سیاست خارجی دولت بایدن؛ ویژگی های کلیدی و چالش های احتمالی

به گزارش راهبرد معاصر؛ جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا در آوریل 2020 در یادداشت تفصیلی در مجله « فارن افرز» به عنوان «چرا آمریکا باید دوباره رهبری کند؟نجات سیاست خارجی آمریکا پس از ترامپ» سعی کرد اصول و راهبرد سیاست خارجی آینده آمریکا را تشریح کند. ( 1) در این یادداشت وی می نویسد: « ایالات متحده آمریکا با داشتن سیستم نظامی، اقتصادی و ارزشی آزاد تنها کشوری است که از توانایی بسیج شرکا برای رهبری جهان برخوردار است. نخستین وظیفه دولت جدید احیای اعتبار و نفوذ آمریکا در میان شرکا و رقبا می باشد.» وی در ادامه یادداشت می نویسد: « مخالفت دولت ترامپ با اصول اساسی دموکراتیک در سرتاسر جهان باعث زوال جایگاه آمریکا شده و توانایی ائتلاف سازی ما برای مقابله با چالش ها را تضعیف کرده است.» وی رئیس جمهور ترامپ را به جنگ های تجاری بی نتیجه علیه متحدین و دشمنان  متهم کرد که به ضرر منافع ملی بوده است. جو بایدن معتقد است: « چالش های پیش رو آمریکا در عرصه جهانی از تغییرات آب و هوایی، مهاجرت گسترده ، تهدیدات سایبری و بیماری های عفونی پیچیده تر و فوری تر شده اند و رئیس جمهور بعدی باید ضمن احیای اعتبار و نفوذ آمریکا؛ به بازسازی اعتماد متحدین به رهبری آمریکا برای مقابله با چالش های جدید اقدام کند.»

وی در بخش دیگر یادداشت می نویسد: «در صورت ضرورت برای حفظ منافع مردم آمریکا در استفاده از زور دریغ نخواهد کرد. اما او بر این تاکید دارد که کاربرد زور باید آخرین چاره باشد نه نخستین. در این راستا او معتقد است که دولت جدید حمایت عربستان در جنگ علیه یمن را متوقف خواهد کرد زیرا این امر جز اولویت های اصلی آمریکا نیست. ( 2)  جو بایدن بر این عقیده است که ایالات متحده باید به جنگ های ابدی و بی پایان در افغانستان و خاورمیانه پایان و در مقابل بر روی ماموریت های خاص نظامی با تعداد محدودی از نیروهای ویژه متمرکز شود. وی ضمن تاکید بر مبارزه با تروریسم معتقد است که آمریکا باید به حمایت اطلاعاتی و لجستیکی از نیروهای متحد برای مقابله با تهدیدات القاعده و داعش اقدام کند. حضور ما در جنگ های بی هدف فقط توانایی ما را برای رهبری سایر موضوعاتی که نیاز به توجه دارند تخلیه می کند و از بازسازی سایر ابزارهای قدرت آمریکا جلوگیری می نماید.» جو بایدن در ادامه یادداشت معتقد است « باید دیپلماسی  به عنوان ابزاری برای هدایت متحدان از طریق نهادهای بین المللی و اتحادها مانند ناتو و تقویت همکاری با شرکا و متحدین تقویت شود.» (3) جو بایدن بر این عقیده است که ایالات متحده آمریکا تحت مدیریت و رهبری وی به نقش خود به عنوان نیروی پیشگام در پایه ریزی روابط بین الملل، تنظیم پیش نویس توافق نامه ها و احیای مجدد نهادهایی که روابط بین دولت ها را تنظیم می کند و امنیت و رفاه جمعی را تقویت ، بازخواهد گشت.»

ویژگی سیاست خارجی مورد انتظار دولت بایدن

بر اساس این دکترین؛ « جو بایدن » متعهد می شود که در مسائل مهم بین المللی به تعامل فعال بازگردد؛ اما این امر قبل از هرچیز مستلزم اصلاح روابط با متحدین، بهبود چهره و پرستیژ ایالات متحده و بازیابی قدرت می باشد. از این رو؛ دولت وی ضمن تاکید بر لزوم افزایش هزینه های دفاعیبر اهمیت نقش ناتو به عنوان بخشی از تلاش های خود برای مهار روسیه تاکید کرد. ( 4) واشنگتن همچنین به توافق نامه آب و هوایی پاریس و سازمان بهداشت جهانی که دولت ترامپ از آن خارج شده خواهدپیوست. دولت بایدن از الگوی دیگری از روابط با رژیم هایی که واشنگتن آن ها را استبدادی ( عربستان سعودی و مصر) توصیف می کند پیروی خواهد کرد و بار دیگر بر حقوق و آزادی های بشر تمرکز خواهد داشت. اما در این جا مشخص نیست که تا چه حد بر این ارزش ها پای بند باشد یا این که چگونه بین انتقاد و فشار در این حوزه و روابط استراتژیک با متحدین موازنه برقرار می کند.دولت در مسئله کشمکش فلسطین – اسرائیل به رویکرد سنتی ایالات متحده آمریکا مبتنی بر راه حل دو کشوری باز خواهد گشت. بایدن همچنین ممنوعیت سفر امضا شده توسط ترامپ برای تعدادی از شهروندان کشورهای مسلمان به ایالات متحده را لغو خواهد کرد.

چهار موضوع اصلی در سیاست ایالات متحده وجود دارد که ممکن است در دولت جدید بایدن با تغییر و تحول همراه شود:

الف) مسئله فلسطین

«جو بایدن » تعصب مطلق خود را در حمایت از اسرائیل پنهان نمی کند و در بخش ویژه برنامه سیاست خارجی وی صراحتا از « تعهد آهنین به امنیت اسرائیل» سخن گفته است. برنامه ملی حزب دموکرات با وجود بحث در مورد راه حل دو کشوری؛ از توصیف سرزمین های اشغال شده فلسطین در سال 1976م به عنوان « اشغال شده» خودداری می کند.(5) با این وجود، دولت بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل با روشی متفاوت از رویکردی که در دوران ترامپ به آن عادت کرده روبرو خواهد شد این شامل بازگشت به سیاست سنتی آمریکا است که هر راه حل برای مناقشه فلسطین و اسرائیل باید بر اساس معادله « زمین برای صلح » و راه حل دو کشوری مورد مذاکره قرار گیرد. (6)

دولت ترامپ در طی چهار سال گذشته تلاش کرده تا با تحمیل فشارهای غیرقانونی از ورود به مذاکره با فلسطین و حل مسائل اصلی درگیری مانند بیت المقدس، پناهندگان، حاکمیت، زمین و شهرک ها خودداری نماید و تنها با یک رویکرد یک جانبه به حمایت از اسرائیل اقدام نموده است. هنگامی که فلسطینی ها با شیوه دولت ترامپ مخالفت کردند؛ وی آن ها را به قطع بودجه آژانس امداد و کار پناهندگان فلسطینی سازمان ملل متحد (UNRWA)، توقف کمک های بشر دوستانه و بستن دفتر سازمان آزادی بخش فلسطین در واشنگتن تهدید کرد. اگرچه جو بایدن به انتقال سفارت آمریکا از بین المقدس به تل آویو اقدام نخواهد کرد؛ اما او با بازگشایی کنسولگری آمریکا در قدس شرقی درصدد است تا به نقش خود به عنوان کانال ارتباطی با فلسطینی ها بازگردد. وی همچنین با تصمیم الحاق اراضی در کرانه باختری و ساخت شهرک های جدید بدون توافق با فلسطینی ها مخالفت می کند و علاوه بر این دولت وی دفتر سازمان آزادی بخش فلسطین را در واشنگتن بازگشایی خواهد نمود.

ب) ایران

« جو بایدن » بر این تاکید دارد که اگر تهران به تعهدات برجامی خود پای بند باشد؛ دولت وی آماده است تا به توافق هسته ای موسوم به برجام بازگردد. اما وی همچنین تاکید کرد که نسبت به سایر فعالیت های بی ثبات کننده ایران در منطقه رویکرد سخت گیرانه تری اتخاذ خواهد کرد. وی معتقد است که برای مقابله با تهدیداتی که ایران علیه منافع آمریکا ایجاد می کرد رویکردی هوشمندانه تر اتخاذ کند. اگر چه وی « قاسم سلیمانی» فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران که توسط دولت ترامپ در اوایل سال 2020 ترور شد را فردی خطرناک می دانست؛ اما معتقد است که این اقدام عزم ایران را برای فرار از محدودیت های سخت مندرج در توافق هسته ای تقویت کرده است. مقامات نزدیک به وی توصیه می کنند که تحریم های سخت گیرانه دولت ترامپ علیه ایران بهترین فرصت را برای دستیابی به توافق جدید با ایران ایجاد می کند اما به دلیل مخالفت شدید داخلی موفقیت و پیشرفت قابل توجه در این زمینه آسان نخواهد بود.

ج) چین

روابط با چین به عنوان رقیب ژئوپلیتیک آمریکا برجسته ترین معضل استراتژیک برای هر دولت آمریکا می باشد. چین از بعد اقتصادی و تکنولوژی با ایالات متحده آمریکا در حال رقابت است و این کشور ضمن تحکیم کنترل خود بر دریای چین جنوبی با گسترش نفوذ خود در شرق آسیا و سایر مناطق ، هژمونی جهانی ایالات متحده آمریکا را تهدید می کند. روابط آمریکا و چین در دوران دولت ترامپ به پایین ترین حد خود رسید و برخی معتقدند که آن ها با توجه به تشدید اختلافات بر سر تجارت، تعرفه ها، مسئله تایوان و هنک کنگ، وضعیت مسلمانان اویغور و همچنین اتهام ترامپ به پکن در مسئولیت انتشار ویروس کووید 19 وارد مرحله جدیدی از جنگ سرد شده اند. اما اقدامات تهاجمی دولت ترامپ باعث ضعف چین نشد و تنها حمایت و پشتیبانی متحدین شرق آسیا را از دست داد و در همین حال بر خلاف آنچه که ترامپ ادعا کرد تراز تجاری با چین هیچ تغییری نکرده است.

«جو بایدن» وجود چالش های عمده در روابط با چین را انکار نمی کند؛ اما وی معتقد است که دولت ترامپ روابط را به صورت بی پروا مدیریت کرده است. دولت ترامپ با شروع جنگ تجاری با چین خود را از نزدیک ترین متحدان و شرکای خود مانند کانادا و اتحادیه اروپا جدا کرده و ظرفیت و توانایی ایالات متحده را برای مقابله و مهار چین تضعیف نموده است. ( 7) بایدن بر این عقیده است که ایالات متحده آمریکا باید رویکرد سخت گیرانه ای در قبال چین اتخاذ کند اما موثرترین مسیر برای این عمل استفاده از استراتژی هویج و چماق می باشد. (8) ایجاد جبهه واحد از شرکا و متحدین آمریکا برای مقابله با نقض حقوق بشر در چین امری ضروری است اما باید در مورد موضوعات دیگر مانند تغییر اقلیم، منع تکثیر سلاح اتمی و امنیت جهانی با چین همکاری کنیم. رویکرد بایدن مبتنی بر این واقعیت است که ایالات متحده آمریکا به تنهایی حدود یک چهارم تولید ناخالص داخلی را دارد و هنگامی که قدرت اقتصادی آمریکا با سایر کشورهای دموکراتیک غربی و آسیایی مانند ژاپن و کره جنوبی ترکیب شود؛ چین قادر نخواهد بود بیش از نیمی از اقتصاد جهانی را نادیده بگیرد. (9)

د) روسیه

« جو بایدن» همیشه اصرار داشته که در مقابل روسیه در قیاس با ترامپی که ولادیمیر پوتین را تحسین کرده و بارها اطلاعات آمریکا را در مورد مداخله روسیه در انتخابات ریاست جمهوری 2016 مورد چالش قرار داده ؛ موضع سخت گیرانه تری اتخاذ کند. دولت اوباما که جو بایدن معاون رئیس جمهور بود به دلیل الحاق شبه جزیره کریمه در سال 2014 تحریم های شدیدی را علیه مسکو اعمال کرد. جو بایدن بر لزوم « تحمیل هزینه های واقعی به روسیه برای نقض هنجارهای بین المللی و مقاومت در مقابل جامعه مدنی روسیه » که شجاعانه بارها در مقابل سیستم استبدادی ولادیمیر پوتین ایستاده تاکید کرده است. اگرچه بسیاری از ناظران و تحلیلگران انتظار داشته اند که تنش بین واشنگتن و مسکو در دولت بایدن افزایش یابد؛ اما ممکن است کنترل تسلیحات اتمی یکی از زمینه های همکاری بین طرفین باشد. دلیل اصلی آن این است که پیمان استارت که در سال 2010م امضا شد در فوریه 2021 منقضی خواهد شد. بایدن بر این عقیده است که این پیمان « لنگر ثبات استراتژیک بین آمریکا و روسیه » می باشد. (11) بنابراین ما شاهد بازگشت به دوران جنگ سرد نیستیم بلکه بیشتر شاهد سیاست تهاجمی در قبال روسیه و تعهد بیشتر به امنیت متحدان هستیم.

نتیجه گیری

هدف جو بایدن از احیای اعتبار و تقویت جایگاه آمریکا در میان متحدانش کار ساده ای نخواهد بود زیرا اختلافات بین المللی عمیق است و سوظن متحدان آمریکا در مورد یک نظم بین المللی با محوریت آمریکا افزایش یافته است. بسیاری از افراد در اروپا؛ روابط اقتصادی نزدیک با چین را به همان اندازه روابط با ایالات متحده آمریکا مهم می دانند. در واقع امروزه با توجه به تردید اروپا غیرقابل تصور است که واشنگتن بتواند دو قدرت بزرگ چین و روسیه را به تنهایی مهار کند.

منابع

[1] Joseph R. Biden, Jr., “Why America must Lead Again: Rescuing U.S. Foreign Policy after Trump,” Foreign Affairs (March-April 2020) accessed on 17/11/2020, at: https://fam.ag/33QH12Y.

[2] “The Power of America’s Example: The Biden Plan for Leading the Democratic World to Meet the Challenges of the 21stCentury,” Joe Biden for President: Official Campaign Website, 11/7/2019, accessed on 17/11/2020, at: https://bit.ly/2UB9nJh.

[3] Ibid

[4] Biden, Jr.

[5] “The Power of America’s Example.”

[6] “2020 Democratic Party Platform,” 2020 Democratic National Convention, 31/7/2020, accessed on 17/11/2020, at:https://bit.ly/3kCX8GB.

[7] Ibid.

[8] James Stavridis, “A Preview of Biden’s Foreign Policy,” Bloomberg, 8/11/2020, accessed on 17/11/2020, at:https://bloom.bg/38RvOC9.

[9] “The Power of America’s Example.”

[10] Biden, Jr.

[11] Ibid.