تجزیه عراق؛ در دستور کار ترامپ

به گزارش راهبرد معاصر؛ انفعال امریکا در قبال نیروهای عراقی که با همکاری ایران، در پاییز سال گذشته به سوی مواضع کردهای جدایی طلب عراق در مناطق مورد مناقشه یورش آوردند، بسیاری از تحلیلگران را به این نتیجه گیری غلط رساند که ایالات متحده خواهان تجزیه عراق نیست. اما سه نکته در مواضع امریکا هنگام برگزاری رفراندوم وجود داشت که نباید از آن غافل شد: اول آن که ترامپ هرگز درباره رفراندوم جدایی اقلیم موضعی نگرفت؛ دوم، نظر تیلرسون با ترامپ در بسیاری از پرونده ها با ترامپ هماهنگ نبود که اوج آن در اظهار تیلرسون در خصوص این که "رئیس جمهور برای خودش حرف می زند" به نمایش در آمد ؛ سوم، تاکید تیلرسون بر لزوم "تعویق" و نه "لغو" همه پرسی در تماس تلفنی با بارزانی.

اخیرا، اتفاقاتی رخ داده که نشان دهنده موضع گیری قاطع تر واشنگتن در حمایت از جدایی طلبان کرد عراق است.

1. برکناری رکس تیلرسون: وزیر خارجه دولت ترامپ، هرچند که در مشی خود، راهبردهای همیشگی ایالات متحده را دنبال می کرد، اما نسبت به ترامپ، پخته تر و عاقلانه تر وارد عمل می شد. تیلرسون خواهان تجزیه کشورهای غرب آسیا نه به صورت ناگهانی بلکه به صورت تدریجی و شاید از طریق گسترش فدرالیسم بود. برکناری تیلرسون و مطرح کردن کاندیداهایی همچون پمپئو (که معروف به تندروی است)، منادی سپردن وزارت خارجه واشنگتن به شخصی است که بتواند بهتر و صریح تر مواضع، تنش آفرین ترامپ در منطقه را اجرا کند.

2. انتصاب جان بولتون: بولتون، که در دوره بوش سفیر واشنگتن در سازمان ملل بود و به جمله "به ایران حمله کنید"، شهرت داشت، با آمدن ترامپ چندان در مرکز توجه قرار نگرفت. وی در یادداشتی گلایه آمیز خطاب به ترامپ، پس از سرکوب شدن کردهای جدایی طلب در عراق، از به حاشیه رانده شدن خود انتقاد کرد و خواستار برخورد قاطع تری در مقابل "نفوذ ایران در منطقه" که یکی از جلوه هایش بازپسگیری کرکوک در حضور قاسم سلیمانی بود، شد.
بولتون شخصیتی است که در بحبوحه برگزاری همه پرسی اقلیم، مصاحبه های متعددی با "کردستان 24"، رسانه وابسته به جدایی طلبان کرد داشته و بر لزوم حمایت از اقلیم کردستان، "متحد اصلی امریکا در عراق" اصرار می ورزید. اکنون جان بولتون با عقاید تهدید برانگیزش در مورد مسئله کردی، بر کرسی مشاور امنیت ملی دولت امریکا تکیه زده و مسلما، به ترامپ توصیه می کند که در دعوای اربیل و بغداد، طرف اولی را بگیرد.

3. فشار امریکا برای بازگرداندن نیروهای پیشمرگه به مناطق مورد مناقشه: با جمع شدن بازمانده های داعش در برخی مناطق مورد مناقشه به خصوص کرکوک، و عملیات های مشترک آن ها با تعدادی از جدایی طلبان کرد، ایالات متحده امریکا به بهانه ای دست یافته تا حضور نیروهای امنیتی عراقی را برای بازگردان ثبات در این نواحی کافی نداند. واشنگتن با برجسته سازی طرح "عملیات مشترک"، که مدعی لزوم حضور نیروهای رسمی عراق و پیشمرگه برای ثبات سازی است، برای بازگرداندن پیشمرگه به مناطق مورد مناقشه فشار می آورد. حسن توران، نایب رئیس جبهه ترکمن های عراق، تصریح داشت:" "عملیات مشترک" پوششی برای بازگردادن مجدد نیروهای کرد به مناطق مورد مناقشه ای همچون کرکوک است". روزنامه العربی الجدید، چاپ دوحه هم پیش از این در گزارشی به نقل از یکی از وزرای عراقی خبر داده بود که امریکا برای پذیرش پیشمرگه در مناطق مورد مناقشه، به دولت العبادی فشار می آورد. در مواردی، شاهد آن بوده ایم که فشارهای امریکا نتیجه بخش نیز بوده است. مثلا، به تازگی، زیگار محمد، شهردار مخمور خبر داده نیروهای اداری اقلیم کردستان پس از 5 ماه به مخمور باز می گردند و به مسئولیت های خود ادامه می دهند. مخمور شهری بود که حشدالشعبی در هنگام آزادسازی آن از دست نیروهای پیشمرگه، چندین کشته و مجروح داد و اکنون تخلیه آن بدون درگیری، شبهه برانگیز است.
فشار امریکا بر بغداد محدود به بازگرداندن نیروهای پیشمرگه به مناطق مورد مناقشه نمی شده و موارد دیگری نظیر پرونده بازگشایی فرودگاه های سلیمانیه و اربیل را هم در بر گرفته است. مسئول رسانه ای اقلیم کردستان پس از بازگشایی فرودگاه های بین المللی، این نکته را تائید کرد که "نقش غرب در فشار بر بغداد برای بازگشایی فرودگاه ایجابی بود".

4. رویت نجم الدین کریم در ساختمان وزارت خارجه امریکا: نجم الدین کریم، در هنگام برگزاری رفراندوم جدایی، استاندار کرکوک بود. نامبرده بر خلاف احکام صادره از بغداد تاکید داشت که کرکوک یک استان کردی است و ترتیب برگزاری رفراندوم را هم در کرکوک داد. نجم الدین کریم در شب 16 اکتبر که نیروهای عراقی، کرکوک را از جدایی طلبان کرد باز پس گرفتند در خیابان ها حضور یافت و در جمع پیشمرگه ها سخن می گفت تا آن ها را برای مقابله با آنان که "مزدوران ایران" می نامید، تشجیع کند. پس از آزادسازی کرکوک، نجم الدین کریم متواری شده بود و کسی از محل اختفای وی آگاهی نداشت. اما به تازگی، خبرنگار کردستان 24، او را در ساختمان وزارت خارجه ایالات متحده رویت کرده و از وی مصاحبه ای گرفته است.

شواهد بالا نشان می دهد که واشنگتن قصد دارد سرمایه گذاری اصلی خود را روی عنصر کردهای گریز از مرکز بگذارد. این برنامه در گام اول، با کاستن از فشار بغداد بر اربیل و بازگرداندن نیروهای پیشمرگه به مناطق مورد مناقشه آغاز می شود و در نهایت، دولت مرکزی عراق را در موضع ضعف قرار می دهد.