آمریکای ترامپ؛ کشور بدعت‌های خطرناک

به گزارش راهبرد معاصر؛ بسیاری از ناظران بین المللی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا را فردی عجیب و غیرقابل پیش بینی که علاقه زیادی به رقم زدن اتفاقات غیرعقلایی و در تناقض با روح نظام بین الملل دارد، می دانند. این ادعا با مرور اقداماتی که از سال 2016 دولتمردان واشنگتن اتخاذ کردند، قابل اثبات است تا جایی که می توان آمریکای دروه ترامپ را، کشور بدعت های خطرناک نامید. در این گزارش به برخی تصمیمات مهم جنجالی ترامپ که در تناقض با قوانین بین المللی و اصول دموکراسی بوده، می پردازیم:

برسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی

15 آذر 1396، دونالد ترامپ به طور رسمی از برسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی را به عنوان یکی از وعده های انتخاباتی خود اعلام کرد. اگرچه کنگره آمریکا در سال 1995طرح انتقال سفارت این کشور به قدس را تصویب کرده بود ولی به دلیل تبعات بین المللی تاکنون روسای جمهور قبلی آن را اجرایی نکرده بودند. محمد شلالده، یکی از اساتید حقوق بین الملل در رام الله واقع درکرانه باختری رود اردن می گوید: " آمریکا با به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و انتقال سفارتخانه خود به آن شهر ۱۳ قطعنامه و مقررات بین المللی و حقوق بشر را نقض کرده است. از جمله آنها می توان به نقض منشور سازمان ملل و قانون بین المللی در ممنوعیت اشغالگری، مخالفت با مصوبه جمعیت عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۴۷ مبنی بر نظارت سازمان ملل بر قدس، نقض قطعنامه ۲۲۵۳ محمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه ۲۵ دسامبر ۱۹۷۱ شورای امنیت مبنی بر باطل بودن اقدامات رژیم صهیونیستی برای تغییر در وضعیت قدس و انضمام این شهر به اسرائیل، قطعنامه ۵۰/۲۲ مجمع عمومی که انتقال مراکز دیپلماسی را به قدس ممنوع ساخته ...... می توان اشاره کرد."

خروج از توافق هسته ای ایران

با اعلام ترامپ، 18 اردیبهشت 1397 ترامپ رسما از توافق هسته ای ایران موسوم به برجام که به امضای 7 کشور رسیده بود، خارج شد. برجام یک توافقنامه بین‌المللی میان گروه 1+5 و ایران پس از برگزاری 12 سال مذاکره با فراز و نشیب های بسیار، تحت نظام حقوق بین‌الملل و منضم به قطعنامه الزام‌آور ۲۲۳۱ مصوب شورای امنیت در ژوئیه 2015 به امضا رسید. با این تفاسیر، رئیس جمهور آمریکا با خروج از این توافق ضمن بی توجهی به قواعد بین المللی و حقوق طرف های دیگر این توافقنامه، بستر گسترش بی اعتمادی در نظام بین الملل برای حصول هرگونه توافقی در نتیجه مذاکره و پذیرش تعهداتی از سوی هریک از طرفین را گسترش داد.

برسمیت شناختن خوان گوآيدو، رئیس جمهور خودخوانده در ونزوئلا

سوم بهمن ماه 1397، خوان گوایدو در اقدامی نامشروع خود را به عنوان رئیس جمهور موقت ونزوئلا معرفی کرد. پس از این اقدام، آمریکا نخستین کشوری بود که سریعا دولت خودخوانده گوایدو را برسمیت شناخت. این اقدام دولت ترامپ در تناقض با روح دموکراسی و کودتای علنی علیه یک حاکمیت کشور بود که می تواند در صورت عدم پاسخ مناسب از سوی شورای امنیت و سازمان ملل یک تهدید جدی برای امنیت نظام بین الملل و حاکمیت کشورها قلمداد شود.

برسمیت شناختن حاکمیت رژیم صهیونیستی بر بلندی های جولان اشغالی

5 فروردین 1398، آمریکا به عنوان نخستین کشور حاکمیت رژیم صهیونیستی بر جولان اشغالی را برسمیت شناخت. جولان منطقه ای تحت حاکمیت سوریه است و تصمیم ترامپ ناقض قطعنامه‌های شورای امنیت از جمله قطعنامه شماره ۴۹۷ سال ۱۹۸۱ و قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل درباره جولان اشغالی در سال ۲۰۱۸ می باشد. قطعنامه ۴۹۷ شورای امنیت سازمان ملل متحد که در سال ۱۹۸۱ به تأیید اکثریت اعضای این شورا از جمله آمریکا رسیده به طور مطلق ادعای رژیم صهیونیستی برای حاکمیت بر جولان را رد و الحاق این منطقه به اراضی اشغالی فلسطین را باطل و ملغی اعلام کرده است. بلندی‌های جولان اشغالی، بخشی از استان «القنیطره» سوریه است. رژیم صهیونیستی در جنگ شش روزه سال ۱۹۶۷ این منطقه را اشغال و در سال ۱۹۸۲ آن را ضمیمه خود کرد؛ جامعه بین‌الملل هرگز این اقدام را به‌رسمیت نشناخته است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این اقدام ترامپ یک هدیه انتخاباتی به نتانیاهو در فاصله دو هفته مانده به رقابت های انتخاباتی رژیم صهیونیستی است.

تهدید به گنجاندن سپاه پاسداران در لیست سازمان های تروریستی از سوی دولت آمریکا

یکی دیگر از تصمیمات غیر عقلایی احتمالی دولت ترامپ گنجاندن نام سپاه پاسداران در لیست سازمان های تروریستی است. رویترز به نقل از سه مقام آمریکایی گزارش داده که کاخ‌سفید بنا دارد سپاه پاسداران را به فهرست سازمان های تروریستی خود اضافه کند. در صورت عملیاتی شدن این ادعا، این نخستین‌بار خواهد بود که آمریکا نهاد نظامی رسمی یک کشور را تروریستی می‌خواند. رضا نصری، کارشناس حقوق بین الملل در این باره می گوید " نامگذاری سپاه پاسداران به عنوان یک «سازمان تروریستی» پایه و مبنای حقوقی ندارد و صرفاً یک اقدام سیاسی است. دخالت دادن سیاست در یک نظام حقوقی (نظام حقوق بشردوستانه) نیز به شدت آن را آسیب‌پذیر و شکننده می‌کند.در واقع، برخلاف ادعای آمریکا، سپاه پاسداران نیروی نظامی رسمی یک دولت عضو سازمان ملل است که از تمام ویژگی‌ها و معیارهای یک نیروی نظامی کنوانسیونل برخوردار است. به عبارت دیگر، سپاه پاسداران اختیار خود را از قانون اساسی کشور می‌گیرد؛ یک ساختار فرماندهی و تصمیم‌سازی مشخص و تعریف‌شده دارد؛ و دارای  یک آیین‌نامه و مرام‌نامه نظامی مصوب است که سازمان و اعضای آن را مقید به رعایت قوانین داخلی ایران و حقوق بین‌الملل در حوزه منازعات مسلحانه می‌سازد. کارنامه این نهاد در رعایت موازین و مقررات بین‌المللی جنگ - مانند کنوانسیون‌های ژنو - به زعم سازمان‌های بین‌المللی ناظر - کارنامه بسیار خوبی است، به نحوی که حتی در برابر نقض سیستماتیک این قوانین توسط رژیم صدام حسین در زمان جنگ ایران و عراق - از جمله در برابر استفاده عراق از سلاح شیمیایی - سپاه پاسداران قانونمندی و خویشتن‌داری قابل تحسینی از خود نشان داد. علاوه بر این‌ها، اعضای سپاه پاسداران دارای یونیفورم، نشان نظامی ثابت و قابل رویت و سایر ویژگی‌های لازم نیز هستند، ضمن اینکه قریب به نیمی از جمعیت مشمولین خدمت سربازی در ایران دوران خدمت خود را در این نهاد سپری می‌کنند.

 با نامگذاری نیروی نظامی رسمی یک دولتِ عضو کنوانسیون‌های ژنو ناگزیر مقوله معیوبِ «سرباز تروریست» در روابط بین‌‌الملل ورود خواهد کرد؛ و  این بدعت جدید خود تاثیرات منفی بسزایی بر حقوق اساسی، شان و جایگاه سرباز و اسیر جنگی خواهد گذاشت. قابل ذکر است که این نامگذاری - چنانچه با اقدام متقابل مواجه شود (که خواهد شد) - تبعات سنگینی بر وضعیت حقوقی و جایگاه سربازان و اسرای ارتش آمریکا نیز خواهد داشت. به نحوی که در صورت دستگیری و قرار گرفتن در قلمرو کشور، راه برای برخورد با آن‌ها در چارچوب قوانین کیفری و محاکمه آن‌ها به عنوان «تروریست» باز خواهد شد.اگر این نامگذاری‌ تاثیر منفی قابل ملاحظه‌ای بر حقوق سربازان کشور مصدوم بگذارد - یا اگر اینطور پیش‌بینی شود که این نامگذاری، در صورت تحقق، لطمه‌ای بر ضمانت‌های حقوقی و حمایت‌های بین‌المللی لازم از شان و جایگاه نظامیان کشور خواهد گذاشت - چه بسا دولت مصدوم توجیهی برای باقی ماندن در کنوانسیون‌های ژنو نداشته و - با خروج از ان - این رژیم حقوقی را - که مبتنی بر اصل تعهد متقابل است - دچار فروپاشی سازد."

علاوه بر اقدامات مذکور، خروج از یونسکو، خروج از نفتا، خروج از توافقنامه پاریس از جمله اقدامات دیگری است که ترامپ برخلاف قاوعد بین المللی نسبت به آنها عمل کرده است. در تمامی این اقدامات می توان ردپای صهیونیست ها و نفوذ لابی های این رژیم در تصمیمات رئیس جمهور آمریکا را مشاهده کرد.