آیا ملخ واقعا ارزش غذایی و دارویی دارد؟
رئیس انجمن صنایع غذایی ایران گفت: در جای‌جای دنیا، استفاده از حشرات به‌عنوان منبع غنی‌شده پروتیین، روی و آهن و ویتامین و املاح هستند و منبع باارزشی به حساب می‌آیند.
به گزارش راهبرد معاصر؛ «ملخ خوراکی نخرید!» این جمله جالب در تازه‌ترین اطلاعیه وزارت کشاورزی درباره حمله ملخ‌ها منتشر شده و به مردم هشدار داده است که ملخ مرده خوراکی نخرند، اما مگر در ایران هم از حشرات استفاده می‌شود و بازار دارد؟ ارزش غذایی ملخ چیست؟
محمدحسین عزیزی، رئیس انجمن صنایع غذایی ایران با تأیید وجود بازار فروش حشرات خوراکی در ایران می‌گوید: «مصرف حشرات از قدیم در ایران وجود داشته و تنها محدود به ملخ نمی‌شود.»
او در ادامه توضیح می‌دهد: «هرمزگان، شهر‌های جنوب خراسان، استان مرکزی، برازجان و نواحی جنوبی کشور ازجمله نقاطی از ایران هستند که در آن‌ها سرو برخی حشرات خوراکی به صورت تفننی و البته نه همه‌گیر، وجود دارد.».
اما جالب است بدانید که بر اساس گزارش سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی «فائو» نه‌تن‌ها چیزی حدود ٢٥درصد جمعیت جهان از حشرات تغذیه می‌کنند بلکه این سازمان با اشاره به افزایش جمعیت جهان و گرمایش زمین و همین‌طور تولید اقتصادی و به‌صرفه‌تر حشرات، پیشنهاد کرده است رستوران‌های ویژه سرو حشرات در کشور‌های مختلف راه‌اندازی و فرهنگ‌سازی شوند!
مصرف ملخ و جیرجیرک در ایران
بی‌سابقه‌ترین حمله ملخ‌ها در ٤٠سال گذشته به مزارع جنوب ایران رخ داده و حالا فائو برای امنیت غذایی ایران ابراز نگرانی کرده است. البته وزارت کشاورزی هم در اطلاعیه تازه‌ای که منتشر کرده، به مردم هشدار داده است که ملخ‌های مرده را به‌عنوان خوراکی نخرند. البته نگرانی وزارت کشاورزی درباره احتمال آلودگی این ملخ‌ها به سموم کشاورزی باشد.
با این حال عزیزی، رئیس انجمن صنایع غذایی ایران می‌گوید: «مصرف ملخ و برخی انواع حشرات خوراکی در برخی مناطق ایران دیده شده است.»
به عنوان مثال در بیابان‌های اطراف کرمان از جمله شهربابک، زیدآباد و سیرجان این موضوع دیده می‌شود. از جمله این حشرات، گونه‌ای خاص از جیرجیرک‌ها هستند که هرساله فقط در فصل بهار با شروع ماه خرداد تولیدمثل می‌کنند و در پایان این ماه عمرشان به پایان می‌رسد.
این حشرات فقط در قسمت‌های خاصی از بیابان وجود دارند و البته پیداکردن آن‌ها بسیار دشوار است، اما به دلیل فواید دارویی بسیاری که دارند، مردم محلی و عشایری که به اقلیم بیابان‌ها مسلط هستند، در خردادماه به کسب‌وکار شکار و فروش جیرجیرک مشغول می‌شوند؛ به گفته مردم این حشرات گرانبها با طبیعت گرمی که دارند، بسیاری از درد‌ها ازجمله نفخ و گرفتگی و درد دست وپا و کمر را درمان می‌کنند، اما آیا ملخ هم خاصیت دارویی یا غذایی دارد؟
عزیزی با اشاره به این‌که ملخ به‌عنوان خوراک اصلی افراد به کار نمی‌رود، اما به‌طورکلی حشرات از خاصیت‌های غذایی بالایی برخوردارند و در این زمینه توضیح می‌دهد: «در جای‌جای دنیا، استفاده از حشرات به‌عنوان منبع غنی‌شده پروتیین، روی و آهن و ویتامین و املاح هستند و با داشتن پتاسیم، کلسیم، منیزیم، روی و آهن و ویتامین B. منبع باارزشی به حساب می‌آیند. به همین جهت برخی کشور‌های پیشرفته درحال تحقیق بر این موضوع هستند که بتوانند از حشرات به‌عنوان جایگزین گوشت استفاده کنند.»
رستوران‌های ویژه سرو حشرات در جهان
اما شاید برایتان جالب باشد که سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی «فائو» نه‌تن‌ها تأیید می‌کند که بخش قابل توجهی از مردم جهان حشره‌خوارند بلکه تأکید می‌کند با توجه به صرفه اقتصادی و کمبود غذا در آینده نه‌چندان دور، رستوران‌های ویژه سرو حشرات در جهان رایج شود. براساس این گزارش، چیزی حدود ٢٥درصد مردم جهان یعنی رقمی معادل ٢میلیارد نفر از حشرات در غذاهایشان استفاده می‌کنند.
فائو توضیح می‌دهد که تا سال ٢٠٥٠ جمعیت جهان به ١١میلیارد نفر می‌رسد و این مسأله می‌تواند بحران غذایی ایجاد کند، زیرا افزایش جمعیت جهان به ١١میلیارد نفر یعنی این‌که نیاز به افزایش ۷۰درصدی تولید مواد غذایی و سالانه تولید ۲۰۰میلیون تن گوشت بیشتر است.
از سوی دیگر، گرم‌شدن کره‌زمین و تغییرات اقلیمی می‌تواند کشاورزی و تولید غذا را با چالش مواجه کند. به جز این، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که حشرات نسبت به منابع پروتیینی مانند گوشت و ماهی به‌طور میانگین ٢برابر پروتیین بیشتر دارند و ارزان‌تر تولید می‌شوند.
درهمین راستا، «فائو» درگزارش خود اشاره می‌کند پرورش جیرجیرک به‌عنوان یک منبع غذایی هزینه‌ای ٦برابر کمتر از پرورش گاو دارد. علاوه برآن، حشرات گاز‌های گلخانه‌ای کمتری تولید می‌کنند و دورریز پرورش آن‌ها نیز ارگانیک است. درحال حاضر نیز در فرانسه شرکتی مشغول بررسی پرورش حشرات در مقیاس بزرگ است.
حشرات هنوز بازار خود را پیدا نکرده‌اند
با این حال رئیس انجمن صنایع غذایی ایران معتقد است: «حشرات هنوز بازار خود را در جهان پیدا نکرده‌اند، چه برسد به ایران.»
او در ادامه توضیح می‌دهد: «استفاده ازحشرات به‌عنوان یک غذای کامل هنوز درکشور‌ها باب نشده است. البته حشرات در کشور‌هایی، چون ویتنام، چین، تایلند و... بخشی از منوی غذاهایشان به حساب می‌آید.»
او ادامه می‌دهد: «اما استفاده از ملخ و سایر حشرات در تمامی کشور‌های جهان هنوز رایج و فراگیر نشده و جایگاه مناسبی در وعده‌های اصلی غذا پیدا نکرده است.»