آگهی‌های فضای مجازی؛ از بازاریابی تا برهم زدن عرضه و تقاضا!
فضای مجازی هم می تواند فرصت باشد و هم تهدید. از این حیث که موجب رونق در کسب و کارهای کوچک شده است، فرصت بوده و از سوی دیگر به دلیل شفاف نبودن روند عرضه و تقاضا در آن و برهم زدن بازار تهدید محسوب می شود.
به گزارش راهبرد معاصر؛ در روزهای اخیر شاهد التهابات بسیاری در بازار به ویژه در حوزه خودرو بودیم تا جایی که قیمت برخی خودروها به طرز عجیب و سرسام‌آوری رشد داشت و برخی قیمت‌ها حتی تا دوبرابر قیمت واقعی آن مدل خودرو عنوان شده و حتی بالاتر معامله می‌شد. افراد بسیاری هم به دلیل ترس از کاهش ارزش پول و سرمایه شان به سبب آنچه کارشناسان آن را تورم انتظاری می‌خوانند سرمایه خود را برای معامله به این بازار آوردند و همین امر سبب التهاب بیشتر و خوشحالی نتیجه بخشی برخی دلال‌بازی‌های سودجویان از تلاش‌هایشان شد.
اما یکی از مواردی که سبب افزایش اینگونه معاملات عجیب با قیمت‌های سرسام‌آور شد آگهی‌هایی بود که برخی سودجویان روی سایت‌هایی مانند دیوار و شیپور می‌زدند! سال گذشته بود که سایت دیوار به دلیل سوء‌استفاده برخی سودجویان از آگهی‌های رایگان این سایت و عنوان کردن قیمت‌های عجیب و غریب برای برخی خودروها حتی مدل پایین و برخی منازل بدون آیتم‌های مورد نیاز به منظور کسب امتیازات خاص، قیمت های درج شده در محتوای آگهی را حذف کرد چرا که سبب التهابات بسیاری در بازارهای خودرو و مسکن شده بودند؛ قیمت‌هایی غیرکارشناسی که هیچ سنخیتی هم با جنس به فروش گذاشته شده نداشت و گاهی حتی جنسی هم برای معامله نبود چرا که این قبیل آگهی‌ها قرار بود منتشر شود تا التهاب را به بازار کشانده و سبب جهش‌های قیمتی خودخواسته دلالان و سودجویان شوند.
قیمت‌های غیر واقعی و آشفتگی در بازار
با این حال آنچه در عمل مشاهده شد برهم ریختگی بازارها و صعود یکباره قیمت خودرو و مسکن به چند برابر قیمت بود که مردم و سرمایه‌داران بسیاری را به دنبال ترس از کاهش ارزش سرمایه و دارایی‌شان به بازار کشاند تا جایی که برای معامله منزلی که تا پیش از این به نصف قیمت ارائه شده بود سر و دست بشکنند! تحقیقات میدانی نشان می‌دهد بسیاری از آگهی‌هایی که برای فروش گذاشته شده بود حتی متعلق به فروشنده واقعی نبود بلکه دست دلالان خودرو و مشاوران املاک بود؛ هر چند سایت‌های فوق الذکر دسترسی‌هایی مانند امکان درج قیمت فروش را به منظور کاهش همین التهابات و سوءاستفاد‌ه‌ها بستند اما سودجویان دست بردار نبودند و سبب شدند عرضه و تقاضا در معادله‌ای نامیزان قرار گرفته به هم بریزد و به دنبال آن تورم را برای جامعه به ارمغان بیاورد! یا به عبارتی ساده‌تر قیمت‌های غیرواقعی آشفتگی بازار را به همراه آورد.
امسال هم در پی تعطیلی های گسترده کرونایی در کشور و عدم امکان معامله در فضای واقعی، دلالان دست از کار نکشیده و با تبحرات خاص خود و ارائه یک آگهی با شماره‌های مختلف و قیمت‌های نامتناسب با ارزش واقعی آن، یا حتی درج یک آگهی در قالب‌ها و عنوان‌های مختلف و با چندین شماره باری دیگر التهاب را به بازار کشاندند و البته باید اذعان داشت که صد در صد موفق هم بودند چنانچه شاهد بودیم قیمت پراید، 206 و 405 و دیگر خودروهای مثلا ارزان و در دسترس مردم تا دوبرابر ارزش واقعی آن رسید و صف‌های طولانی جلوی مراکز تعویض پلاک خود حاکی از آن بود که تیر سودجویان به هدف خورده و در پی کاهش عرضه و ایجاد التهاب به منظور افزایش تقاضا باری دیگر بازار دستخوش تبانی دلالان شده است.
آیا دست هایی پشت پرده است؟
شاید باید به این نکته نیز اشاره داشته باشیم که این دلالان و قیمت سازی‌های عجیب و غریبشان تنها نیستند و احتمالا دست‌های پشت پرده و سودجوی بسیاری هم همراهیشان می‌کند که اینگونه بدون ترس وارد بازار می‌شوند، قیمت‌های دل بخواهی و منفعت‌طلبانه می‌دهند، بازار را یک شبه به التهاب و آشوب می کشانند و خود را مرجع قیمت دهی و منشا تورم در جامعه می‌کنند تا بارشان را از این التهاب و آشفتگی مالی و روانی جامعه ببندند!
اگر بخواهیم دقیق‌تر به موشکافی چنین روندی و بلایی که برسر بازار و مردم می‌آورد بپردازیم می‌توان این گونه تشریح کرد: به عنوان یک خریدار وارد سایتی مانند دیوار می‌شوید تا مثلا قیمت خودرویی مانند پراید را بسنجید، اما به یکباره با قیمت هایی مواجه می شوید که حتی در هیچ بنگاه ماشینی هم ندیده اید و گمان می کنید شاید این شما هستید که خبری از قیمت ها نداری یا با آگهی هایی با این مضموم مواجه می‌شوید «به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می شود!» یا وقتی با شماره تماس یک آگهی تماس می گیرید، فروشنده می‌گوید فروخته شد! یا اصلا پاسخی از شماره درج شده در آگهی دریافت نمی کنید و تصورتان این است که فروخته شده است و کم کم این قیمت ها باورتان می شود! و به عنوان عضوی از جامعه آن را به دیگران منتقل می کنید و خود نیز دچار آشفتگی ذهنی به سبب کاهش دارایی تان می شوید؛ این همان اتفاقی است که طراحان اصلیش دلالان و سوداگران هستند و همان امری است که در دو ماه اخیر سبب التهاب و آشفتگی در بازار خودرو شده است.
از گره گشایی تا پمپاژ ناامیدی
اما نباید از حق گذشت که انتشار صدها هزار آگهی روزانه در موضوعات مختلفی مانند کاریابی و استخدام، خدمات، لوازم خانگی و … در دیوار و شیپور توانسته است گره از زندگی بسیاری از مردم، کسب و کارهای کوچک و حتی تولیدکنندگان بزرگ و کارآفرینان باز کند. اما التهابات اخیر در بازار خودرو نگرانی های بسیاری را به همراه آورد چنانچه سال گذشته هم شاهد چنین التهاباتی بودیم اما این سایت ها برای کنترل اوضاع اقدام به حذف قیمت های عنوان شده در آگهی ها را کردند تا از این آشفتگی ها که به اذعان بسیاری از کارشناسان یکی از عوامل برهم خوردن عرضه و تقاضا به شمار می رود و گاهی باعث پمپاژ ناامیدی در جامعه می شود، کاسته شود.
کارشناسان عوامل دیگری را نیز برای برهم خوردن تناسب عرضه و تقاضا برشمرده اند مانند محدودیت های تولید و ممنوعیت واردات خودرو به کشور، هجوم نقدینگی به بازار خودرو، شیوع کرونا و عدم کنترل بازارها و ... این شرایط ویژه اقتصادی، فرصت را برای تبانی و قیمت سازی در بازار خودرو به‌ویژه خودروهایی که عرضه محدودتری داشتند و حضور سوداگرانه دلالان به ویژه در فضای مجازی و سایت هایی که عنوان شد، را فراهم کرده است.
بهره سخن
التهابات اخیر بازار خودرو و جهش‌های قیمتی دور از باور سبب شد که شورای رقابت وارد میدان شده و با قیمت گذاری کارخانه‌ای و ارائه فرمولی به همین منظور برای بازار تا حدودی این التهاب و آشفتگی را بخواباند اما آنچه حائز اهمیت اینکه مسئولان نباید اجازه دهند کار بدین جا کشیده شود که عده‌ای سودهای بادآورده کرده و عده ای هم متضرر شوند بلکه باید پیش از اینها فکر چاره ای بکنند! و مهمتر آنکه برای سایت هایی مانند دیوار و شیپور شرایطی فراهم گردد تا امکان ارائه قیمت های کارشناسی شده و قابل کنترل به وجود آید و دیگر هیچ سوداگر و دلالی نتواند هر خودرویی را یا منزلی را با هر قیمت دل بخواهی ارائه کند و بازار را به التهاب بکشاند.