نگاهی به روند تشکیل دولت نجیب میقاتی در لبنان

به گزارش راهبرد معاصر؛ سرانجام یک سال پس از انفجار تراژیک بندر بیروت و سقوط دولت لبنان، نجیب میقاتی به همراه میشل عون با معرفی کابینه جدید لبنان، فرمان تشکیل دولت را امضاء کرد. کارشناسان مسائل لبنان معتقدند رقم خوردن این لحظه تاریخی وابسته به متغیرهای متعددی از جمله میانجی‌گری عباس ابراهیم مدیر سازمان امنیت عمومی لبنان، کاهش اختلافات میان تهران-ریاض، تفاهم سیاسی میان سید ابراهیم رئیسی و امانول مکرون می‌دانند. در چند ماه اخیر «عروس مدیترانه» با تحمل مشکلات بزرگی همچون قحطی، بیکاری، تورم، کمبود سوخت و ... روزهای سختی را پشت سر گذاشته است. با آغاز بحران در سرزمین جبل العامل ارزش لیره لبنان قریب به 90% کاهش یافته و حدود یک سوم جمعیت لبنان به زیر خط فقر رفتند. با این حال به نظر می‌رسد تشکیل دولت نجیب میقاتی می‌تواند نشانه‌ای برای بازگشت وفاق سیاسی و ثبات در بیروت دانست. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا نگاهی به تشکیل دولت جدید لبنان و تاثیر آن در آینده سیاسی این کشور خواهیم داشت.

پس از استعفاء حسن دیاب، نخست وزیر پیشین لبنان تنها یک هفته پس از انفجار بندر بیروت فضا سیاسی بیروت وارد بحران سیاسی و اقتصادی بلندمدت شد. کمی بعد میشل عون با دعوت از سعد الحریری به دنبال تشکیل سریع کابینه رفت اما به دلیل شدت اختلاف میان گزینه پیشنهادی نخست وزیری و شخص رئیس جمهور، این تلاش‌ها با بن‌بست مواجه شد. بعد از این شکست سیاسی، حسن دیاب به عنوان سرپرست موقت حکومت زمام امور را بدست گرفت و در طول این چند ماه سعی کرد تا گام‌های موثری در جهت رفع مشکلات اقتصادی لبنان بردارد. اما سرانجام در 26 ژوئیه 2021، رئیس جمهور عون به شکل رسمی نجیب میقاتی را مامور تشکیل دولت جدید در بیروت کرد. اکنون با تشکیل کابینه جدید انتظار می‌رود مذاکرات با صندوق بین‌المللی پول از سر گرفته شود تا تلاش‌های خارجی برای نجات اقتصاد در حال سقوط لبنان آغاز شود.

براساس گزارش خبرگزاری «روسیا الیوم» کابینه جدید لبنان با 24 وزیر شامل؛ ولید فیاض وزیر انرژی، عبدالله بوحبیب وزیر امور خارجه، هنری خوری وزیر دادگستری، بسام المولوی وزیر کشور، یوسف خلیل وزیر دارایی، فراس الابیض وزیر بهداشت، علی حمیه وزیر امور عمومی و حمل و نقل، عباس الحجاج حسن وزیر کشاورزی، محمد مرتضی وزیر فرهنگ، مصطفی بیرم وزیر کار، عباس الحلبی وزیر آموزش و پرورش، عصام شرف‌الدین وزیر مهاجرت، ناصر یاسین وزیر محیط زیست، جونی قرم وزیر ارتباطات، جورج قرداحی وزیر رسانه، موریس سلیم وزیر دفاع، جورج کلاس وزیر ورزش و جوانان، جورج دباکیان وزیر صنعت، امین سلام وزیر اقتصاد، ولید نصار وزیر گردشگری، سعاده الشامی معاون نخست وزیر، هیکتور حجار وزیر امور اجتماعی و نجلا ریاشی وزیر توسعه اداری می‌باشد.

نخست وزیر جدید و 66 ساله لبنان نخستین بار در سال 1988 پای به عرصه سیاست رسمی گذاشت. این تاجر لبنانی در سالهای 1998 تا 2004 به عنوان وزیر حمل و نقل و وزیر استغال عمومی در سه دولت رفیق حریری حضوری پیاپی داشت. طرابلس منطقه‌ای بود که میقاتی در سال 2000 به عنوان نماینده آن پای به مجلس لبنان گذاشت. پس از ترور مشکوک رفیق حریری در 14 فوریه 2005، نجیب میقاتی به عنوان نخست وزیر لبنان زمام امور را در دست گرفت و بر اجرای درست انتخابات مجلس نظارت کرد. میقاتی پس از سقوط دولت پسر حریری در ژانویه 2011 بار دیگر به پست نخست وزیری لبنان رسید. با نگاهی گذرا به سابقه نجیب میقانی توانایی فوق‌العاده وی در کنترل بحران و هدایت لبنان به سمت آرامش سیاسی-اقتصادی به خوبی روشن می‌شود. این‌بار نیز میقاتی با تکیه بر کارنامه‌ای قابل قبول و با کمک جریانات سیاسی اصلی لبنان بویژه حزب الله، قدم در جایگاه سترگ نخست وزیری نهاده تا بار دیگر بتواند از بار مشکلات مردم لبنان بکاهد و «نور امید» را در دل ایشان زنده نگه دارد.

امروز لبنان بیش از پیش نیازمند اتحاد داخلی، شفافیت اقتصادی، استقلال سیاسی، حمایت سالم خارجی و همکاری تمام جریان‌های سیاسی برای عبور از مشکلات کنونی است. شاید پس از ضرب العجل مکرون دوستداران مقاومت و لبنان درباره تداوم وضعیت سیاسی طائفه‌ای و فسادخیز بودن حلقه بسته سیاست مداران هشدار داده بودند. در شرایط کنونی نیز لبنان برای عبور از نزاع‌های داخلی و بحران‌های بین‌المللی باید با نشان دادن انسجام نسبی در داخل لبنان به پای میز مذاکره با کشورهای مهم و تاثیرگذار در حوزه شامات برود تا از این طریق زمینه بازسازی و حل مشکلات این کشور فراهم شود. مقاومت لبنان نیز می‌تواند به عنوان بازیگر کلیدی در سپهر سیاسی لبنان با کمک به دولت میقاتی، فارغ از کنش متقابل احزاب وابسته به سعودی، تمام انرژی و پتانسیل‌های لجستیکی خود را در جهت کاهش مشکلات مردم لبنان بسیج کند. 

بهره سخن

پس از پایان جنگ داخلی (1975-1990)، بحران کنونی لبنان بزرگ‌ترین چالشی است که این کشور هزار فرقه با آن مواجه شده است. همواره در زمان‌های بحران این تدبیر عقلا و مقاومت توده مردم است که می‌تواند هر مشکلی را تبدیل به فرصتی برای پیشرفت و جهش یک ملت کند. حزب‌الله لبنان به عنوان ستون ثبات و آرامش در منطقه شامات باید با به کارگیری تدبیرهای لازم مانند انتقال سوخت از ایران ضمن کمک به کارآمدی دولت لبنان، زمینه خنثی سازی نقشه‌های دشمنان مقاومت را در این کشور مدیترانه‌ای فراهم کند. علاوه بر تأکید بر استراتژی کلان مقاومت در لبنان، کاهش سطح تنش با ریاض و هماهنگی با بازیگران مؤثر بویژه فرانسه می‌تواند به موفقیت دولت نجیب میقاتی و نجات اقتصاد این کشور از این وضعیت خطرناک کمک کند.