یادداشت اختصاصی «مهدی فضائلی»، کارشناس مسائل سیاسی
طمأنینه ایران در بازگشت به مذاکرات هسته‌ای
دولت آقای رئیسی به‌درستی نمی خواهد سیاست خارجی را در گروی مذاکرات هسته‌ای قرار بدهد. دلایل طمأنینه جمهوری اسلامی ایران در شروع مذاکرات هسته‌ای، بهبود شرایط کرونا در کشور و آغاز برخی گشايش های اقتصادی است تا دست تیم مذاکره کننده را برای ورود به مذاکرات خیلی پر کند و انها را در موقعیت برتر قرار دهد.
به گزارش راهبرد معاصر؛ همانگونه که این روزها شاهدیم، آمریکا و متحدان اروپایی‌اش و همچنین رژیم صهیونیستی خواستار از سر گیری مذاکرات هسته‌ای هستند و با تماس های مستقیم مکرون و پیغام های غیر مستقیم این موضوع را پیگیری می کنند. در مقابل جمهوری اسلامی ایران عجله‌ای برای این از سرگیری ندارد اگرچه بنای عدم بازگشت هم در کار نیست. مرور دلایل این ورود با طمأنینه به مذاکرات وین، موضوع این یادداشت است.
به عبارتی می توانیم همه دلایل این طمأنینه را به شرایط سیاسی جدیدی که در کشور و منطقه حاکم شده است مرتبط بدانیم. تغییر دولت از یک دولت غربگرا به دولتی انقلابی و باورمند به ارزش های انقلاب و تغییرات راهبردی در منطقه به نفع جمهوری اسلامی ایران قطعا" شرایط کاملا" متفاوتی را بر همه حوزه ها از جمله سیاست خارجی و مذاکرات هسته‌ای حاکم می کند.
این تغییرات را در دو بخش شکلی و محتوایی می توان تقسیم بندی کرد.
اولین نکته در تغییرات شکلی، تصمیم گیری در باره مسئولیت پرونده هسته‌ای است. طی حدود بیست سال گذشته، پرونده هسته‌ای کشورمان دو گونه متفاوت مدیریت شده است. قبل از دولت آقای روحانی، مسئولیت پرونده هسته‌ای بر عهده دبیر شورای عالی امنیت ملی بود و آقایان روحانی، لاریجانی و جلیلی عهده دار این مسئولیت بودند اما از ابتدای دولت یازدهم این پرونده به وزارت امور خارجه واگذار گردید و مسئولیت این پرونده بر عهده دکتر ظریف گذاشته شد.
با شروع دولت سیزدهم به ریاست دکتر رئیسی و با توجه به تجارب قبلی، باید تکلیف این مسأله روشن می شد و فعلا" با تقسیم کاری بین دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و وزارت امور خارجه و زیر نظر شخص رئیس جمهور این پرونده مدیریت خواهد شد.
دومین نکته که هم شکلی است و هم محتوایی، تصمیم گیری در باره تیم مذاکره کننده است. هر چند بهره‌گیری از تجارب تیم و یا تیم های مذاکره کننده قبل امری عقلانی و لازم است اما طبیعی بود که تیم مذاکره کننده دولتی با مشخصات مسئولانی نظیر روحانی و ظریف نمی‌تواند مذاکرات دولتی با ویژگی‌های آقایان رئیسی و امیرعبداللهیان را نمایندگی نماید. ترکیب تیم مذاکره کننده نیز تابعی از تغییرات جدید در وزارت امور خارجه یا احیانا" شورای عالی امنیت ملی می تواند باشد. این تیم هنوز نهایی نشده ولی در آینده نزدیک تعیین خواهند شد.
و سومین دلیل این طمأنینه که بیشتر حالت محتوایی دارد را باید در طرح و برنامه جدید تیم مذاکره کننده جستجو کرد. آیا تیم مذاکره کننده جدید الزاما باید طرح مذاکراتی قبل را دنبال کند یا می تواند طرحی نو دراندازد؟ به نظر می رسد نه تنها الزامی برای چنین تبعیتی وجود ندارد بلکه دور جدید مذاکرات می تواند و باید با افراد و طرح جدید آغاز شود.
بنابر ابن، سه دلیل فوق الذکر بعلاوه رویکرد کلان دولت آقای رئیسی که بدرستی نمی خواهد حتی سیاست خارجی در گرو مذاکرات هسته‌ای باشد چه برسد به بقیه مسائل کشور از جمله اقتصاد، دلایل طمأنینه جمهوری اسلامی ایران در شروع مذاکرات هسته‌ای است. بهبود شرایط کرونا در کشور و آغاز برخی گشايش های اقتصادی می تواند دست تیم مذاکره کننده را برای ورود به مذاکرات خیلی پر کند و انها را در موقعیت برتر قرار دهد، انشاالله چنین خواهد شد.