفی، جذب سرمایه خارجی در حد مطلوب نبوده و یا به عبارت ساده تر از آنچه که می پنداشتید بسیار عقب تر هستید، به دنبال درآمدزایی از افزایش قیمت دلار بر آمده اید، چراکه دارنده اصلی دلار، دولت است و از این افزایش قیمت درآمد هنگفتی به جیب می زند. این اظهارات شما با توجه به ارادت خاص آقای رئیس جمهور به شما، مبین نظر دولت است و شک نباید کرد که پشت پرده این تصمیم، شما و تیمتان قرار گرفته اید و آن را راهبری می کنید.

انفعال بانک مرکزی/ سیف و کرباسیان خارج از دایره تصمیم گیری

در حالی که بازار ارز ساعات پر التهابی را سپری می کند مقامات ارشد پولی کشور از هرگونه اظهار نظر جهت آرامش بازار خودداری می کنند و نکته جالب آن است که اعضای غیر اقتصادی دولت همچون حسام الدین آشنا در این خصوص به اظهار نظر می پردازند! نکته جالب اینجاست که این اتفاق درست زمانی رخ داده است که روز گذشته سیف و کرباسیان در اظهارات جداگانه از ثبات و آرامش در اقتصاد کشور سخن گفته اند. گویی آن ها در مدار تصمیم گیری اقتصادی کشور نقشی ندارند و صرفاً اجرا کننده اوامر نیلی اند.

سرنوشت ارز

یکی از سوالاتی که در ذهن مخاطبان شکل می گیرد، آن است که این روند تا کجا ادامه می یابد و چه بر سر ارز خواهد آمد؟ در پاسخ باید گفت، با توجه به اظهارات مشاوران اقتصادی رئیس جمهور و دادن سیگنال های افزایش نرخ ارز به جامعه، قطعاً شاهد افزایش تقاضا از سوی مصرف کننگان و سفته بازان خواهیم بود. از سوی دیگر با نزدیک شدن به موعد تصمیم گیری ترامپ در خصوص برجام و به احتمال فراوان خروج ایالات متحده از آن، شاهد نوسانات شدیدتر خواهیم بود. در واقع دو عامل اثر گذار بر نرخ ارز در شرایط کوتاه مدت فعلی، خواست دولت و ابهام در برجام است. به نظر نگارنده طی روزهای آتی شاهد افزایش قیمت ارز خواهیم بود، هرچند ممکن است در مقاطعی قیمت کاهشی گردد، ولی در مجموع برآیند بازار افزایشی است و این روند با نزدیک شدن به 22 اردیبهشت (اعلام نظر آمریکا در خصوص ماندن یا خارج شدن از برجام) تشدید می گردد.