6 دلیل مخالفت دولت مستعفی یمن با طرح آتش بس سازمان ملل

به گزارش راهبرد معاصر؛ اخبار مذاکره مارتین گریفیتس فرستاده ویژه سازمان ملل با انصارالله و دولت مستعفی برای آتش بس الزام‌آور در یمن در چند روز گذشته در حالی رسانه ای شد که نتیجه ای موفقیت آمیزی از آن حاصل نگردید. در واقع دو طرف مذاکره کننده در این باره موضع متقاوتی در امتناع از پذیرش مذاکرات گرفتند. علاوه بر مخالفت دولت نجات ملی با طرح پیشنهادی مذکور به دلایلی چون جانبداری گریفیتس از ائتلاف سعودی - اماراتی در مذاکرات و تأکید بر اینکه این پیشنهادات از سوی گریفیتس، تلاشی برای نجات ائتلاف در جبهه های شرقی است، دولت مستعفی هادی نیز با طرح اخیر فرستاده سازمان ملل برای برقراری آتش‌بس در یمن مخالفت کرد. بطوریکه دلیل مخالفت آنها (دولت مستعفی) با این طرح، نقص حاکمیت و مسئولیت دولت مستعفی عنوان شده است.

اما آنچه در این باره قابل توجه و ارزیابی می باشد، بررسی دلایل عدیده ای است که موجب شده است تا دولت مستعفی با این طرح پیشنهادی مخالفت کند، از این رو در این یادداشت تلاش می شود تا بصورت موردی و در نگاهی اجمالی به آن اشاره شود.

1- نکته اول اینکه، بنا بر ادعای مطرح شده از سوی دولت مستعفی، دلایل مخالفت با طرح پیشنهادی آتش بس، نقض حاکمیت و مسئولیت دولت هادی در این طرح می باشد؛ در واقع در ذیل این ادعا، دولت مستعفی مدعی است که فرستاده ویژه سازمان ملل در امور یمن پا را از وظیفه محوله فراتر نهاده است که به نقض حاکمیت آنها انجامیده است. دولت هادی با توجه به شرایط میدانی که در ضعف روز افزونی از آن قرار دارند با ابزار بیانی و ادعایی مذکور تلاش کرده اند تا موقعیت سیاسی و دیپلماتیک خود را در صحنه میدانی یمن حفظ کنند. بطوریکه می توان این گونه گفت که ورود نماینده سازمان ملل به موضوع آتش بس، یکی از شانس های زمینه ای در این باره می باشد که دولت مستعفی با توجه به شرایط وخیم ماه های اخیر از آن می تواند بهره برداری کند. به همین سبب مخالفت با این طرح و طرح های مشابه در آینده به مثابه نگه داشتن دولت مستعفی هادی به عنوان یک بازیگر در صحنه میدانی یمن است که دولت مستعفی و نیروهای تخت امرش، به آن آگاهند.

2- از دیگر موارد مخالفت دولت مستعفی هادی با این طرح، ادعایی است که متوجه دولت نجات ملی در صنعاء می کنند. در واقع دولت مستعفی مدعی است گریفیتس در این طرح به جای دولت نجات ملی و در حمایت از آنها وارد کارزار پیشنهاد طرح شده است؛ این در حالی است که صنعاء همواره به گریفیتس و گزارشات او این انتقادات را وارد ساخته است که جانبدرانه بوده و در حمایت از جریان سعودی – اماراتی که دولت مستعفی نیز تحت المایه آنها قرار دارد، صادر شده است. نکته قابل توجه در این باره این است که دولت مستعفی با این ادعا، تلاش دارد تا خود را از حاشیه تحولات میدانی در یمن خارج کند و به سمت راهبرد پررنگ سازی نقش و حضورش در جغرافیای یمن گام بردارد. از این رو با برجسته سازی مبنای غیریت های موجود در یمن درصدد ایفای نقشی است که در چند سال گذشته از تجاوز از سوی ائتلاف انجام می داد.

3- مخالفت دولت مستعفی هادی با این طرح در حالی صورت گرفت که گریفیتس مدعی شده بود که به دولت مستعفی «یک نسخه اصلاح شده از طرح سازمان ملل برای حل بحران ارائه کرده که شامل آتش‌بس و توقف همه حملات هوایی، دریایی و زمینی است»؛ باید خاطر نشان کرد که دولت هادی درصدد است بازی احیای حضورش در یمن را در زمین سازمان ملل کلید بزند. در واقع سیاستگذاری به کنش ورزی از طریق مخالفت با طرح هایی از این قیبل قابلیت این را دارد تا دولت مستعفی را به عنوان عضو یمنی شناخته شده در مناسبات آتش بس و یمن پسا جنگ مورد پذیرش دیگر بازیگران قرار دهد که در شرایط موجود در هاله ای از ابهام و تشکیک قرار دارند. از این رو حیات سیاسی دولت مستعفی هادی به سبب اتفاقاتی که در صحنه میدانی یمن در حال رخ دادن است بستگی به میزان مهارت در بازیی دارد که آنها در صحنه سیاسی – دیپلماتیک به انجام آن مبادرت می ورزند.

4- مخالفت دولت مستعفی با طرح پیشنهادی سازمان ملل جهت انجام آتش بس فراگیر و الزام آور، کارکرد رسانه ای دارد. دولت مستعفی هادی در ماه های اخیر به دلیل آسیب پذیری های حاصله از ناحیه شورای انتقالی در جبهه درگیری در جنوب و جنوب شرقی از یکسو و شکست در برابر پیشروی های رزمندگان انصارالله و دولت نجات ملی از سوی دیگر در یک بن بست و تنگنا قرار گرفته است؛ به علاوه اینکه تعدیل وجوه حمایتی ریاض از آنها نیز مزید بر علت شده است تا دولت مستعفی به دلیل در ضعف قرار داشتن در عرصه های میدانی – عملیاتی، به سمت ابزار رسانه و استفاده از آن روی آورده است. در واقع دولت مستعفی تلاش دارد تا کمبودها و ضعف های خود را در محور نبرد و جبهه های درگیری از طریق جنگ با ابزار رسانه جبران کند. از این رو موضوع طرح پیشنهادی مذکور و مخالفت با آن یک خوراک رسانه ای برای آنها به شمار می آید که می تواند به بازتولید نقش و جایگاه آنها در جغرافیای نبرد در یمن کمک کند.

5- مخالفت با این طرح می تواند در مسیر اولتیماتومی به ریاض و ابوظبی باشد که در شرایط کنونی با کنار زدن دولت مستعفی و حمایت از شورای انتقالی، جنوب و شرق یمن را مایملک خود محسوب می کنند. در واقع این اقدام دولت مستعفی به ریاض و ابوظبی که فعال مایشاء این روزهای جنوب و شرق یمن هستند، این پیام را مخابره خواهد کرد که دولت مستعفی در صحنه سیاسی – دیپلماتیک مقبول تر از شبه نظامیان شورای انتقالی است. به عبارت بهتر گوشزد کردن این موضوع به ریاض و ابوظبی، که دولت مستعفی هنوز مرجع مورد پذیرش برای آینده یمن در راستای مذاکره با انصارالله و صنعاء است، حاوی دو نکته و هدف است. اول اینکه می تواند به عنوان متغیری روحیه بخش به نیروهای میدانی – عملیاتی آنها در جبهه جنوب کمک کند؛ دوم اینکه می تواند بر تغییر رفتار ریاض با آنها بینجامد که در ماه های اخیر رو به سردی گرائیده است.    

6- اگرچه مفروضاتی دیگری مانند اینکه شاید این اقدام دولت مستعفی هادی در ذیل مخالفت با این طرح، تابعی از ریاض و اجرای دستوری از سوی سعودی برای مختل کردن روند حصول به آتش بس باشد، نیز در این باره مطرح است و به نوعی هم قابل تحلیل و استناد می باشد، اما آنچه محرز و بدیهی است این می باشد که دولت مستعفی در شرایط موجود به احتمال فراوان بدون هرگونه مشورت با فرد یا کشوری دست به انجام این اقدام زده است؛ چرا که موقعیتی که در آن قرار دارند به شدت بر میزان آسیب پذیری آنها در هفته های آینده خواهد افزود؛ از این رو فرصت موجود یک ریسمان سیاسی – دیپلماتیک برای بقاء حیات سیاسی و حضور فیزیکی آنها در میدان یمن محسوب می شود.