افغانستان جدید و بایسته های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
اگر چه اینگونه نمایان گردید که طالبان با فتح آرام افغانستان دارای پایگاه مردمی بوده و از اقبال یا تسلیم شدن ارتش آمریکایی را در پی داشت، لکن سرعت و اقبال مفرط و عدم درخواست کمک از همسایگان به ویژه ایران، هماهنگی استراتژیک با سرویس های اطلاعاتی حاضر در منطقه، تبریک زود هنگام چین به طالبان، مواضع محافظه کارانه روسیه؛ مشکوک بودن واقعه و وجود پشتیبانی از سوی آمریکا، روسیه و عربستان سعودی را تقویت می نماید. همچنین به نظر می رسد جریان وابسته به احمد مسعود هم در هماهنگی با سرویس های حاضر در منطقه مانند برنارد هنری لوی، در حال تبدیل شدن به جریانی مقابل طالبان، برای بهره برداری در صورت لزوم به عنوان اهرم فشار باشد.
به گزارش راهبرد معاصر؛ به نظر می رسد سیاست آمریکا در افغانستان جنگ داخلی و درگیر کردن ایران در باتلاق آن باشد. از طرفی با توجه به نقش افرینی قطر و هماهنگی رژیم صهیونیستی با کشورهای حوزه خلیج فارس(عربستان و امارات) به منظور نفوذ در کشورهای منطقه، بعید نیست در آینده ای نزدیک عربستان و امارات با حضور در برخی مناطق استراتژیک افغانستان و تحت اختیار گرفتن این مناطق شرایط را برای حضور رژیم نیز فراهم کنند. با توجه به فقدان تجربه حکمرانی مدرن از سوی رهبران طالبان و غلبه شدید سنت گرایی مذهبی بدون داشتن درکی درست از جامعه خود و تغییرات جدید بین المللی و منطقه ای؛ پاشنه آشیلی است که آمریکایی ها بخوبی از آن به سود خود و بر علیه وضع جدید استفاده خواهند کرد. و چه بسا در جهت درگیریها و ناامن سازی مرزی با ایران نیز هدایت کنند.
البته قدرت در افغانستان به دست طالبانی افتاده که بخشی از مردم افغانستان هستند. مردم افغانستان در شرایط قرار گرفتن بین دو گروه سنت گرایی مذهبی و غرب گرایی حقارت آمیز و استعماری، نه تنها در مقابل طالبان هیچ مقاومتی نکردند، بلکه در برخی مناطق حتی استقبال نمودند. طالبان برای تثبیت قدرت خود در افغانستان نیازمند کسب مشروعیت داخلی و همسو نمودن سایر گروه‌ها در امور کشور، مشروعیت بین‌المللی، همگرایی و همراهی با جهان و بویژه کشورهای همسایه، بهبود وضعیت اقتصادی، جذب سرمایه گذاری خارجی جهت ایجاد صنایع سنگین و بهره برداری از منابع معدنی، تعدیل مواضع اعتقادی، تعامل بیشتر با ایران به دلیل عدم دسترسی به دریای آزاد و دارا بودن مرز مشترک می باشد.
از جمله مطلبوبیتها و فرصتها برای ایران در حال حاضر بهره برداری از بازارچه ها و گمرکات افعانستان با ایران در شرایط تحریم جهت تبادلات ارزی در کوتاه مدت، تلاش در قدرت یابی و تجهیز شیعیان این کشور در آینده افغانستان و در بلند مدت اغتنام از فرصت تاریخی برای تقویت و تحقق همگرایی اسلامی و زدودن عوامل تشتت در بین ملل مسلمانان می باشد.
راهبردها و راهکارهای پیشنهادی:
۱. عدم دخالت نظامی و ایجاد ثبات سیاسی در افغانستان با حضور همه مردم افغانی و رای اکثریت در تشکیل حکومت و استوار کردن مرزها با حسن نیت و احترام و پرهیز از ورود به بازی های طراحی شده در دخالت در امور داخلی افغانستان ضمن رصد هوشمندانه و دائم وضعیت افغانستان و تقویت نظامی و اقتصادی مرزهای شرقی کشور
۲. تقویت همگرایی اسلامی و منطقه ای و دامنه و ظرفیت همزیستی فکری و فرهنگی و جغرافیایی بین اقوام و مذاهب و تقویت کانونهای گفتمانی علمی و فرهنگی با رویکرد آینده نگاری فرهنگی و سیاسی افزایش نوآوران شیوه های وحدت بین علمای شیعه و سنی و اعتبارزدایی و تضعیف کانون های تندرو و تخاصم آفرین دوسوی رقابت با پرهیز از رویکرد مشکوک تقابل شیعه - سنی با خبرسازی و برجسته سازی اعمال خشن طالبان در گذشته، تبیین سیاست ها در داخل کشور در هماهنگی و تجانس دید گاه های مردم داخل کشور و ارتباطات توجیهی و تبلیغی نیروهای افغانی مهاجر به ایران
۳. تقویت الگوهای همزیستی هویت ساز مانند اتحادیه اروپا با بازبینی سازه وحدت اقوام و مذاهب و جایگزینی دشمنی ها به رقابت و رقابت ها به همکاری فیمابین و همکاری ها را به ائتلاف و اتحادیه و شکل دهی به یک گفتمان مشترک با غلبه بر مشکلات ارتباطات فرهنگی و سیاسی و از بین بردن تاثیر عوامل فرامنطقه‌ای و استعمارگر با آمادگی لازم برای فعالیت های اقتصادی و فرهنگی درافغانستان و ارتقاء روابط اقتصادی از جمله ترانزیت کالا
۴. اعمال موضع اقتدار و کنشگری فعال چندجانبه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حتی امنیتی و نظامی با دولت جدید افعانستان با شرکای روسی و چینی
هیات اندیشه ورز اندیشکده هویت اجتماعی انقلاب اسلامی ۱۴۰۰/۶/۱۰