ویروس کرونا خطرناک‌تر است یا بی‌تدبیری؟

به گزارش راهبرد معاصر، شیوع ویروس کرونا در اکثر کشورها، بشر را با بحرانی جهانی مواجه کرده است. حالا علاوه بر این بحران یکی دیگر از بزر‌گ‌ترین بحران‌های نسل ما تصمیم‌هایی است که مردم و دولت‌ها طی چند هفته آتی خواهند گرفت، تصمیم‌هایی که احتمالا جهان سال‌های آینده را خواهد ساخت. این تصمیم‌ها نظام سلامت و درمان و همچنین اقتصاد، سیاست و فرهنگ ما را تغییر می‌دهد و به شکلی جدید می‌سازد. در این دوره اقدامات ما باید فوری و دوراندیشانه باشد؛ همچنین باید مسئولیت پیامدهای طولانی‌ مدت اقداماتمان را بپذیریم. وقتی بین گزینه‌ها انتخاب می‌کنیم، باید از خودمان نه‌تنها در مورد اینکه چگونه بر این تهدید غلبه می‌کنیم، سوال بپرسیم، بلکه باید فکر کنیم که بعد از پایان طوفان ویروس کرونا، در چه نوع دنیایی زندگی خواهیم کرد؟

در این میان، بسیاری از اقدامات اضطراری کوتاه‌مدت بدل به امری ثابت در زندگی روزمره خواهند شد؛ این امر ویژگی و ماهیت شرایط اضطراری است که فرایندهای تاریخی در آن به‌سرعت پیش می‌روند. تصمیم‌هایی که در شرایط معمول سال‌ها طول می‌کشد اتخاذ شوند، اکنون در چند ساعت تصویب می‌شوند. فناوری‌های نابالغ و حتی خطرناک به کار گرفته می‌شوند، زیرا میزان ریسک انجام ندادن هیچ کاری، بسیار بالا است.

در این وضعیت بحران، انتظار می‌رود دولت دست از تنبلی بردارد و در مواردی، جدی پای کار بیاید. می‌خواهیم عرصه‌هایی را مورد بررسی قرار دهیم که دولت باید در آنها فعال‌تر باشد.

نظارت حداکثری

برای متوقف کردن شیوع بیماری، کل جمعیت باید دستورالعمل‌های مشخص را رعایت کنند. دو روش برای رسیدن به این نقطه وجود دارد. روش اول این است که دولت بر مردم نظارت داشته باشد و آنهایی که قوانین را می‌شکنند، مجازات کند. امروز برای اولین بار در تاریخ بشر، فناوری امکان نظارت بر همه را در هر زمانی فراهم آورده است. پنجاه سال قبل کا‌گ‌ب (سرویس اطلاعاتی و امنیتی اتحاد جماهیر شوروی سابق) نمی‌توانست ۴۴۰ میلیون شهروند شوروی را به صورت بیست‌وچهار ساعته تحت نظر داشته باشد و نمی‌توانست به طور موثر اطلاعات جمع‌آوری‌شده را پردازش کند. کا‌گ‌ب وابسته به ماموران و تحلیلگران بود و نمی‌توانست برای تعقیب هر شهروند، یک مامور بگمارد. اما امروزه دولت‌ها می‌توانند به سنسورها و الگوریتم‌ها اتکا کنند.

در این میان، دولت‌های متعدد ابزارهای نظارتی را در مبارزه‌ با شیوع ویروس کرونا به کار گرفته‌اند. قابل توجه‌ترین کشور، چین است. مقامات چینی با نظارت دقیق گوشی‌های هوشمند مردم، استفاده از صدها دوربین شناسایی چهره و الزام مردم به چک کردن و گزارش دمای بدن و شرایط بالینی‌شان، نه‌تنها می‌توانند به‌سرعت حاملان بالقوه ویروس را شناسایی کنند، بلکه می‌توانند حرکت‌های افراد را نیز مورد شناسایی قرار دهند و هرکس را که با این افراد ارتباط داشته، تشخیص دهند. مجموعه‌ای از اپلیکیشن‌های همراه چینی در صورتی که شهروندان نزدیک افراد مبتلا به ویروس کرونا بوده‌اند، به آنها هشدار می‌دهد. این نوع از فناوری فقط محدود به آسیای شرقی نیست. بنیامین نتانیاهو ـ نخست‌وزیر رژیم اشغالگر قدس ـ اخیرا به آژانس امنیت ملی اسرائیل اجازه داد از فناوری نظارت که معمولا برای ردیابی تروریست‌ها استفاده می‌شود، استفاده کند تا بیماران مبتلا ردیابی شوند. وقتی کمیته فرعی پارلمان مجاز بودن این اقدام را زیر سوال برد، نتانیاهو با «حکم اضطراری» آن را تصویب کرد.

فضای پارادوکسیکال اصرار همزمان بر بازگشایی ادارات و قرنطینه

در جلوگیری از افزایش آمار کرونا ویروس و یا کووید 19 بحثهای مختلفی انجام شده و متأسفانه با برخی از تدابیر اشتباه در کشورمان هیچ کدام به درستی صورت نگرفت که این موضوع در درجه ی اول نشان دهنده ی درک نادرست راهکار توسط مدیرانی است که در هر تریبونی مردم را به خانه ماندن تشویق می کنند. ایجاد کمپین هایی مانند در خانه میمانیم و… که هرچند حجم سفرهای نوروزی را کم کرده اما مطمئناً عدم اجرای برخی از روشها مانند قرنطینه موج دوم کرونا را نگران کننده تر می کند. چیزی که برخی از دولتمردان در توصیه های خود به آن توجه نمی کنند لزوم رسیدگی به مشاغل آزاد و کسب و کارهایی است که با تعطیلی آنها صاحبانشان هزینه های زیادی را پرداخت خواهند کرد و سبب عقب ماندگیهای زیادی می شود. صرفا جهت یادآوری برخی از مواردی را که دولت در این زمان می تواند در اختیار مردم و به ویژه صاحبان کسب و کار قرار دهد بیان می کنیم.

با گران شدن نرخ بنزین بسته ی معیشتی در اختیار خانواده های کشور قرار گرفت و قرار بود که آن دسته از خانوارهایی که از دریافت این بسته محروم شدند به زودی آن را دریافت کنند اما این مسئله با اما و اگرهای فراوانی روبرو شد و در نهایت دولت به ادغام بسته های معیشتی با یارانه اقدام کرد که اگر بنا بود بسته های معیشتی در کنار یارانه به مردم پرداخت شود رقمش با میزان فعلی این ادغام فرق می کرد در واقع دولت دوبار اقدام به ذخیره ی حجم زیادی از نقدینگی کرد. دفعه‌ی اول با گران کردن 200 درصدی بنزین و مرتبه‌ی دوم با جمع‌بندی یارانه و بسته حمایت معیشتی که در شرایط فعلی می توان با درنظر گرفتن یک نسبت مناسب از تعداد خانوار این بخش را در زمان قرنطینه در اختیار مردم قرار داد. در طرف دیگر ماجرا دولت برای جلوگیری از زیان بیشتر کسب و کارها می تواند سامانه ای را راه اندازی کند تا افرادی که به هر دلیلی مشخصات کسب و کارشان ثبت نشده این کار را انجام دهند تا با رسیدن به یک جامعه ی آماری درست در خصوص میزان حمایت از این افراد برنامه ریزی شود. کووید 19 وقتی خطرناکتر می شود که چاشنی عدم تدبیر به آن اضافه شود.

در بسیاری از گزارشهای تلویزیونی مسئولین دولتی اذعان می کنند که درصد زیادی از مردم کرونا را جدی نگرفته اند به فرض قبول این گزاره آیا دولت این مسئله را جدی گرفته است که با اختصاص 200 تا 600 هزار تومان بسته ی حمایتی سعی در حمایت از کسب و کارها دارد؟ آقای روحانی همواره بخاطر خواهیم داشت که شما در روزهای زیادی که این ویروس در حال انتشار بود از نظرها غایب بودید و شاید اگر فشار رسانه ها مبنی بر نمایان شدنتان نبود هنوز مشخص نبود چرا شخص رئیس جمهور سکان مدیریت این بحران را به دست نمی گیرد؟

آقای روحانی قیمت بنزین تقریباً به 70 سنت در هر گالن رسیده است و با توجه به اینکه دلار مبادله ای در حاضر 14.000 تومان است بنابراین قیمت هرلیتر بنزین در حدود 2.530 تومان می شود در حالیکه مردم بنزین آزاد را لیتری 3.000 تومان می خرند. در واقع ما بنزین آزاد را در حال حاضر گرانتر از قیمت جهانی می خریم با این شرایط وقتش نرسیده که به جای هزینه کردن در مورد برخی از سازمانها در لایحه ی بودجه چنین درآمدهایی در اختیار مردم قرار گیرد؟ کووید19، ویروس کرونا، کرونا ویروس و یا هر چیز دیگری که اسمش را بگذاریم نشان داد که فاصله دولت با مردم زیاد است. آمار کرونا ویروس کاهشی خواهد بود اگر رفتار تعاملی افزایشی شود. کرونا در کودکان ، کرونا در قم ، کرونا در مشهد ، کرونا در شیراز  و یا هر جای دیگری تنها شعار نمی خواهد بلکه اراده ی جدی می طلبد در غیر اینصورت آمار کرونا ویروس بیش از پیش بینی های ما خواهد بود

دولت متهم به بی‌نظمی و بی‌برنامگی

دولت دوازدهم به بی‌نظمی و بی‌برنامگی متهم است. نبود «یک فرماندهی واقعی»، «کارآمد و جهادی» برای اینکه بتواند با اختیارات کامل  «جلوی پیشرفت بحران را بگیرد»، باعث می‌شود «اوضاع خطرناک‌تر شود». اتفاقی که اگر نیفتد، «خیلی زود همه چیز دیر می‌شود!»

«تغییر ساعت کار ادارات تا تعطیلی‌ها و در نهایت هم بی‌نظمی و بی برنامگی اساسی در ماجرای ممنوعیت سفرها» اشتباهات فاحشی هستند که دولت مرتکب آنها شده است.

اینگونه به نظر می‌رسد که «انگار هیچ مرکز واحدی برای تصمیم گیری قاطع و نهایی وجود ندارد و همه چیز به حال خود رها شده است». 

فرماندهی جهادی در راس امور چه کارایی دارد؟

چرا دولت فرماندهی را به وزارت بهداشت سپرده است؟ رئیس جمهور باید فرماندهی مقابله با بحران کرونا را «که نیازمند هماهنگی چند وزارتخانه و استانداران و نیروهای نظامی و انتظامی است» به نیرویی بسپارد که «جرات و قاطعیت تصمیم گیری متمرکز و واحد را داشته باشد، بتواند نهادها و سازمان‌ها را هماهنگ کند، اطلاع رسانی متمرکز و واحدی را شکل دهد و بر اجرای تصمیمات نظارت مستمر و قاطع و کارآمد داشته باشد».

حمايت از اقشار آسیب‌پذیر

محدوديت تردد ، بيماري و قطع فعاليت اقتصادي به شدت بر زندگي مردم، که قبل از بحران کرونا هم تحت فشار بوده اند تأثيرمنفي مي گذارد. هزاران مغازه، کارگاه و کارخانه ديگر فعاليت ندارند. بسياري از مردم ديگر هيچ منبع درآمدي ندارند و به سختي زندگي مي کنند. دولت دو بسته حمايتي براي شاغلان فاقد درآمد ثابت در دستور کار دارد: يکي خريد اعتباري به گونه‌اي که کارگران ساختماني و کارگران فصلي و روزمزد و دستفروشان و رانندگان تاکسي و کارگران رستوران‌ها مي‌توانند يک الي دو ميليون تومان وام با بهره ٤ درصد بگيرند. سه ميليون خانوار مشمول اين طرح شناسايي شده‌اند.

دوم، حدود يک و نيم ميليون خانواري که حتي داراي درآمد متغير هم نيستند توسط سازمان هدفمندي يارانه‌ها شناسايي شده‌اند و بسته حمايتي را دريافت خواهند کرد. مبالغ دريافتي اين افراد بين ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان براي خانواده هاي يک تا پنج نفر به بالا خواهد بود. بنياد مستضعفان نيز اعلام کرده که يک ميليون تومان به ٤٠٠٠ دستفروش خياباني در جنوب تهران مي پردازد. اما اين قطره ايست در اقيانوس...

 به نظر نمي رسد که اقدامات صورت گرفته براي کمک به افرادي که وضعيت معيشتي شکننده اي دارند در حد ابعاد فاجعه باشد. اقتصاد کشور در حال حاضر با توجه به «فشار حداكثری» آمريكا و همچنين بر اثر نتايج بی‌تدبیری‌های دولتی، در وضعيت دشواري به سر مي برد و اما ثروتهاي بالا و شرکت هاي بزرگ با وعده هاي کاهش ماليات امسال مي توانند کمي نفس بکشند .

حتي اگر اين بيماري بدون تمايز اجتماعي همه افراد را تهديد مي کند، عواقب آن براي افراد محروم بسيار شديدتر است. بديهي است که رعايت توصيه هاي بهداشتي در برابر ويروس ، براي افرادي که در گير مشکلات معيشتي لاينحل مي باشند سخت تر است ، کساني که با وجود منع تردد توصيه شده همچنان به کار خود ادامه مي دهند ، مانند هزاران پيکي که هر روز براي افرادي که امکانش را دارند و خانه خود را ترک نمي کنند خريد هايشان را در خانه تحويل مي دهند.

در انتظار پاسخ صندوق بين المللي پول

با«فشار حداکثری» واشنگتن در ايران سيستم بهداشت و درمان بخصوص شديدا درگير فشار است. همراه با سخت شدن تحريم هاي آمريکا و همچنين به دليل گره زدن اقتصاد کشور به برجام و امثال آن توسط غرب‌زدگان داخلي ، هزاران نفر در حال حاضر هم با مشکل اقتصادي روبرو ، بيکار و بي بضاعت هستند. نرخ بيکاري و تورم با Covid-19 به طرز چشمگيري بالا مي رود. فشارهاي اقتصادي ، به اندازه منحني پيشرفت بيماري پشت مردم را خم مي کند. ادامه تحريم ها ، به ويژه در مورد دارو و تجهيزات درماني در اين شرايط جنايتکارانه است.

شانس پاسخ مثبت صندوق بين المللي پول به تقاضاي ايران چقدر است؟ آيا اين نهاد بدون پشتيباني واشنگتن قادر به کمک به ايران خواهد بود؟ واکنش نهادهاي مهم بين المللي و ساير کشورها که خودبه شدت درگير بيماري اند چيست؟ اینها همه فارغ از این است که هر کشوری از صندوق بین‌المللی پول وام گرفته است، عاقبت به خیر نشده است...!

عدم اعتماد عمومی، علتی از مجموعه علل ناتوانی دولت در مهار بحران کرونا

علاوه بر مشکلاتی که ناشی از احتکار مواد و اقلام مورد نیاز مردم و بیمارستان‌ها اتفاق افتاد، آنچه شهروندان را بازهم بیشتر به نهادهای دولتی بی‌اعتماد کرده، عملکرد دولت د بزنگاه‌های مختلف از جمله مسئله برجام و گرانی بنزین است.

مهار ویروس کرونا نیازمند همراهی افکار عمومی است ولی در حال حاضر اعتماد مردم به مسئولان دولتی به کمترین حد خود رسیده است. به عبارتی حتی وقتی مسئولی اعلام می کند که کرونا گرفته باز هم مردم باور نمی کنند!

این شاید یکی از عللی باشد که دستورات دولت به راحتی گوش شنوا در میان شهروندان پیدا نمی‌کند. علیرغم آنکه دولت از مردم خواسته در خانه بمانند و از تعطیلی مدارس برای سفر‌های تفریحی استفاده نکنند، ویدیوهایی از هجوم مردم به نقاط محتلف کشور در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود. ویدیوهایی که در عین حال نشانه ناآگاهی بخش قابل توجهی از شهروندان از خطری است که آنها را تهدید می‌کند. 

لزوم قاطعیت دولت در زمینه قرنطینه نقاط بحرانی ویروس کرونا

دولت به درست بودن انجام قرنطینه اعتقاد و باور دارد اما توان و حال اجرای آن را ندارد. درحالی که باید در زمینه قرنطینه نقاط بحرانی ویروس کرونا قاطعانه و شجاعانه تصمیم بگیرد.

در کشورهای چین، کره، روسیه و آلمان مقررات سخت گیرانه‌ای را برای مقابله با شیوع ویروس کرونا به مرحله اجرا در آمده و در این زمینه موفق عمل کردند. به طور مثال در کشور چین اگر افراد عادی وارد خیابان یا اماکن عمومی ‌شوند و مقررات را در زمینه قرنطینه رعایت نکنند، جریمه خواهند شد، به همین دلیل کمترین میزان شیوع آلودگی و کمترین آمار فوتی را نسبت به جمعیت بالای یک میلیارد نفری خود داشتند.

سلامت مردم اولویت اول دولت‌ها است، نکته‌ای که از دید دولت ما مغفول مانده است. در چند روز اخیر شاهد آن بودیم که به دلیل عقب نشینی دولت، مردم شهرهای مختلف از روی ناچاری و به صورت خودجوش برای حفاظت از سلامتی همشهریان خود وارد عمل شدند و از ورود خودروهای غیربومی، ترددهای غیر ضرور و مسافران در مبادی ورودی استان جلوگیری کردند.

متاسفانه سیستم بهداشتی کشور، رویکرد سیستم درمان‌گرا دارد و زمانی که یک مسئله به مرحله بحرانی و حاد رسید فقط مقابله و مبارزه می‌کند، درحالی مدیریت پیشگیری در دنیا اولویت اول دولت‌ها و ملت‌ها قرار دارد. باید سیاستگذاری‌ها فورا به سمت مدیریت پیشگیرانه تغییر نماید.

دولت الکترونیک و آرزوها برای تحقق آن!

سال‌هاست شعار دولت الکترونیک را در ایران می‌شنویم اما متاسفانه هنوز زیرساخت‌های لازم برای آن فراهم نشده است، اگر دولت الکترونیک به صورت صد در صد اجرایی می‌شد قطعا امروز شاهد این بودیم که اداره‌ها و دستگاه‌ها در زمان شیوع ویروس کرونا تعطیل می‌شدند و کارکنان دولت از منزل می‌توانستند دورکاری انجام دهند تا هم کشور دچار مشکل نشود و به نیازها و امور مردم رسیدگی شود.

اینگونه برای حفظ سلامتی کارمندان اداره‌ها تعطیل می‌شدند و فقط برخی نهادها و دستگاه‌های ضروری مانند بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، نیروی انتظامی و بانک‌ها باید باز بمانند. اما امروز شاهد آن هستیم که مجبوریم تمام اداره‌ها باز باشد و با حضور فیزیکی کارکنان به امور مردم رسیدگی شود.

الزامی است که دولت اداره‌های غیر ضرور را تعطیل کند و اگر اداره‌ای نیاز است که باز بماند، با حداقل نیروی کار به فعالیت خود ادامه دهد. همچنین دولت باید زیرساخت‌های دولت الکترونیک را هرچه سریع‌تر فراهم کند تا در بحران‌های آینده آمادگی برای دورکاری کارمندان و رفع نیاز مراجعان فراهم شود.